Arkadiusz Gola: Pod hałdami Francji 1. [ZDJĘCIA]

Dziś ruszamy. Policzmy się więc, by się nie pogubić. Jedynkę dostaje poeta i pisarz z Niemiec Stan Lafleur z Kolonii, dwójkę: pisarz i scenarzysta z Francji Dominique Sampiero z Avesnois, numer trzy to ja - Arek Gola, Polska, Śląsk, Zabrze. W każdym z nas inna krew, ale - jak to mówią - jeden przyświeca nam cel: mamy spojrzeć na Nord-Pas-de-Calais z perspektywy swojego miasta, swojego regionu i swojego heimatu. Dla mnie nic przyjemniejszego. Przecież pełno tu Ślązaków, którzy przyjechali przed wojną. I pełno górników, kopalń, kapliczek, wież wyciągowych i hałd. Dla ścisłości jednak: byłych górników, kopalń czy hałd. Bo górnictwo umarło tutaj w latach 90.

Ja nie znam, ty nie znasz... dogadamy się

Jestem w 7-tysięcznym Loos-en-Gohelle. To tu pierwszy raz spotykam Stana i Dominique'a. Stoimy tak, ale na czole nie mamy wypisane "Projekt Kulturalium regionów Nord-Pa-de-Calais, Nadrenii Północnej-Westfalii i województwa śląskiego w ramach współpracy Trójkąta Weimarskiego", więc nie jesteśmy wobec siebie specjalnie wylewni. To się miało zmienić już następnego dnia. Bo gdy należało wymyślić jakieś ramy fabularyzowanej historii, poprzez którą chcieliśmy opisać Nord-Pas-de-Calais, stało się jasne, że widzimy i czujemy podobnie. Że pełno w nas zachwytu nad światem, który każe odkrywać kolejne miejsca, opisywać je, fotografować. Ale też i tęsknoty za czymś, co bezpowrotnie znika, a co jest częścią naszych losów - w moim przypadku to szyby, familoki, syreny kopalniane, geltag, bar, gdzie spotykali się dorośli... To są wspomnienia z dzieciństwa w Kochłowicach.

I Nord-Pas-de-Calais, i Nadrenia Północna-Westfalia, i Górny Śląsk z Zagłębiem mają pomysły, jak ożywić poprzemysłowe miejsca i pokazać ich piękno. W każdym z tych miejsc na swój sposób, w każdym ze swoim budżetem na ten cel, w każdym ze swoimi doświadczeniami. Czy uda nam się to pokazać?

Na razie jest dobrze. Miasteczko Loos-en-Gohelle jest piękne. Mieszkamy w jednym miejscu - przed nami trzy tygodnie pracy. Z okna widzę olbrzymie hałdy po zlikwidowanej kopalni 11/19 Loos-en-Gohelle. Akurat to ani mnie, ani moich kolegów nie dziwi. Hałdy, szyby kopalniane, gołębiarze i górnicy na emeryturach. Każdy z nas ma to u siebie. Fakt, górnicy mówią po francusku. Wkrótce jednak miałem się zdziwić - gdy w stowarzyszeniu colombophiles (hodowców gołębi) usłyszałem gwarę śląską.

Rozumiemy się bez słów. I w tym wypadku to nie tylko metafora. U mnie z francuskim i niemieckim nie za bardzo, Dominique nie zna ani polskiego, ani niemieckiego, a Stan jakoś mówi po francusku, ale nie zna polskiego.

Znany tylko Bogu

Mimo wszystko wymyślić historię, której chcemy szukać we Francji - trzeba. Obowiązek. Znaliśmy założenia. Wiedzieliśmy, że opowieść - plon naszej podróży - będzie przedstawiona w trzech regionach. Każdy z nas miał odczytać w tej francuskiej rzeczywistości coś ze swojej przeszłości i teraźniejszości. Trudne zadanie. Decyzja: idziemy na spacer, żeby poznać miasteczko, może coś nam wpadnie do głowy. Wstąpiliśmy na cmentarz, gdzie byli pochowani żołnierze z pierwszej wojny światowej. Na pomnikach napisy: "Know unto God", czyli "znany tylko Bogu". Głównie Anglicy i Francuzi. Pewnie nikt nie znalazł przy nich dokumentów czy nieśmiertelników.

I wtedy pojawił się przebłysk: ta sentencja będzie tytułem naszego projektu.Wymyśliliśmy postać Topow-skiego. Nosił iście polskie nazwisko, ale w tym regionie Francji to nic dziwnego - szacuje się, że około 500 tys. osób ma tutaj polskie pochodzenie. Ojciec Topow-skiego przyjechał do Francji za chlebem. Pracował na kopalni, poznał Niemkę, z którą się ożenił i miał syna. Syn - bohater projektu - też trafił do pracy w kopalni. Kopalnię Topowskiego zamknięto w 1990 roku. I tutaj nie jest nic wymyślone, bo ostania kopalnia w Loos-en-Gohelle właśnie wtedy przestała fedrować. Topowski nie mógł się z tym pogodzić. W dniu zamknięcia kopalni zjechał na dół i został tam na zawsze.

Dobra historia? Mam nadzieję, że dobra. Powstanie o tym książka z moimi zdjęciami, a może także sztuka teatralna. Gdy ten Topowski tak siedzi pod ziemią, przypominają mu się obrazy spod francuskiego słońca. Zadanie już mam: jeździć po Nord-Pas-de-Calais i zobaczyć wszystko oczami Topowskiego. Moje zdjęcia będą obrazami, które przywołuje Topowski.
Już w poniedziałek - w wigilijnym numerze DZ - kolejny odcinek moich dzienników francuskich. Nie przegapcie.
Opowieści Arka Goli
notowała Monika Krężel

"Kulturalium" - wspólny projekt regionu Nord-Pas-de-Calais, Na-drenii Północnej-Westfalii i woj. śląskiego. Został zrealizowany w ramach współpracy tzw. regionalnego Trójkąta Weimarskiego. Fotografie są własnością regionu NPC we Francji.

*Aquadrom w Rudzie Śląskiej - najpiękniejszy park wodny w Polsce ZOBACZ ZDJĘCIA i WIDEO
*Zniewalający wystrój restauracji Kryształowa Magdy Gessler ZOBACZ ZDJĘCIA i WIDEO
*75. urodziny Stanisława Oślizło. Benefis legendy Górnika Zabrze ZDJĘCIA
*Morderstwo w Skrzyszowie - NIEZNANE FAKTY