IPN podsumowuje akcję oznaczania grobów powstańców śląskich znakiem pamięci „Tobie Polsko” w 2022

Ogłoszona w 2019 r. przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa akcja „Powstańcy to wiara, nadzieja i cud”. Ocalmy groby powstańców śląskich od zapomnienia! ma na celu zewidencjonowanie jak największej liczby grobów, w których spoczywają powstańcy śląscy, a nie figurują one w dotychczas dostępnych ewidencjach prowadzonych przez instytucje samorządowe i rządowe.

Od 2019 r. katowicki oddział IPN poprzez media, instytucje kościelne, organizacje samorządowe, społeczne, harcerskie i Tramwaje Śląskie SA informuje o możliwości zgłaszania takich grobów do IPN; aby to zrobić należy pobrać stosowny formularz ze strony katowickiego IPN i wypełniony przesłać tradycyjną bądź elektroniczną pocztą na adres [email protected] . Pracownicy OBUWiM po ich otrzymaniu dokonują weryfikacji w oparciu o materiały źródłowe i opracowania.

Po jej pozytywnym przejściu rozpoczynana jest również procedura uznania mogiły za grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski. Po jej zakończeniu groby mogą zostać oznaczone znakiem pamięci „Tobie Polsko”.

W odpowiedzi na apel IPN wpłynęło dotąd ok. 270 wniosków. Po ich weryfikacji nadano bieg 217 sprawom. Dotyczą one mogił z terenu 46 miejscowości z województwa śląskiego, opolskiego, wielkopolskiego, mazowieckiego oraz jednego ze stolicy Francji.

• 12 marca 2022 – Mysłowice, uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego śp. Wilhelma Marca
• 13 czerwca 2022 - Marklowice, oznaczenie grobu powstańca śląskiego Pawła Remiasza
• 20 czerwca 2022 - Gliwice, oznaczenie grobu powstańców śląskich Elżbiety i Franciszka Lubosów
• 22 czerwca 2022 - Zwonowice, oznaczenie grobu powstańca śląskiego Hermana Masarczyka
• 25 czerwca 2022 - Lubliniec, oznaczenie grobu powstańca śląskiego Franciszka Przybycina
• 15 września 2022 - Pszczyna, oznaczenie grobów powstańców śląskich: Jana Poloczka i Ludwika Kędziora
• 20 września 2022 - Ruda Śląska, oznaczenie grobu powstańca śląskiego Juliusza Wincentego Laszczoka
• 17 października 2022 – Buk, oznaczenie grobu powstańca śląskiego ppłk Kazimierza Zenktellera
• 18 października 2022 – Piekary Śląskie, oznaczenie grobu powstańców śląskich Klary i Jana Przybyłków
• 19 października 2022 – Nysa, oznaczenie grobu powstańca śląskiego Franciszka Pstruchy
• 20 października 2022 – Rybnik, oznaczenie grobów powstańców śląskich: Leona Pajączka i Franciszka Krakowczyka
• 21 października 2022 – Żory, oznaczenie grobu powstańca śląskiego Bolesława Wieczorka
• 27 października 2022 – Katowice, oznaczenie grobu powstańca śląskiego Romana Jana Koźlika
• 3 listopada 2022 – Bielsko-Biała, uroczystość oznaczenia grobu powstańców śląskich Wincentego i Jadwigi Baronów
• 9 listopada 2022 – Knurów, oznaczenia znakiem pamięci „Tobie Polsko” grobów trzech powstańców śląskich
• 14 listopada 2022 – Mysłowice, uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego śp. Jana Bielanika
• 15 listopada 2022 – Siemonia (gm. Bobrowniki), uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego Augustyna Ullmanna
• 17 listopada 2022 – Czeladź, uroczystość oznaczenia znakiem pamięci „Tobie Polsko” 11 grobów powstańców śląskich
• 18 listopada 2022 – Lubecko (pow. Lubliniec), uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego śp. Rajmunda Kubiszoka
• 24 listopada 2022 – Czerwionka-Leszczyny, uroczystość oznaczenie grobu powstańca śląskiego Ludwika Grobosza
• 25 listopada 2022 – Chorzów, uroczystość oznaczenia znakiem pamięci „Tobie Polsko” 7 grobów powstańców śląskich
• 28 listopada 2022 – Sosnowiec, uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego Leona Kalkowskiego

Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 x 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Muzeum posiada także fotografię z uroczystości upamiętniającej uchwalenie Konstytucji 3 Maja, która przedstawia pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy.

Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie. Dzięki postanowieniom artykułu 88 Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych.