Zadaniem wszystkich szczebli organizacji było przygotowanie walki zbrojnej. Współpracowano przy tym blisko z Ławą Główną Krakowską, jako galicyjskim ośrodkiem przygotowywania działań insurekcyjnych. Przez teren Zagłębia, z wykorzystaniem kolejarzy linii kolejowej warszawsko-wiedeńskiej, przebiegał jeden z najważniejszych szlaków konspiracyjnej poczty oraz przerzutu zakupionej za granicą broni.
Kluczowe znaczenie Zagłębia Dąbrowskiego
W planach powstańczych „Czerwonych” Zagłębie Dąbrowskie miało kluczowe znaczenie. W projektach przyjętych we wrześniu 1862 r. zakładano skoncentrowanie jednej z głównych armii powstańczych w wyzwolonym już w pierwszym dniach trójkącie granicznym: Olkusz – Sosnowiec - Częstochowa. Siły te, wraz z armią z Puszczy Kurpiowskiej, miały rozpocząć wojnę partyzancką na ziemiach Królestwa Polskiego. Liczono, że robotnicze ośrodki Zagłębia dostarczą wielu sprawnych żołnierzy. Także Zygmunt Padlewski, w swoim planie insurekcji, tereny Zagłębia i południowo-zachodniej Kielecczyzny, czynił jednym z obszarów koncentracji sił powstańczych. Miano tu sformować 10-tysięczny oddział, który następnie miał podjąć działania ofensywne w kierunku Kielc i dalej Warszawy, rozniecając powstanie na obszar Królestwa Polskiego.
Uważano, że wyzwolenie Zagłębia, leżącego w trójkącie granicznym, ułatwiłoby napływ ochotników z pozostałych zaborów i co najważniejsze, umożliwiłoby sprowadzenie przez Prusy i Austrię niezbędnej broni palnej. Zamierzano również wykorzystać fabryki wyzwolonego regionu. Natomiast do dziś nie wiemy, w jakim stopniu plany te popierał Jacek Siemiński, właściciel Zagórza, ziemianin i jeden z promotorów industrializacji. Zaangażowany w działalność patriotyczną w obozie „Białych”, był jednym z głównych przedstawicieli ziemian z powiatu olkuskiego w Towarzystwie Rolniczym. Zbliżył się wówczas do Karola Majewskiego i wraz z nim w grupie tzw. młodej szlachty, był założycielem konfederacji w Żytnie, która była skłonna poprzeć przygotowania do insurekcji. Popierał inicjatywę Majewskiego stworzenia, jednego Komitetu Centralnego Narodowego dla „Białych” i „Czerwonych” .
Historia Zagłębia Dąbrowskiego: Branka
Zarządzona w styczniu 1863 r. branka stała się sygnałem do rozpoczęcia insurekcji. Komitet Centralny Narodowy wysłał emisariuszy z najnowszymi instrukcjami. Dowództwo na lewym brzegu Wisły, a więc także w Zagłębiu powierzono Marianowi Langiewiczowi. Powołano też naczelników wojskowych województw. W Krakowskiem wyznaczono zadanie: opanowanie nadgranicznego trójkąta: Olkusz – Miechów – Ojców. Zgodnie z przyjętym wcześniej planem z 22 na 23 stycznia zamierzano członków organizacji narodowej oraz górników i hutników z Zagłębia skoncentrować w kilku wybranych punktach w: Dąbrowie, Będzinie, Myszkowie i Żarkach. Głównym zadaniem tych oddziałów było opanowanie kolejnych odcinków kolei warszawsko-wiedeńskiej.
Koncentracja na zamku w Będzinie
Centralnym punktem koncentracji był zamek w Będzinie. Tu zebrać się miało dowództwo, tu dotrzeć miała też młodzież ukrywająca się przed branką. Akcja jednak się nie powiodła. Zaskoczenie i brak czasu na porządne przygotowanie działań, spowodowały, że zebrała się nieliczna grupa powstańców, natomiast zawiodło całkowicie dowództwo. Nie przybył między innymi jeden z kluczowych działaczy organizacji narodowej w regionie Maksymilian Telesfor Wanert, kontroler kasy Zachodniego Okręgu Górniczego, przebywający wówczas w Krakowie w sprawie dostaw broni. W tej sytuacji większość zebranych pod zamkiem w Będzinie, nie mając dowództwa i przydzielonych zadań, udała się w kierunku Ojcowa, gdzie zaczęto tworzyć obóz insurgentów.
Artykuł powstał w ramach współpracy Dziennika Zachodniego z Instytutem Zagłębia Dąbrowskiego w Sosnowcu
b]POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:[/b]
Choroby zakaźne - oni pamiętają! Film Śląskiej Izby Lekarskiej
TYDZIEŃ Magazyn reporterów Dziennika Zachodniego
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?