Jak czytać wyniki badań medycznych, aby nie popełnić błędu? WYNIKI BADAŃ LABORATORYJNYCH, NORMY

Aby wyniki były prawidłowe, trzeba się do badań odpowiednio przygotować. Bardzo wiele zależy więc od nas samych. Szereg badań wykonuje się na czczo, a zatem zjedzenie nawet lekkiego posiłku jest absolutnie niewskazane. Nie wolno nawet pić gorzkiej kawy. Jedynie dozwolona jest szklanka letniej wody. Powinni też uważać zapaleni sportowcy. Na dzień przed badaniami należy unikać wytężonego wysiłku, bo też może to zaburzyć wynik badania. Dlatego należy pamiętać, że nawet gdy wyniki nie będą doskonałe, nie będą się mieścić w granicach normy, to absolutnie nie należy wpadać w panikę, tylko skonsultować się z lekarzem i jak trzeba, wykonać badania jeszcze raz. Zdarza się to często, chociaż laboratoria są coraz lepiej wyposażone. Wiele firm przekazuje pacjentom wyniki poprzez internet za pośrednictwem zaszyfrowanej strony. A wykonać można dziś ponad 2 tys. badań! Część z nich - nawet w domu pacjenta.

Co dają badania? Pozwalają na wykrycie: stanu zapalnego, zaburzeń krzepnięcia krwi, zaburzeń gospodarki wapniowej, równowagi elektrolitowej i gospodarki żelazem, zaburzenia przemiany materii. Wyniki wskazują równocześnie na narządy i układy dotknięte procesem chorobowym (wątroba, nerki, tarczyca, trzustka, układ kostny, układ pokarmowy), określając jego charakter i nasilenie oraz potrzebę pogłębionej diagnostyki. Morfologia (obraz) krwi stanowi punkt wyjścia kontroli organizmu. Pozwala na rozpoznanie lub eliminację podejrzenia anemii. Prawidłowa ilość białych krwinek i prawidłowe proporcje pomiędzy ich typami zmniejszają ryzyko istnienia stanów zapalnych, zakażeń, chorób pasożytniczych, chorób autoimmunologicznych i nowotworowych. Wnioski oparte na analizie białych krwinek wzmacniane są przez zestawienie z wynikami OB i stężeniem białka C-reaktywnego (CRP). Ilość płytek krwi daje wgląd w działanie układu krzepnięcia krwi. Stężenie glukozy jest kryterium rozpoznawania cukrzycy. Stężenie cholesterolu i poszczególnych jego frakcji (CHOL, HDL, LDL, TG) pozwala na ocenę gospodarki lipidowej, zagrożenia miażdżycą, ocenę ryzyka chorób serca i naczyń, nadciśnienia itd.

Badania na czczo
Badania, do których materiał pobieramy na czczo: morfologia krwi obwodowej, OB, poziom glukozy, test tolerancji glukozy, insulina, peptyd C, parametry gospodarki lipidowej (TG, HDL), fosfor, żelazo, kwas foliowy, kortyzol, magnez, wapń, kreatynina, mocznik, kwas moczowy, prolaktyna, białko całkowite, bilirubina, LDH, ALP, ALT, AST.

OB. Odczyn Biernackiego - opad, przesiewowe badanie pozwalające na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu.
Normy: (po 1 godzinie): kobiety 6-11 mm, po 50 r. życia do 30 mm; mężczyźni 3-8 mm, po 50 r. życia - do 20 mm.

CRP białko C-reaktywne. Prawidłowy poziom białka C-reaktywnego w surowicy krwi ma miejsce, gdy stężenie nie przekracza 5 mg/l.

Morfologia krwi (pełna). Ocena składu i morfologii krwi obwodowej, krwinek: czerwonych (erytrocytów), białych (leukocytów) oraz płytek krwi (trombocytów).

- Erytrocyty (RBC)
niemowlęta - 3,8 M/l, kobiety - 3,9-5,6 M/l, mężczyźni - 4,5-6,5 M/l

- Hemoglobina (HGB)
kobiety - 6,8-9,3 mmol/l lub 11,5-15,5 g/dl, mężczyźni - 7,4-10,5 mmol/l lub 13,5-17,5 g/dl

- Hematokryt (HCT) dzieci do 15 lat: 35-39%, kobiety: 37-47%, mężczyźni: 40-51%

Mocznik
Oznaczenie stężenia mocznika w surowicy krwi, przydatne w diagnostyce funkcji nerek i chorób metabolicznych.
Odpowiednia norma wynosi: 2,5-6,7 mmol/l (15-40 mg/dl).

Amylaza
Ocena aktywności amylazy we krwi, przydatna w diagnostyce i różnicowaniu chorób trzustki. Norma stężenia amylazy w surowicy krwi mieści się w przedziale 25-125 U/I, u osób starszych jest on szerszy - 20-160 U/l.

Próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP). Oznaczenie wartości parametrów wątroby (enzymów wątrobowych i bilirubiny) przydatne w diagnostyce chorób wątroby i dróg żółciowych. Normy: ALAT (Aminotransferaza ala-ninowa, GPT, ALT) - 5-40 U/l (jednostek na litr). AspAT (Aminotransferaza asparaginianowa, GOT, AST) - kobiety: 7-34 U/l, mężczyźni: 8-46 U/l

Fibrynogen
Badanie wykonywane w ocenie funkcji układu krzepnięcia, diagnostyce stanów zapalnych, chorób wątroby, choroby wieńcowej i DIC.

Lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG) 200-500 mg/dl (2-5)g/l

Lipidogram to ilościowa ocena frakcji cholesterolu i trójglicerydów, przydatna w diagnostyce dyslipidemii oraz w ocenie ryzyka miażdżycy.

Cholesterol całkowity.
Norma: [lt]180 mg/dl lub ([lt]4,7 mmol/l)
- LDL norma: [lt]100 mg/dl lub ([lt] 2,6 mmol/l)
- HDL norma: [gt]50 mg/dl lub (1,3 mmol/l)
- trójglicerydy. Norma: [lt]100 mg/dl lub ([lt]1,2 mmol/l)

Kreatynina
Oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi jest przydatne w diagnostyce funkcji nerek i chorób przemiany materii.
Prawidłowe: 0,6-1,3 mg/dl (53-115 mol/l)

Kwas moczowy
Pomiar stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, przydatny w badaniu diagnostyki dny moczanowej i monitorowaniu chorób.
Powinien być niższy niż 6 mg/dl.

Magnez
Pomiar stężenia magnezu w surowicy. Badanie przydatne w diagnostyce zaburzeń nerwowo-mięśniowych i zaburzeń rytmu serca.
Norma to 0,65-1,2 mmol/l.

Rozmowa z dr. Maciejem Turskim z Górnośląskiego Centrum Medycznego w Katowicach-Ochojcu

Badania laboratoryjne są niezwykle ważne, bo informują nas o stanie naszego zdrowia. Trzeba się jednak do niektórych z nich przygotować, by uzyskać wiarygodny wynik.
Wiele badań wykonujemy na czczo, a to oznacza, że trzeba się powstrzymać od jedzenia na osiem godzin przed badaniem, z czego nie zawsze zdajemy sobie sprawę. Głód możemy „oszukać” szklanką letniej, przegotowanej wody albo niegazowanej wody mineralnej. Gdy następnego dnia udajemy się na badanie cholesterolu, trójglicerydów, to bezwzględnie musimy zrezygnować z posiłku zawierającego tłuszcze. Natomiast gdy chcemy zbadać krzywą cukrową, jemy tak jak zwykle, nie ograniczamy cukrów, by badania wyszły jak najbardziej realistyczne. Gdy zamierzamy zbadać poziom kreatyniny, to przed badaniem unikajmy ekstremalnych wysiłków na siłowni czy ostrego biegania, wyczerpującej gimnastyki.

Jakie badania trzeba robić bezwzględnie raz do roku?
To oczywiście morfologia. Może być z rozmazem, ale i ta bez rozmazu jest wystarczająca jako badanie przesiewowe, które bardzo wiele powie nam o stanie naszego organizmu. M.in. zwracając uwagę na zagrożenie chorobami krwi, jak białaczka czy chłoniak, które zdarzają się w każdym wieku, a szybka diagnoza zwiększa skuteczność terapii. Rzadziej wykonujemy np. lipidogram. Do 40. roku życia wystarczy, że co 5-10 lat.

Bardzo wielu Polaków, bo niemal 4 mln, choruje na cukrzycę. Czy to oznacza, że częściej muszą wykonywać badania?
Zwykle ci pacjenci są pod ścisłą kontrolą specjalistów i to od nich, od stanu chorego, zależy, ile razy trzeba sprawdzać np. tzw. hemoglobinę glikozylowaną. Niezwykle istotne są badania kreatyniny, bo złe wyniki mogą świadczyć o niewydolności nerek, która występuje częściej u tych chorych niż w populacji ogólnej.

Bardzo ważne jest też badanie moczu, które często jako pacjenci trochę lekceważymy. Oczywiście, gdy znajdą się w nim bakterie, nie wpadajmy w popłoch, bo zwykle sytuacja ta świadczy o jakichś błędach popełnionych podczas badania, które trzeba powtórzyć. Gdy jednak dodatkowo mamy podwyższone leukocyty i erytrocyty, to może to świadczyć o zaburzonej funkcji nerek czy infekcji dróg moczowych. Często jednak jest tak, że wyniki badań są średnio dobre, a pacjent czuje się bardzo dobrze. Dlatego też musimy wziąć pod uwagę stan kliniczny pacjenta. A w razie jakichkolwiek wątpliwości powtórzyć badania.

Dużo kontrowersji budzą badania OB i CRP. Wracamy z laboratorium z podwyższonymi wartościami i jesteśmy przerażeni, że może mamy raka.
Badanie OB jest niespecyficzne. Wynik może być podwyższony z powodu stanu zapalnego w zębie, czy u kobiety w czasie miesiączki (dlatego w tym okresie nie należy wykonywać żadnych badań). Poza tym są pacjenci, którzy mają przewlekłe podniesione OB i taka jest ich specyfika. Badanie CRP jest dla nas bardziej wiarygodne, ale nie można od razu wpadać w panikę i diagnozować się u dr. Google’a. Z wynikami z prośbą o ich analizę idziemy do lekarza pierwszego kontaktu lub naszego specjalisty.

POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:

BLACK FRIDAY 2017 SKLEPY+PROMOCJE. Sprawdź koniecznie

BLACK FRIDAY W LIDLU. ZOBACZ OKAZJE

Czy dostałbyś się do policji? PRAWDZIWE PYTANIA TESTU MULTISELECT

Znasz język śląski? Przetłumacz te zdania QUIZ JĘZYKOWY II

Najważniejsze wydarzenia z woj. śląskiego PROGRAM TyDZień 24.11.2017