Osada Wąsak zlokalizowana była nad rzeką Bobrek na obszarze dzisiejszej dzielnicy Dańdówka, a w przeszłości Naydówka. Doprecyzowując, położona ona była w obrębie dzisiejszego osiedla Upadowa, mniej więcej tam gdzie wiadukt na trasie S1 przecina rzekę Bobrek, aż po okolice ulicy Kujawskiej. Dziś co prawda jest tu w sąsiedztwie kilka budynków, ale i nazwa, i świadomość przeszłości tego rejonu są nieznane. Powszechnie obowiązującą dla tego rejonu jest nazwa Upadowa, która odnosi się do rejonu ulicy Kujawskiej i L. Okulickiego.
Węgiel odcisnął ślad
To właśnie ta nazwa – Upadowa – niewątpliwie nawiązująca do prowadzonej na tym obszarze XIX i XX-wiecznej eksploatacji węgla kamiennego trwale przeniknęła do świadomości lokalnej. To w tym rejonie fedrowały kopalnie „Barbara” i „Helena”. Jak bardzo ważne było górnictwo na tym obszarze świadczą także inne toponimy – „Czerpak”, szerzej omówiony w lipcowym wydaniu Dziennika Zachodniego, a także już praktycznie zanikła nazwa „Muszla”, której geneza wiąże się z istniejącym w pomiędzy dzisiejszymi zakładami Bitron w Dańdówce, a drogą S1 mostu zsypowgo zlokalizowanego na dawnej kolejowej linii piaskowej (tzw. klimontowskiej).
Charakterystyczne położenie
Ślad pisany po osadzie Wąsak pojawia się na Mapie Gruntów i zabudowań Niwki, Bobrku i Dańdówki (Mappa Gruntów i zabudowań Niwki Bobrku i Naydówki) Kosseckiego z 1833 r. Jest to niewielka wieś składająca się z dwóch budynków drewnianych, zlokalizowanych nieco na uboczu traktu Niwka – Bobrek – Klimontów. Tutaj trakt ten oddalał się od doliny rzeki Bobrek , która bardziej niż współcześnie zakręcała w kierunku wschodnim, a trakt na północ. Osada miała dość charakterystyczne położenie. Podmokłe łąki doliny Bobrka stykały się tu bowiem z bardziej suchymi glebami terasy tej rzeki, przechodzącej dość jeszcze łagodnie w skłon wzgórz klimontowskich. Ten teren wykorzystywany był jako grunt orny. Od strony zachodniej Wąsak graniczył zaś z kompleksem leśnym ciągnącym się od dzisiejszej Dańdówki, aż po Niwkę. Należy jednak
zauważyć, że nadrzeczne położenie Wąsaka nie spowodowało bezpośredniego wykorzystania rzeki pod funkcje nierolnicze. Osada była nieco oddalona od nurtu rzeki. Zresztą młyn rzeczny znajdował się wówczas w sąsiednim Bobrku.
Nazwa i geneza
Omawiając funkcjonowanie Wąsaka pozostaje jeszcze odnieść się do kwestii nazwy i genezy. Nie dysponując żadnymi źródłami na ten temat założyć jedynie należy, że nazwa wiąże się z nazwiskiem miejscowego(ych) gospodarza(y). To w przypadku dorzecza środkowej i dolnej Białej Przemszy oraz jej dopływów zjawisko nierzadkie. No i kwestia wydawać by się mogła kluczowa – kiedy ta osada powstała? Zapewne jeszcze w XVIII w., tak jak sąsiednia Dańdówka. Przesuwanie jej dziejów bardziej w przeszłość wydaje się już bardziej ryzykowne.
Artykuł powstał dzięki współpracy DZ z Instytutem Zagłębia Dąbrowskiego
POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:
Zobacz najważniejsze wydarzenia minionego tygodnia w programie TyDZień
Piknik w Parku Śląskim pod hasłem "Łączymy pokolenia"
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
