Co z tym smogiem? Eksperckie spotkanie w Żywcu [ZDJĘCIA]

W grudniu 2012 roku, kiedy moi znajomi chcieli wyjść i poprosili mnie, abym zajęła się ich synem Kacprem, dali mi całą listę wytycznych, o których powinnam pamiętać. Między innymi o tym, abym przed wyjściem na spacer sprawdziła stan powietrza. Wtedy popatrzyłam na nich jak na wariatów... - opowiada Magdalena Kozłowska, aktywistka społeczna, która była jedną z prelegentek spotkania „Co z tym smogiem?”, które w środę odbyło się w Żywcu. W naszym mieście wspominała jak zaczęła interesować się jakością powietrza, a także dzieliła się doświadczeniami z działania w Krakowskim Alarmie Smogowym. A ten od kilku lat aktywnie zabiega o zmiany w prawie krajowym, które umożliwią rozwiązanie problemu zanieczyszczenia powietrza w Polsce. Sukcesem skończyły się jego starania o zmiany w Prawie Ochrony Środowiska, dzięki którym samorządy mogą przyjmować uchwały antysmogowe.

Smog nas zabija
A zanieczyszczenie powietrza - nie tylko na Żywiecczyźnie, ale także w innych częściach kraju - niesie za sobą dramatyczne skutki.

- 45 tys. Polaków umiera przedwcześnie z powodu smogu; Polacy żyją średnio o 9 miesięcy krócej; na liście 50 miast UE z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem aż 33 leży w Polsce, a 14 w regionie śląskim; oddychając powietrzem w naszym regionie wdychasz rocznie tyle rakotwórczego benzo-[a]pirenu, ile znajduje się w 2580 papierosach, czyli wypalasz siedem papierosów dziennie - wyliczał Jarosław Makowski, filozof, teolog, publicysta, miejski aktywista, który wystąpienie w Żywcu zatytułował „Jak walczyć ze smogiem, czyli krótka instrukcja obsługi”.

Te dane szokują, ale wśród opinii, jakie pojawiły się na środowym spotkaniu, o smogu i zanieczyszczeniu powietrza nie można mówić inaczej.
- Żeby kampania była skuteczna, trzeba komunikować mocno, ale też uczciwie. Nie ma co doprowadzać do sytuacji, że tę kwestię się pudruje, bo problem jest zbyt poważny - mówi Emil Nagalewski, który w Żywcu o smogu mówił wspólnie z Januszem Piechoczkiem. Razem pracują w Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS w Rybniku, tworzą zespół „Wyjście smoga”, informując, edukując i wprowadzając techniczne rozwiązania do walki ze smogiem. W Rybniku są inicjatorami kampanii „Smog zabija”.

Brakuje rozwiązań systemowych, ale...
- W Żywcu zrobiliśmy wiele, praktycznie na ten moment wszystko co było w mocy - mówił o działaniach podejmowanych przez miasto Żywiec dla poprawy jakości powietrza burmistrz Antoni Szlagor, który zwrócił uwagę na to, że brakuje rozwiązań systemowych, które sprawiałyby, że ludzie musieliby palić paliwami lepszej jakości, a także aby one były tańsze. Podkreślił, że problem smogu nie dotyczy tylko miasta, ale całego powiatu żywieckiego.

- W okolicznych gminach praktycznie nic nie robi się w tym temacie - narzekał burmistrz Żywca, ale jednocześnie mówił o tym, że są już pomysły, aby program niskiej emisji wprowadzić we wszystkich gminach powiatu.

Rozwiązań systemowych brakuje, ale to nie znaczy, że powinniśmy stać z założonymi rękami.

- Można domagać się od władz centralnych zmian, które pomogą nam w walce ze smogiem, ale zazwyczaj działania odgórne przychodzą wtedy, kiedy pojawiają się działania oddolne, pewna masa krytyczna, która doprowadza do tego, że politycy podejmują decyzję, które powinni podjąć dużo wcześniej i kiedy był na to jeszcze czas, ale tego nie robili, bo się bali - zauważa Jarosław Makowski.

O sile działań oddolnych mówili także inni prelegenci.

- Siła i presja społeczna są w stanie wpłynąć na decyzje rządzących. Nie byłoby programów (ograniczających niską emisję w mieście - przyp. red.), gdyby nie siła krakowian, którzy aktywnie działali w tym temacie - mówi Magdalena Kozłowska. - Korzystajmy z aplikacji, rozmawiajmy, uświadamiajmy sąsiadów, że jest to problem. Uczyńmy go seksownym. Lubimy rozmawiać o seksie, to rozmawiajmy też tak chętnie o powietrzu - apeluje aktywistka.
Na szczęście z każdym rokiem jest z tym coraz lepiej, a ruchów obywatelskich domagających się poprawy jakości powietrza przybywa.

- Jesteśmy w awangardzie zmiany społecznej. Cieszy nas, że o tym problemie się mówi, bo jeszcze niedawno problem niskiej emisji funkcjonował w świadomości kilku urzędników i specjalistów z tego tematu - zauważają członkowie zespołu „Wyjście smoga”. Podczas dyskusji w Żywcu pojawił się m.in. postulat, aby o pomoc w nagłośnieniu problemu i tego jak z nimi walczyć poprosić duchownych. Ważna jest także edukacja dzieci, bo to one mogą zmieniać naganne przyzwyczajenia rodziców.

Teraz czas na działanie
- Nie ma jednoznacznych i idealnych rozwiązań w tym temacie z jednej strony, a z drugiej cały czas wydaje mi się, że zwycięża kwestia ekonomii. Osobiście jestem za odnawialnymi źródłami energii, a również - na co nie zwrócono uwagi w trakcie dyskusji - energią atomową - dzielił się wrażeniami po spotkaniu Jakub Nowka, prezes Oddziału Babiogórskiego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Żywcu.

- Potężny problem do rozwiązania przed nami. Konkretnych pomysłów nie mam, ale mam kontakty, które wykorzystam. Teraz trzeba zastanowić się nad pomysłami do wdrożenia na nasz lokalny grunt - stwierdził Szymon Waluś, jeden z inicjatorów akcji „Czyste Beskidy”.

- Choć nie udało się znaleźć gotowego i ostatecznego rozwiązania problemu smogu w polskich miastach, w tym w Żywcu, to uważam, że tego typu spotkania są bardzo ważne i powinny odbywać się częściej. Wymiana doświadczeń między osobami działającymi na rzecz jakości powietrza w różnych częściach kraju jest bardzo istotna dla wypracowania właściwych rozwiązań - to opinia Michała Sobali, który także przysłuchiwał się wystąpieniom.