248. Spotkania Medyczne im. Krystyny Bochenek: Kiedy lepszy jest gips, kiedy zakładać ortezę?

Kiedy gips, kiedy orteza?
Właśnie wkraczamy w okres, gdy złamań jest najwięcej. Okres zimowy, gdzie mamy do czynienia ze śliskimi nawierzchniami to czas, gdy o upadek jest oczywiście łatwiej i niestety dotyczy to najczęściej osób starszych, u których z powodu osteoporozy jakość kości jest gorsza. Jeśli młodszy człowiek upadnie z tzw. własnej wysokości to zwykle kończy się stłuczeniem. U seniorów nawet niewielki upadek może oznaczać złamanie i jego powikłanie do zgonu włącznie.

Czy rzeczywiście największym winowajcą jest osteoporoza zwana złodziejem kości, bądź chorobą tysiąca złamań?
Tak. Nasza masa kostna buduje się do 35 roku życia. Potem ją powoli tracimy, co widoczne jest przede wszystkim u kobiet po okresie menopauzy, gdy dochodzi do znacznej utraty masy kostnej, co oczywiście wpływa na wytrzymałość kości. Kości są mniej wytrzymałe.

Możemy sobie jakoś pomóc?
Bardzo ważna jest odpowiednia dieta, ale też sprawdzenie, czy nie jesteśmy w grupie ryzyka. W tym celu wykonuje się badanie gęstości kości, zalecane przez Światową Organizację Zdrowia w okresie menopauzalnym,  by rozpoznać osteoporozę lub zagrożenia osteoporozą, czyli stan osteopenii.  Te badania powinny być wykonywane w specjalistycznych poradniach na stołach i aparatach stacjonarnych.

A zatem nie w osteobusie?
Nie. Aparatura do badania gęstości kości jest bardzo wrażliwa na wstrząsy, a także zmiany wilgotności. Może więc dojść do zafałszowania pomiarów. Gdy osteoporoza zostanie rozpoznana trzeba rozpocząć leczenie. Ważne jest wykonanie potem badań kontrolnych, najlepiej w tym samym miejscu, na tym samym aparacie. Ważna jest ich powtarzalność. Takie badania przy rozpoznanej osteoporozie należy wykonywać raz do roku. Badania w osteobusach należy traktować jako badania przesiewowe (skriningowe), a każdy wynik potwierdzający osteoporozę powinno się zweryfikować na sprzęcie stacjonarnym.

W jakim wieku należy się po raz pierwszy zbadać?
Około 45 - 48 lat.

U niektórych szczęśliwców osteoporoza szybko nie postępuje. Dlaczego?
Jakość naszych kości jest zdeterminowana przez genetykę. Są jednak choroby i leki, które stosowane długotrwale wywołują i przyspieszają osteoporozę. Dzieje się tak przy zażywaniu sterydów w przypadku astmy, czy reumatoidalnego zapalenie stawów. To sytuacja, w której coś mamy za coś niestety kosztem kości. Przy osteoporozie wystarczy złamanie niskoenergetyczne, czyli jak już wspomniałem, wywołane upadkiem z własnej wysokości.  

Mówi się czasem, że ktoś ma zbyt kruche kości i często się łamie?
Tak, złamania zależą też od budowy kości, która jest zbudowana z dwóch elementów: zewnętrznej warstwy korowej oraz struktury gąbczastej z architekturą beleczek kostnych , od których zależy właśnie wytrzymałość na złamania. Kość jest mniej elastyczna, czyli bardziej podatna na złamania.

Co to właściwie jest złamanie?
Złamanie to przerwanie ciągłości struktury kości z przemieszczeniem lub bez przemieszczenia odłamów. W złamaniach z przemieszczeniem odłamów dochodzi często do zaburzenia osi kończyny, jej rotacji i skrócenia długości. Niekiedy mamy do czynienia ze złamaniem bez deformacji kończyny i bez przemieszczenia odłamów. Przy diagnostyce złamań jest zasada, że gdy przywożą pacjenta z takim urazem  to podstawową sprawą jest oczywiście wywiad z pacjentem oraz zdjęcie RTG. Nie zawsze jednak świeżo po urazie można rozpoznać złamanie na badaniu RTG, a ten uraz  należy traktować jakby to było złamanie. Używamy wtedy gipsowej szyny i po dwóch tygodniach powtarzamy badanie RTG, gdyż wtedy złamanie może się ujawnić. Nie zakładamy od razu pełnego gipsu gdyż temu złamaniu towarzyszy zwykle krwiak, który może spowodować ucisk na naczynia krwionośne i w konsekwencji niedokrwienie palców – w przypadku złamań kończyn górnych i dolnych.. Te dwa tygodnie to  czas, gdy krwiak ulega wchłonięciu.

Proszę powiedzieć kiedy należy stosować gips, a kiedy ortezę?
Ja osobiście jestem zwolennikiem gipsu, gdyż daje większą stabilizację. Ortezę stosować się powinno w okresie ewentualnego doleczania złamań. Założona na świeże złamanie orteza nigdy nie da odpowiedniej stabilności, tzw. ciszy między odłamami co może doprowadzić do dyslokacji odłamów kostnych. Warto przy tej okazji dodać, że coraz więcej przy złamaniach mamy wskazań do leczenia operacyjnego, co moim zdaniem jest najlepszą opcją, bo chociaż nie skraca czasu zrostu kości to pozwala na uruchomienie pacjenta, by chodząc o kulach ćwiczył sąsiednie stawy. Postępowanie takie zmniejsza zaniki mięśniowe, poprawia ruchy w stawach i zmniejsza ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Nowoczesna traumatologia oferuje nowoczesne zespolenia kości. Jeżeli np. mamy złamanie trzonu kości piszczelowej to są dwie opcje: gips jako leczenie zachowawcze oraz gwóźdź środszpikowy ryglowany - jako dedykowany sposób leczenia w tego typu złamaniach.
Obecnie uważa się, że wskazaniem do operacji są złamania kości udowej, piszczelowej, kości przedramienia, a gips – czyli leczenie zachowawcze- możemy zastosować przy złamaniu obojczyka, czy kości ramiennej bez przemieszczenia, przy złamaniach palców, choć u młodszych pacjentów stosujemy mikrozespolenia, mikropłytki.
Plusem leczenia operacyjnego jest też zmniejszenie wtórnego odwapnienia kości. Należy podkreślić, ze leczenie operacyjne nie skraca czasu uzyskania zrostu złamania ale przez wczesne podjęcie ruchu w sąsiednich stawach - zmniejsza zaniki mięśniowe, przyczynia się do odzyskania ruchów w stawach i przez to skraca czas leczenia i gwarantuje szybszy powrót do sprawności.
Śmiertelnie groźnym powikłaniem złamania może być zator. Od wielu lat stosujemy jednak profilaktykę przeciwzakrzepową, czyli przepisujemy heparyny drobnocząsteczkowe przy złamaniach miednicy, kręgosłupa oraz kończyn dolnych.

Jak długo trzeba ją brać?
Tak długo jak nosimy gips, a w przypadku leczenia operacyjnego do czasu odstawienia kul i rozpoczęcia obciążania kończyny.

Mamy też do wyboru  tzw. gips lekki. A może on jest lepszą opcją?
Tak, ale tylko dla pacjentów, którzy muszą mieć unieruchomione złamanie przez 3 - 4 miesiące jak w przypadku złamania trzonu kości piszczelowej. Jednak obecnie i tak tego typu złamania powinno się operować i nie używać opatrunków gipsowych.

POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:

Prezenty pod choinkę DLA RODZICÓW, z których będą zadowoleni	Życzenia na Boże Narodzenie TRADYCYJNE, RELIGIJNE SMS IDEALNE NA ŚWIĘTA
Czy dostałbyś się do pracy w policji? PRAWDZIWE PYTANIA TESTU MULTISELECT	Która choinka w naszych miastach jest najpiękniejsza GŁOSUJ!

Magazyn informacyjny tyDZień