Język regionalny to polityka

Przy całym szacunku dla szacownego gremium językoznawców, prawo decydowania w sprawie języka regionalnego nie im przysługuje ! I nie jest to żaden przejaw arogancji z mojej strony, tylko skutek kompletnego nierozumienia istoty problemu przez wielu zabierających głos w tej sprawie. Powtórzmy zatem pokrótce, co już wielekroć formułowano: pojęcie "język regionalny" nie jest językoznawcze, ale formalno-prawne, a w konsekwencji czysto polityczne.

O tym, czy jakiś dialekt lub gwarę uznać za język regionalny, decydują wyłącznie prawodawcy, czyli posłowie. Jest to ich suwerenne prawo, ale i odpowiedzialność, to oni muszą rozważyć, czy w interesie społecznym jest dopisanie Ślązaków do ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, czy też nie.

Uważam, że jeśli już chcą się posiłkować opiniami naukowców, to raczej powinni pytać socjologów, a nie językoznawców. Chodzi bowiem o ocenę procesów SPOŁECZNYCH, jakie wiążą się z funkcjonowaniem danej grupy etnicznej, a nie o procesy czysto LINGWISTYCZNE. I takie socjologiczne poglądy zostały już wyrażone - znakomitą opinię sformułował pan prof. Marek S. Szczepański.

I właśnie tego typu ekspertyzy uważam za milowe kroki w stronę ostatecznego rozwiązania sporu. Dla publicznego pożytku ważnym jest, jakie społeczne skutki może przynieść przyznanie szczególnych uprawnień językowi regionalnemu. Czy sprzyjać będzie społecznej integracji, czy rozwijać będzie lokalną tożsamość, czy zostaną zahamowane złe procesy atomizacji, zrywania więzi ze stronami rodzinnymi itp. Jeśli taki szczególny status dla "godki", jeśli idące za nim środki finansowe i administracyjne sprzyjać będą dobrym zdarzeniom, to nie należy się wahać. Decydować powinno wyłącznie kryterium publicznego dobra. Tymczasem mam wrażenie, że spora grupa uczonych jakby poczuła się urażona, że na tej decyzji ważyć mogą inne względy niż tylko sucha językoznawcza ocena stopnia rozwoju języka, jego gramatycznej i piśmienniczej doskonałości.
I zacne gremium jakby echem dawnego liberum veto, z poczucia siły własnej decyzji mówi "nie".
Nie sposób odmówić językoznawcom racji w wielu szczegółach, nikt też nie ujmuje im ani autorytetu, ani wiedzy, ani słuszności formułowanych diagnoz. To prawda, że mamy wiele górnośląskich gwar (dialektów?), że kodyfikacja jest w powijakach, że literatura jest szczątkowa i - poza kilkoma wyjątkami - po prostu marna. Może to zabrzmieć szokująco, ale ów niedoskonały język nie jest w tej sprawie najważniejszy, lecz zbudowana wokół niego wspólnota.

Czytałem kiedyś wywody rodzinnego psychologa, że dobre małżeństwo można zbudować albo na miłości, albo na podobnych zainteresowaniach, albo na czystym seksie, a nawet na gustach kulinarnych. Tak samo jest ze wspólnotą regionalną - ta nasza, śląska, może powstać przede wszystkim na bazie języka, bo trudno znaleźć jakikolwiek inny, powszechny atrybut łączący nas. Możliwości skorzystania z szansy zależeć będą wyłącznie od polityków, czy chcą nam w tym pomóc, czy też kwestię śląskiego języka regionalnego traktują wyłącznie jako jedną z politycznych gierek, rozgrywanych na polu walki o wpływy.

Dlatego panie i panowie posłowie: skończcie zasłaniać się kolejnymi ekspertyzami naukowymi, które większość z was traktuje jak alibi do nicnierobienia ("ja bym się zgodził dla dobra moich wyborców, ale profesorowie są przeciw"). Tymczasem decyzja leży wyłącznie w waszych rękach - więc jeśli traktujecie nas poważnie, to czas ją podjąć. Zostawcie już profesurę w spokoju, profesura już przemówiła. Teraz wasza kolej.