Czy można ozonować powierzchnie biurowe? PZH wydał opinię

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny informuje, że w obecnej szczególnej sytuacji epidemicznej i szybkim szerzeniu się zakażeń SARS-CoV-2 procedurę dezynfekcji pomieszczeń biurowych ozonem uważa za akceptowalną, jednak wyłącznie w warunkach rygorystycznej kontroli i nadzorowania tego procesu.

Dotyczy to stężeń ozonu w powietrzu pomieszczenia w trakcie zabiegu i przed oddaniem pomieszczenia do ponownego użytkowania oraz właściwej ochrony pracowników, zarówno przeprowadzających ozonowanie, jak osób wykonujących pracę w pomieszczeniach poddawanych ozonowaniu.

Jak działa ozon?

Ozon jest środkiem o silnych właściwościach biobójczych i utleniających, stosowanym w dezynfekcji m. in. wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi i wody basenowej. Pewnym problemem są natomiast niejasności dotyczące skuteczności działania wirusobójczego ozonu w fazie gazowej, która jest słabiej udokumentowana i obok czasu kontaktu zależna przede wszystkim od stężenia ozonu w powietrzu pomieszczenia. Wykazano doświadczalnie, że udział procentowy wirusów zachowujących żywotność po ozonowaniu w komorze powietrznej zmniejszał się w miarę wzrostu stężenia ozonu w powietrzu. W takich warunkach ozonowanie może pomóc w "uśmierceniu" nawet 90 proc. cząsteczek wirusa.

Niestety sytuacja ma się inaczej w przypadku warunków biurowych, gdzie wirus wchodzi w reakcje z obecnymi w środowisku innymi mikroorganizmami oraz zanieczyszczeniami chemicznymi powietrza. Zdaniem PZH niektóre urządzenia ozonujące pozwalają jedynie na redukcję liczebności cząstek wirusa, co nie jest wystarczające do uznania skutecznego działania wirusobójczego i pozwala mówić raczej o działaniu higienizującym.

- Proces dezynfekcji zakłada obniżenie liczby drobnoustrojów do poziomu, który nie powoduje infekcji. Jeśli wymagany stopień redukcji nie jest osiągany, nie można mieć pewności, że warunek ten został spełniony - czytamy w raporcie PZH.

Zaletą metody ozonowania jest fakt, że ma ona charakter kompleksowy, ozon jako gaz dociera do przestrzeni trudnych do zdezynfekowania inną metodą oraz charakteryzuje się dobrą przenikalnością powierzchni porowatych. PZH zauważa jednak, że oprócz problemu odpowiedniego stężenia ozonu w dezynfekowanym pomieszczeniu, pojawia się kwestia tego, że uzyskany efekt jest wyłącznie doraźny i nie jest trwały. Na dodatek obawy budzi znaczna szkodliwość ozonu dla zdrowia ludzi, także w formie pozostałości po zabiegu ozonowania oraz uszkodzenie w wyniku ozonowania elementów wyposażenia pomieszczeń (szczególnie podatne są materiały zawierające gumę) i konieczność usunięcia ich z pomieszczenia przed zabiegiem ozonowania.

Można ozonować pomieszczenia, ale...

Z uwagi na obecny stan epidemii i potrzebę działań przeciwdziałających rozprzestrzenianiu się wirusa SARS-CoV-2, wywołującego jednostkę chorobową COVID-19, PZH uważa za akceptowalną w tym czasie dezynfekcję pomieszczeń z wykorzystaniem generatorów ozonu, zwraca uwagę konieczne jest zachowanie niezbędnych środków ostrożności podczas prowadzenia wszelkich prac. Ozonowanie pomieszczeń powinno być zawsze wykonywane przez wykwalifikowany personel zabezpieczony odpowiednim wyposażeniem ochrony osobistej oraz mierniki stężenia ozonu.

Jednocześnie powinno się stosować do poniższych zaleceń:

• w ozonowanym pomieszczeniu nie mogą przebywać ludzie ani zwierzęta, należy z niego także usunąć rośliny,
• należy pamiętać, aby ludzie nie przebywali także w pomieszczeniach sąsiadujących z ozonowanymi, do których pewne ilości ozonu mogłyby przeniknąć. Bezwzględnie należy wykluczyć możliwość ekspozycji na podwyższone stężenia ozonu osób postronnych,
• pomieszczenia, w których przebywają ludzie nie są hermetyczne. Pomieszczenia podlegające ozonowaniu powinny być w związku z tym odpowiednio uszczelnione, tak aby ozon nie wydostawał się na zewnątrz do sąsiednich pomieszczeń ani do środowiska,
• generatory ozonu wykorzystywane do ozonowania pomieszczeń powinny być wyposażone w deozonatory - urządzenia zapewniające przekształcenie ozonu w tlen w ciągu kilku minut (poniżej 1 ppm w ciągu 15 minut lub krótszym),
• wszelkie materiały wrażliwe na działanie ozonu powinny być usunięte z pomieszczeń. Ozon może powodować uszkodzenie materiałów, szczególnie tych wykonanych z gum naturalnych,
• nie należy stosować ozonu w środowisku gazów palnych lub materiałów wybuchowych,
• w ozonowanym pomieszczeniu zabrania się palenia tytoniu, pracy z otwartym ogniem, pracy z narzędziami, które powodują płomień lub iskrę, pracy przy użyciu przy użyciu olejów i smarów lub pozostawiania obiektów zabrudzonych olejem lub smarem,
• ozonowanie nie powinno być wykonywane przez osoby z zaburzeniami węchu,
• po zakończeniu zabiegu ozonowania, pomieszczenie należy przewietrzyć przez okres co najmniej od 15 do 30 minut; najlepiej nie wchodzić do niego wcześniej niż po upływie 4 godzin od zakończenia odkażania,
• należy wykonać pomiar stężenia ozonu przed ponownym rozpoczęciem użytkowania ozonowanego pomieszczenia. Warunkiem rozpoczęcia użytkowania powinny być wyniki zgodne z wartościami dopuszczalnymi określonymi w zarządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane, urządzenia i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (MP, 1996, No. 19 poz. 231),
• generatory ozonu najczęściej nie posiadają badań potwierdzających ich działanie wobec drobnoustrojów zgodnie z zasadami przyjętymi dla preparatów o działaniu biobójczym, w szczególności wirusobójczym. W zależności od stężenia ozonu w powietrzu i czasu kontaktu, możliwe jest działanie na drobnoustroje, które nie odpowiada obecnym wymaganiom biobójczości, w szczególności działania wirusobójczego.

Opinię w sprawie ozonowania pomieszczeń wydał dr n. med. Grzegorz Juszczyk, Dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny.