Dziś mija 54. rocznica śmierci Zofii Kossak-Szatkowskiej. IPN upamiętnił pisarkę

54 lata temu zmarła Zofia Kossak-Szatkowska. Przed laty pisała „kto milczy w obliczu mordu – staje się wspólnikiem mordercy. Kto nie potępia – ten przyzwala”. Pamiętając o tych słowach i nie tylko, w sobotę, 9 kwietnia, odbyła się uroczystość na cmentarzu parafialnym w Górkach Wielkich, podczas której na grobie pisarki oznaczenie „Grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski” umieścił wiceprezes IPN Mateusz Szpytma.

– W momencie, gdy na jej oczach setki tysięcy warszawskich Żydów były zgładzane, ona nie pozostała cicho. Jej głos był słyszalny. Sprzeciwiała się milczeniu, które na ten temat panowało. (...) Z jej inspiracji oraz Wandy Krahelskiej-Filipowicz powstał Komitet Pomocy Żydom, który pomógł kilkuset Żydom. Był też inspiracją do powstania później państwowej Rady Pomocy Żydom (Żegota) – powiedział wiceprezes IPN.

Po oznaczeniu miejsca spoczynku i wspólnej modlitwie, na grobie złożono kwiaty jako wyraz wdzięczności dla pisarki.

Następnie w Centrum Kultury i Sztuki Dwór Kossaków (ul. Stary Dwór 4) odbyło się sympozjum poświęcone losom Zofii Kossak-Szatkowskiej w czasie II wojny światowej. W jego trakcie wykłady wygłosiły Joanna Jurgała-Jureczka – biografka współtwórczyni „Żegoty” oraz Aleksandra Namysło (IPN Katowice). Uczestnicy wysłuchali też listu Zofii Kossak-Szatkowskiej skierowanego do Władysława Raczkiewicza w interpretacji Joanny Gruszki (aktorka Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie).

– Ludzie, którzy w konspiracji współpracowali z Zofią Kossak, byli nią zachwyceni. Podziwiali jej charyzmę i siłę przyciągania. (...) Realizowała ideę „kto ratuje jedno życie – ten ratuje cały świat”. Sama uratowała własnymi rękami setki światów – mówiła J. Jurgała-Jureczka.

Z kolei Aleksandra Namysło dodała, że wszystko co robiła Zofia Kossak wynikało z potrzeby serca. Jej pomoc miała charakter społeczny i nie chciała angażować się politycznie. Pomagała wszystkim bez względu na pochodzenie, narodowość czy wyznanie.

We wrześniu 1942 roku pisarka z Wandą Krahelską-Filipowicz założyły Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom, który został przekształcony następnie w ogólnopolską Radę Pomocy Żydom. Ta organizacja działała pod kryptonimem Żegota, będąc fenomenem w okupowanej przez nazistów Europie. – Udzielała wszelkiego rodzaju pomocy: załatwiała fałszywe dokumenty, zapewniała opiekę medyczną czy bezpieczne schronienie – tłumaczyła Namysło.

Podsumowania uroczystości dokonał François Rosset – wnuk pisarki i jednocześnie nauczyciel akademicki specjalizujący się w literaturze francuskiej na Uniwersytecie w Lozannie. Zaznaczył, że Zofia Kossak zawsze była bardziej zainteresowana ludźmi niż strukturami, partiami i organizacjami.

Wydarzeniu towarzyszyła prezentacja wystawy pt. „Żegota” Rada Pomocy Żydom. Ekspozycja została przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej w 75. rocznicę powołania „Żegoty” z inicjatywy zastępcy prezesa IPN Mateusza Szpytmy. Autorami wystawy są Marcin Urynowicz oraz Paweł Rokicki.

Uroczystość została zorganizowana przez: Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach wraz ze Starostwem Powiatowym w Cieszynie, Gminą Brenna oraz Ośrodkiem Promocji Kultury i Sportu w Brennej.