CBA kontroluje umowę i wydatki MZGO w Dąbrowie Górniczej. W 2022 roku w wyniku prowadzonych śledztw CBA zatrzymano 417 osób

Początkowo kontrola w Miejskim Zakładzie Gospodarowania Odpadami w Dąbrowie Górniczej miała zakończyć się w marcu tego roku, ale ostatecznie została przedłużona do 1 czerwca. Czym zajmują się zatem funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego?

- Funkcjonariusze Wydziału Postępowań Kontrolnych Delegatury CBA w Katowicach prowadzą od 1 grudnia kontrolę w zakresie podejmowania i realizacji decyzji przez Miejski Zakład Gospodarowania Odpadami w przedmiocie udzielenia firmie ALBA MPGK Sp. z o.o. w 2019 r. zamówienia publicznego na odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych w Gminie Dąbrowa Górnicza oraz jego realizacji i rozliczenia. Zakończenie kontroli planowane jest na dzień 1 marca 2023 r. - poinformowało CBA.

Po naszych pytaniach, skierowanych do CBA, usłyszeliśmy, że kontrola została przedłużona do 1 czerwca 2023 roku, a czynności kontrolne są w toku.

Miasto czeka na wyniki kontroli.

- W ostatnich trzech latach, od 2020 do 2022 roku nie było w Urzędzie Miejskim, ani żadnej podległej mu jednostce, innej kontroli CBA – mówi Piotr Purzyński, p.o. rzecznika prasowego Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej.

Z kolei kontrola, którą w Urzędzie Miasta w Katowicach prowadzi od grudnia ubiegłego roku Centralne Biuro Antykorupcyjne, także została przedłużona. Chodzi o wydatki na promocję turystyki biznesowej.

Funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego w Urzędzie Miasta Katowice pojawili się tuż przed końcem 2022 roku. O wszczęciu kontroli, biuro poinformowało na swojej stronie internetowej. – To kontrola w zakresie podejmowania i realizacji przez miasto Katowice wybranych działań promocyjnych związanych z rozwojem turystyki biznesowej w Katowicach. Zakończenie kontroli planowane jest na dzień 27 marca 2023 r. Postępowanie, zgodnie z treścią ustawy o CBA, może jednak zostać przedłużone o kolejne 6 miesięcy – przekazało CBA.

Kontrola nie zakończyła się w planowanym terminie. Jak poinformowało CBA została przedłużona do 27 czerwca 2023 roku. Na ten moment biuro nie chce zdradzać szczegółów postępowania.

– Czynności kontrolne są w toku – czytamy w odpowiedzi na pytania „Dziennika Zachodniego”.

Funkcjonariusze CBA w 2022 r. prowadzili 155 kontroli, 911 analiz przedkontrolnych oraz 1040 spraw kontrolnych. Spośród nich 130 spraw kontrolnych, 137 analiz i 19 kontroli dotyczyło wyłudzeń ze środków unijnych. W toku kontroli oraz czynności analityczno-informacyjnych funkcjonariusze biura ujawnili szkodę w mieniu Skarbu Państwa lub narażenie na powstanie takiej szkody w wysokości ponad 236 mln zł.

Funkcjonariusze biura prowadzili dwa rodzaje postępowań kontrolnych – planowe (na podstawie rocznych planów kontroli) oraz doraźne (na podstawie zarządzeń szefa CBA lub osób upoważnionych). W Planie Kontroli dla Centralnego Biura Antykorupcyjnego na rok 2022 ujęto 13 tematów kontroli, w tym 11 w przedmiocie decyzji gospodarczych oraz 2 w przedmiocie oświadczeń o stanie majątkowym.

Spośród 155 kontroli prowadzonych w 2022 r. większość (85) postępowań była prowadzona w trybie doraźnym. W trybie planowym prowadzono 70 kontroli.

Niemal połowa z prowadzonych w 2022 r. kontroli (70) polegała na badaniu określonych przepisami prawa procedur podejmowania i realizacji decyzji gospodarczych. Głównymi przedmiotami kontroli w tym zakresie były zamówienia publiczne (34), wsparcie finansowe (18) oraz rozporządzanie mieniem państwowym lub komunalnym (12).

W trakcie 85 postępowań dotyczących osób pełniących funkcje publiczne kontrolowane były dane zawarte w oświadczeniach majątkowych pod kątem ich prawidłowości i prawdziwości (51) oraz badane było przestrzeganie przepisów ustaw ograniczających prowadzenie działalności gospodarczej (13). W 21 przypadkach kontrola obejmowała oba te zakresy jednocześnie.

Największą grupę zawodową, podlegającą kontroli CBA w obszarach oświadczeń majątkowych i ograniczeń prowadzenia działalności gospodarczej, stanowili w 2022 r. samorządowcy gminni oraz osoby zatrudnione w jednostkach podległych samorządowi gminnemu. Dotyczyło ich aż 51 prowadzonych postępowań kontrolnych. Nieco mniej kontroli objęło prokuratorów, sędziów i osoby zatrudnione w sądownictwie i prokuraturze (12), samorządowców powiatowych i osoby zatrudnione w jednostkach podległych (8) oraz parlamentarzystów (6).

W wyniku prowadzonych kontroli, w 2022 r. skierowano 37 zawiadomień o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W 7 przypadkach przekazano materiały do trwających postępowań przygotowawczych. Złożono 3 wnioski o odwołanie z zajmowanego stanowiska, 1 wniosek o rozwiązanie stosunku pracy, a w 2 przypadkach nastąpiła rezygnacja ze stanowiska w toku kontroli w związku ze stwierdzeniem naruszenia art. 4 ustawy antykorupcyjnej. Ponadto skierowano 1 wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.

Ponadto skierowano 4 zawiadomienia do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych, 3 informacje do organów skarbowych lub kontrolnych z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli w szerszym zakresie. 7 informacji o nieprawidłowościach przekazano do innych organów.

Według informacji przekazanych od organów powołanych do prowadzenia postępowań przygotowawczych, na podstawie zawiadomień o podejrzeniu przestępstwa skierowanych w wyniku ustaleń kontroli CBA, w 2022 r. wszczęto 34 śledztwa, 10 osobom przedstawiono zarzuty, a wobec 15 osób skierowano akty oskarżenia. Podjęto na nowo 3 umorzone wcześniej postępowania. Ponadto wydano 2 wyroki skazujące (2 osoby ukarano grzywną w łącznej wysokości 68 tys. zł, 1 osobie sąd nakazał zwrot kosztów sądowych w wysokości 11 tys. zł, a w przypadku 1 osoby sąd orzekł zakaz zajmowania stanowisk związanych z pełnieniem funkcji publicznych na okres 5 lat). W 1 przypadku zastosowano środek zapobiegawczy w postaci poręczenia majątkowego w wysokości 20 tys. zł. W 6 przypadkach organy wydały postanowienia o od-mowie wszczęcia postępowania przygotowawczego.

W 2022 r. funkcjonariusze CBA prowadzili 911 analiz przedkontrolnych, z czego zakres 484 analiz obejmował procedury podejmowania i realizacji decyzji gospodarczych, 21 a 427 analiz dotyczyło oświadczeń majątkowych i przestrzegania przepisów antykorupcyjnych. Wszczęto 444 nowych analiz przedkontolnych. Na dzień 31 grudnia 2022 r. zakończonych zostało 406 czynności w tym zakresie.

Czynności analityczno-informacyjne, jakimi są analizy przedkontrolne, wszczynane były głównie na podstawie ustaleń spraw kontrolnych (446, czyli 48,96 proc.).

Prowadzone w 2022 r. analizy określonych przepisami prawa procedur podejmowania i realizacji decyzji gospodarczych, najczęściej dotyczyły wsparcia finansowego (166) oraz zamówień publicznych (156), rozporządzania mieniem państwowym lub komunalnym (85) oraz gospodarowanie środkami publicznymi (45).

Prowadzone w 2022 r. analizy oświadczeń majątkowych oraz przestrzegania przepisów ograniczających prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne najczęściej dotyczyły podania nieprawdy lub zatajenia prawdy w oświadczeniu majątkowym (352) oraz podania nieprawdy lub zatajenia prawdy w oświadczeniu majątkowym i naruszenia przepisów wprowadzających ograniczenia w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej dla osób publicznych (57). 18 analiz dotyczyło naruszenia przepisów wprowadzających ograniczenia w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej dla osób publicznych.

Największą grupą pozostającą w zainteresowaniu CBA w trakcie badania prawidłowości i prawdziwości oświadczeń o stanie majątkowym oraz przestrzegania przepisów antykorupcyjnych byli samorządowcy gminni i osoby zatrudnione w jednostkach podległych samorządowi gminnemu (151). Wiele analiz przedkontrolnych objęło prokuratorów, sędziów i osoby zatrudnione w sądownictwie i prokuraturze (69), kierowników i pracowników w urzędach państwowych (66), jak również funkcjonariuszy policji i służb specjalnych, żołnierzy (51) oraz parlamentarzystów (41).

Ustalenia przeprowadzonych analiz decyzji gospodarczych oraz oświadczeń majątkowych i przestrzegania przepisów antykorupcyjnych pozwoliły na skierowanie w 2022 r. 11 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W 9 przypadkach przekazano prokuraturze dokumentację do toczących się śledztw, a w 2 przypadkach do organów ścigania do wykorzystania służbowego. Skierowano również 1 wniosek o podjęcie na nowo umorzonego postępowania.

Właściwe organy, do których skierowano wnioski, informacje i zawiadomienia, poinformowały m.in. o wszczęciu 7 postępowań przygotowawczych, przedstawieniu za-rzutów 15 osobom oraz skierowaniu aktu oskarżenia wobec 8 osób. W jednym przypadku podjęto na nowo umorzone postępowanie przygotowawcze, a w 3 przypadkach dołączono dokumentację do prowadzonego postępowania przygotowawczego.

Funkcjonariusze CBA zatrzymali w 2022 roku m.in. 7 osób w związku ze śledztwem dotyczą-cym doprowadzenia kilkuset osób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez wprowadzanie ich w błąd co do zamiaru inwestowania przekazanych przez nich środków finansowych. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalono, iż zatrzymane osoby działając w ramach zorganizowanej grupy przestępczej pozyskiwały środki finansowe tytułem umów crowdfundingowych. Wpłacone przez pokrzywdzonych środki pieniężne były transferowane na rachunki bankowe podmiotów gospodarczych, w tym firm zagranicznych oraz osób fizycznych, a działania te wypełniały znamiona przestępstwa tzw. „prania pieniędzy”. Rachunki te były kontrolowane przez jednego z podejrzanych, któremu przedstawiono zarzut m.in. kierowania grupą przestępczą. Dotychczasowe ustalenia wskazują, że w związku z piramidą finansową blisko 400 osób pokrzywdzonych mogło stracić ponad 20 mln zł. W związku z tą sprawą zatrzymano łącznie 10 osób, którym przedstawiono 23 zarzuty.

Funkcjonariusze CBA prowadzili też postępowanie przygotowawcze w sprawie wystawiania faktur poświadczających nieprawdę. Faktury te były wystawiane celem wy-korzystania w rozliczeniach podatkowych i finalnie służyły obniżeniu podatku VAT przez szereg podmiotów gospodarczych.

Ustalenia śledztwa wskazują, że osoby reprezentujące podmioty gospodarcze wy-stawiające nierzetelne faktury VAT pozyskiwały klientów – przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą lub osoby prawne – zainteresowanych zakupem faktur poświadczających nieistniejące transakcje finansowe. Wystawione w ten sposób faktury były następnie „nabywane” przez przedsiębiorców, w celu wykazania ich wartości w swoich rozliczeniach podatkowych i obniżenia wartości podatku należnego o podatek naliczony.

W ramach prowadzonego śledztwa zatrzymano 21 osób, a zarzuty przedstawiono łącznie 35 podejrzanym. Na podstawie dotychczas zebranego materiału dowodowego straty Skarbu Państwa szacuje się na ok. 15 mln zł.

W 2022 r. w CBA prowadzonych było 1040 spraw kontrolnych. Wszczęto 628 nowych spraw. Na dzień 31 grudnia 2022 r. zakończonych zostało 679 czynności. Sprawy kontrolne wszczynane były najczęściej na podstawie informacji ze źródeł otwartych (28 proc.)

Spośród wszystkich prowadzonych w 2022 r. spraw kontrolnych 64 proc. dotyczyło procedur podejmowania i realizacji decyzji gospodarczych (666), najwięcej w obszarze zamówień publicznych (217), wsparcia finansowego (146) oraz rozporządzania mieniem państwowym lub komunalnym (141).

W zakresie badania prawidłowości i prawdziwości oświadczeń o stanie majątkowym składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz przestrzegania przez nie przepisów wprowadzających ograniczenia w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej przeprowadzono 374 sprawy kontrolne. Największą grupą osób pozostającą w zainteresowaniu CBA w tym zakresie byli samorządowcy gminni oraz osoby zatrudnione w jednostkach podległych samorządowi (216), samorządowcy powiatowi i osoby zatrudnione w jednostkach podległych (45) a także prokuratorzy i sędziowie inne osoby zatrudnione w sądownictwie (40)

W wyniku ustaleń podjętych w ramach spraw kontrolnych skierowano w 2022 r. jedno zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W 24 przypadkach przekazano organom ścigania dokumentację do wykorzystania służbowego, a w dwóch przekazano celem dołączenia do prowadzonego postępowania. Ponadto skierowano jedno zawiadomienie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.

W 2022 r. jednostki organizacyjne CBA prowadziły 750 spraw operacyjnych. W 2022 r. wszczęto 228 postępowań przygotowawczych. W 106 przypadkach śledztwa prowadzono na materiałach własnych, zaś 122 na materiałach powierzonych przez prokuraturę.

Zakończono 208 postępowań przygotowawczych. Wniesieniem aktu oskarżenia za-kończyło się 123, a umorzeniem – 66, w tym 3 – umorzeniem warunkowym. 16 postępowań zakończono w inny sposób (np. przekazano do innych organów, włączono do innych postępowań).

W 2022 r. ujawniono szkodę w mieniu Skarbu Państwa w wysokości 390,15 mln zł. Wartość ujawnionych korzyści majątkowych wyniosła natomiast 12,74 mln zł. W toku prowadzonych postępowań przygotowawczych zabezpieczono mienie o łącznej wartości ponad 232,38 mln zł, ponad 62,7 tys. euro oraz 44,8 tys. dolarów.

W wyniku prowadzonych w 2022 r. śledztw zatrzymano 417 osób. 869 podejrzanym przedstawiono zarzuty po raz pierwszy. Łącznie w prowadzonych w 2022 r. postępowaniach przedstawiono 3 101 zarzutów.

W 2022 r. do CBA wpłynęło 29 tys. 726 zgłoszeń, z czego 993 dotyczyło potencjalnych przypadków korupcji lub zdarzeń ją uprawdopodobniających. Nadawcom zgłoszeń kierowanych do centrali CBA udzielono 1242 odpowiedzi.

Informacje dotyczące spraw leżących w kompetencji CBA przekazywane były do właściwych jednostek organizacyjnych w celu wykorzystania służbowego. Na pod-stawie sygnałów o potencjalnych przypadkach korupcji, funkcjonariusze pionu kontroli w 2022 r. wszczęli 139 spraw kontrolnych, 50 analiz przedkontrolnych i 13 kontroli.

współpraca: Kamil Lorańczyk