Choroby krwi: Dlaczego krew choruje? [SPOTKANIA MEDYCZNE]

216. Spotkania Medyczne im. Krystyny Bochenek. Gośćmi byli: dr Bożena Drybańska - z-ca dyrektora ds. medycznych Regionalnej Stacji Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach, konsultant wojewódzki do spraw krwiodawstwa i krwiolecznictwa, i dr Stanisław Dyląg - dyrektor Regionalnej Stacji Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach.

Czym jest krew i skąd się bierze?
Krew jest żywą tkanką w ustroju każdego człowieka. To mieszanina płynnego osocza oraz zawieszonych w nim krwinek. Wypełnia ona naczynia krwionośne w całym organizmie, zarówno tętnicze, włosowate, jak i żylne.

Jakie są funkcje krwi?
Mówi się, że krew jest darem życia. Nic dziwnego, skoro jej zadaniem jest przenoszenie tlenu, niezbędnego do życia każdej komórki organizmu, z płuc do wszystkich tkanek i narządów. Przenoszenie dwutlenku węgla, powstającego jako uboczny produkt przemiany materii, z tkanek i narządów do płuc, w których zostaje wydalony z organizmu wraz z wydychanym powietrzem. Przenoszenie substancji odżywczych, mikroelementów i witamin wchłoniętych w jelicie do wszystkich tkanek i narządów. Obrona organizmu przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Hamowanie krwawienia, do którego dochodzi np. po zranieniu.

A dlaczego krew jest czerwona?
Krew jest czerwona ze względu na zawarte w niej czerwone krwinki, czyli erytrocyty, zawierające w sobie barwnik - hemoglobinę. Substancja ta łączy się z tlenem w płucach (hemoglobina utlenowana, barwa krwi jest wtedy jasnoczerwona), a oddaje go we wszystkich tkankach i narządach (krew pozbawiona tlenu ma barwę ciemnoczerwoną). Po odłączeniu tlenu, hemoglobina odtlenowana trafia do płuc, gdzie ponownie wiąże się z tlenem.

Co to są grupy krwi?
Istnieje szereg układów grupowych krwi. Najważniejszymi jest układ grup głównych (AB0) i układ Rh. Ze względu na obecność lub brak substancji A i B na krwinkach czerwonych rozróżnia się cztery główne grupy krwi: grupa A (40% ludności w Polsce, występuje substancja A), grupa B (12%, występuje substancja B), grupa AB (8%, występuje substancja A i B) oraz grupa 0 (40%, brak substancji A i B na krwinkach). Każda z tych grup może posiadać substancję z układu grupowego Rh - antygen D, daną osobę określa się wtedy jako Rh-dodatnią. Przeciwnie, u osoby Rh-ujemnej, substancja D nie występuje. Oznaczenie grup krwi ma podstawowe znaczenie przy doborze krwi do przetoczeń wymaganych np. w trakcie wielu zabiegów operacyjnych lub podczas leczenia chorób krwi. W razie potrzeby podawać trzeba krew identyczną w zakresie przynajmniej tych dwóch układów, a więc osobie z grupą krwi A Rh+ należy podać krew A Rh+. Grupa krwi jest niezmienna w ciągu życia, jedynie sporadycznie, po przeprowadzeniu allogenicznego przeszczepu szpiku (od rodzeństwa lub dawcy niespokrewnionego), może dojść (choć nie musi) do zmiany grupy krwi u biorcy przeszczepu.
Dlaczego każdy ma inną grupę krwi?
Początek grupy krwi ma miejsce w życiu płodowym. Dziedziczy się ją od matki i ojca, wg określonych zasad. Na ich podstawie można np. wykluczyć lub potwierdzić ojcostwo. Grupy krwi odgrywają też wielką rolę przy planowaniu potomstwa. Chodzi o wykluczenie konfliktu serologicznego. Jeśli matka jest Rh-ujemna, a po ojcu dziecko będzie miało Rh plus, to matka wytwarza przeciwciała przeciw krwinkom płodu, działa na niekorzyść dziecka. Profilaktyka konfliktu serologicznego polega na badaniu i podawaniu po pierwszej ciąży immunoglobuliny anty D.

Część naukowców uważa, że wiodąc określony tryb życia (zgodny z grupą krwi), możemy uniknąć kłopotów ze zdrowiem. Czy to prawda, że grupa A jest odporna na wirusy. Grupa B ma serce jak dzwon, grupa AB jest wyjątkowo silna fizycznie, a grupie O bakterie niestraszne?
Niestety, wiemy, że stan zdrowia zależy od bardzo wielu czynników. Nie możemy potwierdzić naukowo, że grupy krwi mają z cytowanymi zależnościami ścisły związek.

Gdy mówimy o problemach z krwią, często pojawia się termin: niedokrwistość, czyli anemia. Co to takiego?
Prawidłowa liczba krwinek czerwonych wynosi od 4 do 6 mln w 1 mm3 krwi, co odpowiada stężeniu hemoglobiny 12-16 g w 100 ml. Zmniejszenie stężenia hemoglobiny i najczęściej liczby krwinek czerwonych poniżej tych wartości nazywane jest niedokrwistością (czyli anemią). Istnieje bardzo wiele przyczyn niedokrwistości. Może do nich doprowadzić m.in. niedobór żelaza (które jest głównym składnikiem hemoglobiny) lub nieprawidłowy rozwój prekursorów krwinek czerwonych w szpiku w następstwie braku niektórych witamin (zwłaszcza witaminy B12 i kwasu foliowego). Niedokrwistości objawiają się bladością skóry, spojówek, męczliwością, osłabieniem, przyspieszeniem pracy serca.

Jakie krew ma znaczenie dla stanu zdrowia?
Jest żywą tkanką. Krew prowadzi niemalże swoje życie. Posiada składniki, które budują dla niej system obronny i transportowy. Od nich i ich funkcjonowania zależy nasze życie i zdrowie. Ma różnorodne zadania. Ma znaczenie chociażby w procesie oddychania transportując takie związki jak: tlen i dwutlenek węgla. Usuwa nieużyteczne bądź szkodliwe produkty uboczne spalania materii. Jest nośnikiem hormonów, substancji chemicznych przekaźnikowych. Także reguluje temperaturę ciała. I pełni funkcję obronną przed czynnikami chorobotwórczymi. Potrafi naprawiać uszkodzenia w ustroju. Krew, w swojej ogólnej objętości, stanowi 6-8% masy ciała.

Krew ratuje życie, potrzebna jest do transfuzji. Czy w Polsce czasem brakuje krwi?
Nie, gdyby tak było, należałoby zapytać, co robiły służby krwi, a my pracujemy po to, żeby jej nikomu w potrzebie nie brakło. Na oddaną przez krwiodawców krew oczekują chorzy w klinikach kardiochirurgicznych i transplantacyjnych, leczeni z powodu chorób nowotworowych, po ciężkich urazach i krwotokach.

Kto może oddać krew?
Osoby zdrowe w wieku od 18 do 65 lat. Krwiodawstwo w Polsce ma charakter honorowy, co oznacza, że poza ściśle określonymi wyjątkami opiera się na zasadzie dobrowolnego i bezpłatnego oddawania krwi.

Czy oddawanie krwi uzależnia?
Nie, można przestać w każdej chwili, choć niesienie pomocy innym uzależnia czasem emocjonalnie. Są ludzie, którym to po prostu sprawia przyjemność.

Jak często można oddawać krew?
Krew może być pobierana nie częściej niż 6 razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet. Przerwa pomiędzy kolejnymi donacjami nie może być krótsza niż 2 miesiące.

*Najpiękniej oświetlone miasto na święta. Które? ZOBACZ TUTAJ
*Niesamowite zdjęcia nocne Katowic. Tomasz Kozioł pokazał Katowice, jakich nie widzieliście [ZDJĘCIA]
*Morderstwo w Katowicach na Tysiąclecia: Marta wołała o pomoc. Przed kim uciekał Dawid?
* Szalony kierowca toyoty yaris z Będzina zajeżdża drogę i strzela! [FILM Z KAMERKI, ZDJĘCIA]
*Śląsk Plus - pierwsza rejestracja za darmo. Zobacz nowy interaktywny tygodnik o Śląsku