Alterhist 2021, czyli weekend z historią alternatywną w Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu

Sztolnia Królowa Luiza, jedna z pereł przemysłowego dziedzictwa Zabrza, sama w sobie ma moc przyciągania ludzi interesujących się historią. W ubiegły weekend w tym wyjątkowym miejscu spotkali się fascynaci historii w wyjątkowym wydaniu. Historia alternatywna to już cały, ciągle zyskujący na popularności gatunek literacki, stanowiący wręcz odrębny nurt literatury fantastycznej. Fabuły jej utworów ukazują wymyślone światy, podobne może do naszego, ale odmienione (czasami subtelnie, czasami rewolucyjnie) w efekcie tego, że jakieś historyczne wydarzenie miało inny przebieg, niż znany nam z podręczników. Czasami następuje to w efekcie działań bohaterów, czasami zaś funkcjonują już oni w takiej alternatywnej rzeczywistości, której granice wytycza tylko wyobraźnia pisarza. I właśnie czołówka autorów, specjalizujących się w historii alternatywnej, gościła w ten weekend w Królowej Luizie.

– Zaprosiliśmy świetnych polskich pisarzy – tych od fantastyki, ale nie tylko – mówił Andrzej Pilipiuk w wywiadzie, udzielonym przed festiwalem Oli Szatan z „Dziennika Zachodniego”. – Kluczem doboru była tematyka przez nich poruszana. W dziedzinie fantastyki eksplorującej historię i tworzącej jej alternatywy jesteśmy dziś prawdziwą potęgą.

Z racji 400. rocznicy bitwy z Turkami pod Chocimiem, właśnie czasom Rzeczypospolitej poświęcone były takie panele dyskusyjne Alterhist 2021, jak „Chocim 1621. Wizje alternatywne” (dyskutowali Sławomir Koper, Krzysztof Tracki i Jacek Komuda), „Kozacy w służbie Rzeczypospolitej. Jak mogła wyglądać Rzeczpospolita Trojga Narodów” (Pilipiuk, Komuda i Wojciech Harpula), czy „Rzeczpospolita bez rozbiorów. Jak mogła potoczyć się nasza historia” (Pilipiuk, Harpula i Miłosz Skrzypek).

Nieprzypadkowo tematem dyskusji Marcina Ciszewskiego ze Sławomirem Koprem była epoka napoleońska („Polska kontra Napoleon. Alternatywna wizja wieku XIX”). Ciszewski zdradził, że właśnie kończy swoją najnowszą powieść, noszącą tytuł „Most we mgle”, w której polscy przybysze z przyszłości zapobiegną katastrofalnej klęsce Napoleona pod Lipskiem w 1813 roku, odmieniając w ten sposób bieg dziejów (możliwe, że w chwili, gdy czytają Państwo te słowa, finał tej książki już powstał i że nastąpiło to właśnie w Zabrzu, przy okazji Alterhistu!). Rozmówcy z zainteresowaniem przyjęli też rzuconą z sali propozycję zmiany historii poprzez włączenie do utworzonego w 1807 roku Księstwa Warszawskiego Górnego Śląska, który ze swoimi zasobami naturalnymi i nabierającą rozmachu industrializacją ogromnie powiększyłby potencjał tej namiastki wskrzeszonego po III rozbiorze państwa polskiego. Fakt, że dyskusja o alternatywnych możliwościach Napoleona odbywała się akurat w Sztolni Królowa Luiza, miał w sobie pewien dodatkowy smaczek – otóż ten zabytkowy dziś obiekt przemysłowy został nazwany na cześć królowej Prus, która w epoce napoleońskiej odegrała niepoślednią rolę. Kto wie, czy gdyby nie ona, nie zrealizowałby się właśnie scenariusz pełnego rozbioru Prus i ciekawe, co w takiej sytuacji wydarzyłoby się z Górnym Śląskiem?! Tematyka naszej rodzimej historii niewątpliwie godna jest silniejszego zaakcentowania na Alterhiście i niewykluczone, że nastąpi to już podczas kolejnej jego edycji. Wspaniale byłoby rozmawiać w Królowej Luizie także o alternatywnej historii Śląska...

Na Alterhist 2021 obecni byli również naukowcy. Ciekawy akcent śląski pojawił się w postaci dyskusji Miłosza Skrzypka z Krzysztofem Trackim „Konflikt polsko-czechosłowacki o Zaolzie. Czy mógł doprowadzić do wojny w 20-leciu międzywojennym” (obaj panowie mimo, a może właśnie dzięki swej imponującej znajomości tematu okazali się co do tego raczej sceptyczni, wskazując za to na interesujące możliwości współdziałania Polski i Czechosłowacji w obliczu zagrożenia ze strony III Rzeszy).

Na Alterhist 2021 proponowano, dyskutowano i rozważano nie tylko alternatywne wizje przeszłości. Mowa była również o teraźniejszości i przyszłości. Rozwój wydarzeń w świecie współczesnym i jego potencjalne kierunki były tematem paneli „Czy Afganistan ma szansę zostać drugim Singapurem?” (Marcin Domagała i Piotr Langenfeld), „Wojna hybrydowa. Czym jest? Do czego prowadzi? Przyszłość walk zbrojnych” (Langenfeld, Adam Przechrzta, Arkady Saulski), „Białoruś – dlaczego nikt się nią nie interesuje” (Domagała, Michał Gołkowski), a także dwóch prelekcji Gołkowskiego: „Od demokracji do zamordyzmu – o tym, jak na przełomie XX i XXI w. w Rosji umarła demokracja, a narodził się patriotyzm” i „Dzieeeń dobry, NeoSibirsk – wirtualna wycieczka po Federacji nie-tak-znów odległej przyszłości”. Gołkowski zaproponował też jedną z luźniejszych prelekcji festiwalu, czyli temat „Grad łaski, cyklon przebaczenia – o kilku co bardziej śmieszkowych aspektach Starego oraz Nowego Testamentu”, prezentując go z oryginalnym humorem.

O historii alternatywnej, coraz śmielej poczynającej sobie w kinematografii, rozmawiali Mikołaj Marcela, Krzysztof Haladyn i Michał Gruszczyński.

W czasie gdy w Łaźni Łańcuszkowej i Warsztacie Elektrycznym dyskutowano o alternatywnych wizjach historii, fani gier role playing i strategicznych historię tę na swój sposób tworzyli w Warsztacie Sprężarek. To tam specjalnie dla nich urządzono Pokój Gier. Publiczność festiwalu nie tylko mogła śledzić pasjonujące rozgrywki, ale też zapoznać się z całą gamą rozmaitych tytułów strategicznych gier planszowych, sprofilowaną przede wszystkim na słynne bitwy i wojny epoki nowożytnej,w tym oczywiście te XVII-wieczne (co nawiązywało do patronującej Alterhist 2021 bitwie pod Chocimiem).

– Siłą tego festiwalu jest szerokie wyjście poza grono miłośników fantastyki – podkreślał Andrzej Pilipiuk w wywiadzie dla DZ. – Przerzucamy mosty, wyciągamy przyjazną dłoń do miłośników historii, kina i teatru, a także do bractw rekonstrukcyjnych i środowisk patriotycznych. Staramy się, żeby każdy poczuł się u nas swojsko.

Na Alterhist 2021 to się udało – życzymy, by tak było i za rok!