Bielsko-Biała. Na cmentarzu żydowskim powstanie... Tajemniczy Ogród. Gmina Wyznaniowa Żydowska porozumiała się z miastem

Dwa ogrody edukacyjne znajdą się w Bielsku-Białej - na niegrzebalnej części cmentarza żydowskiego przy ul. Cieszyńskiej zostanie urządzony Tajemniczy Ogród, a na terenie zabytkowej willi Theodora Sixta przy ul. Mickiewicza znajdzie się Różany Ogród.

To inicjatywa miasta oraz Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego Klub Gaja w ramach projektu Święto Drzewa – ogrody dla klimatu. W poniedziałek 17 maja projekt został zainaugurowany podpisaniem porozumienia przez prezydenta miasta Jarosława Klimaszewskiego, Dorotę Wiewiórę, przewodniczącą Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej oraz Jacka Bożka, prezesa Klubu Gaja.

W ramach umowy teren nieużytku cmentarza żydowskiego zostanie przekazany miastu Bielsko-Biała przez Gminę Wyznaniową Żydowską w bezpłatne użytkowanie na 30 lat. Koncepcja i projekt ogrodu zostaną wypracowane podczas warsztatów z udziałem mieszkańców i specjalistów m.in. z zakresu architektury krajobrazu, biologii i historii.

A podczas trzech wydarzeń w Tajemniczym Ogrodzie bielszczanie będą mogli włączyć się w prace porządkowe, sadzenie roślin oraz budowę schronień dla dzikich zwierząt. Jak podkreślają bielscy urzędnicy, ten ogród będzie mógł stać się przykładem poszanowania dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego w zakresie unikalnym w skali kraju.

Proces społeczny wypracowania koncepcji ogrodu poprowadzi i sfinansuje Klub Gaja. Ten etap potrwa do 30 września tego roku. Następnie kompleksowy projekt ekolodzy nieodpłatnie udostępnią miastu, które z własnych materiałów i własnym staraniem utworzy Tajemniczy Ogród na części cmentarza żydowskiego przy ul. Cieszyńskiej zgodnie z projektem.

Ogrody - ten przy ul. Cieszyńskiej i na terenie willi Sixta - mają przyczynić się do poprawy zielono-błękitnej infrastruktury miasta.

- To kolejny przejaw tego, jak ważny jest komfort życia mieszkańców dla władz miasta. Bielski samorząd bardzo dużą wagę przywiązuje do tego, aby mieszkańcom żyło się zdrowiej, w otoczeniu zieleni. Wymyśliliśmy „ogrodozę” w odpowiedzi na „betonozę” pojawiającą się ostatnio – w moim odczuciu niesłusznie - w komentarzach o naszym mieście – powiedział prezydent Klimaszewski.

Dorota Wiewióra, przewodnicząca Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej przypomniała, że po zakończeniu II wojny światowej, teren niegrzebalnej części cmentarza służył jako pastwisko. Dopiero zorganizowanie się społeczności żydowskiej w Kongregacji Wyznania Mojżeszowego pozwoliło na zatrudnienie dozorcy.

- Ale i wówczas okoliczni mieszkańcy użytkowali ten grunt jako ogródki warzywne. Z biegiem czasu przybywało samosiejek, które teraz są już potężnym drzewami. Stały się one zielonymi płucami dla sąsiednich osiedli mieszkaniowych. Dlatego zaproponowana inicjatywa Tajemniczego Ogrodu w tym miejscu bardzo nas cieszy – stwierdziła.

Przyznała, że na części grzebalnej cmentarza została już całkowicie odtworzona zieleń. Są tam piękne aleje - akacjowa, klonowa i kasztanowa.

- Nic mnie nie cieszy bardziej, niż widok matek z wózkami spacerujących po cmentarzu, po naszych pięknie wypielęgnowanych ścieżkach. Jest to zderzenie rzeczywistości z historią. Często zatrzymują się nad grobami i zastanawiają się, kto tu leży. Jest zainteresowanie i chwila zadumy – oceniła.

Dodała, że trudno było jej uwierzyć, jak duża ilość drzew i krzewów znajduje się na niegrzebalnej części cmentarza. Inwentaryzacja pokazała to bogactwo przyrodnicze.

Zbigniew Wilczek z Instytutu Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, który brał udział w inwentaryzacji na terenie cmentarza żydowskiego zauważył, że to miejsce jest nieprzeciętne i niepowtarzalne.

- Lokalizacja tego parku jest ściśle związana z cmentarzem i obserwując to, co tam się dzieje, doszedłem do wniosku, że w Tajemniczym Ogrodzie pokażemy tajemnicę życia i śmierci. Ten park będzie odbiegał od innych parków tym, że będą w nim leżały martwe drzewa. Mieszkańcy Bielska-Białej będą mieli okazję zobaczyć, jak one stają się w żywe, bo na cmentarzu licznie występuje bluszcz pospolity – gatunek wiecznie zielony, który nie obumiera. To będzie takie miejsce refleksji – stwierdził.

Zdaniem Jacka Bożka, prezesa Klubu Gaja, Tajemniczy Ogród w obecnej rzeczywistości będzie miejscem sacrum.

- Będzie miejscem pokazującym nam, że jesteśmy z tą przyrodą, z tym miastem, z tym miejscem nierozłączni, że to nasze miejsce. Tu się rodziliśmy i tu będziemy umierali. Musimy sobie uświadomić, że jesteśmy zależni od przyrody, a nasze otoczenie to nie tylko nasz dom, ale też dom ptaków czy np. zapylaczy, bez których nie będziemy istnieć - stwierdził ekolog.

Drugi ogród edukacyjny powstanie na terenie zabytkowej willi Teodora Sixta, gdzie zaplanowano przestrzeń do interwencji artystycznych – łączących sztukę i ekologię. W wyborze i sadzeniu roślin zwiększających różnorodność biologiczną ogrodu będą uczestniczyć architekci, natomiast pod okiem artystów odbędzie się budowa budek lęgowych dla ptaków, które docelowo trafią pod opiekę młodzieży.