Katowice. W szpitalu bonifratrów pomagają dziewczynkom z problemami ginekologicznymi. To jedyny taki oddział w Polsce

W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach w Europie i na świecie, specjalizacja ginekologii i położnictwa nie obejmuje ginekologii dziecięcej. Profesor Agnieszka Drosdzol-Cop od wielu lat zajmuje się ginekologią dziecięcą i była główną inicjatorką powstania takiego oddziału w katowickim szpitalu. Pomoc znajdują tu przede wszystkim dziewczyny, które mają wrodzone wady narządów płciowych i potrzebują pilnego zaopatrzenia. Tak było m.in. w przypadku 13-letniej pacjentki, u której początkowo zdiagnozowano raka jajnika.

- W tym przypadku występowały dolegliwości bólowe, gdy zaczęła miesiączkować. Poprzez drożną pochwę wydostawała się krew miesiączkowa, ale dodatkowo występowały coraz silniejsze bóle w czasie kolejnych miesiączek. Lekarz ginekolog wykonał badanie ultrasonograficzne i nie rozpoznał tej zmiany jako poszerzonej pochwy, a jako guz jajnika. Pacjentka trafiła na oddział onkologii dziecięcej ŚUM z podejrzeniem raka jajnika - tłumaczy prof. dr hab. n. med Agnieszka Drosdzol-Cop.

Tam jednak okazało się, że przyczyną dolegliwości jest wada polegająca na podwójnym występowaniu narządów płciowych. W środę 12 kwietnia dziewczynka przeszła zabieg operacyjny, który koryguje tę przypadłość.

- Będziemy wycinać okienko w niedrożnej pochwie i zaopatrywać je szwami, aby nie doszło do zarośnięcia. Następnie dziewczynka będzie dalej pod naszą kontrolą - mówi prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.

W zależności od warunków taki zabieg operacyjny trwa od 20 minut do godziny. Dobra diagnoza i właściwe leczenie sprawią, że dziewczynka wkrótce wróci do zdrowia. Dzisiejszy zabieg daje jej również spore szanse, aby w przyszłości mogła zadecydować o potencjalnym macierzyństwie.

- Jeśli zabieg operacyjny jest wykonany w odpowiedni sposób, a następnie jest prawidłowy nadzór i współpraca z pacjentką to w 70-80 proc. nie ma problemów z prokreacją. Ma szansę by w jednej macicy być w ciąży, bądź w drugiej - przekonuje prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.

To tylko jedna z wielu dolegliwości, jakie można leczyć w pododdziale Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej katedry ŚUM w Szpitalu Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach.

- Tych wad jest bardzo wiele. Najczęstszą z nich jest zarośnięcie błony dziewiczej i występuje w częstotliwości jeden na tysiąc. Całkowite zarośnięcie uniemożliwia odpływ krwi miesiączkowej. Kiedy pojawi się pierwsza miesiączka wtedy dziewczynka cyklicznie odczuwa dolegliwości bólowe. Są coraz silniejsze, bo krew gromadzi się w pochwie i tworzy się krwistek pochwowy (hematocolpos), czyli pochwa, która rozciąga się jak guz wypełniona krwią miesiączkową. To zabieg w miarę pilny, który wymaga nacięcia i odpowiedniego zaopatrzenia błony dziewiczej, by nie zarosła po raz kolejny - wyjaśnia prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.

Młode pacjentki przychodzą do katowickiego szpitala również z innymi wadami narządów rodnych takimi jak zdwojenie narządu rodnych (podwójna macica, podwójna szyjka macicy czy podwójna pochwa) czy wady związane z występowaniem przegród w środkowej i górnej części pochwy.

- Jest też bardzo rzadka wada, jednak dość często przychodzą z nią do nas pacjentki, jest to zespół OCHVIRA. U dziewczynki występuje zdwojenie narządu rodnego, czyli podwójna macica, szyjka macicy i pochwa, przy czym jedna z podwójnych pochw jest zamknięta i ślepo połączona z pochwą drożną. Naszym zadaniem operacyjnym jest udrożnienie zamkniętej pochwy, aby krew miesiączkowa mogła mieć kontakt z drożną pochwą - mówi prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.

Jak tłumaczy dalej prof. Agnieszka Drosdzol-Cop dodatkowo w zespole OCHVIRA występują wady nerki po stronie, na której znajduje się niedrożna pochwa.

- To bardzo charakterystyczne. Duży apel do pediatrów, aby wykrywając wadę układu moczowego u dzieci pamiętali by przeprowadzić diagnostykę w kierunku występowania wad narządu rodnego. W drugą stronę również, gdyż te wady często współwystępują - mówi prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.

Zespół OCHVIRA to rzadka wada, która występuje raz na milion przypadków. Jej przyczyna na razie nie jest znana medycynie. W Katowicach przez 2 lata udało się pomóc już 10 dziewczynkom z zespołem OCHVIRA.

Co może być powodem do zaniepokojenia? Prof. Agnieszka Drosdzol-Cop jako najczęstsze wskazuje:

• brak cech dojrzewania przed 13 rokiem życia,
• brak rozwinięcia drugorzędowych cech płciowych,
• brak miesiączki do 14 roku życia,
• przedwczesne dojrzewanie (np. miesiączka przed 8 r.ż.),
• infekcje i krwawienie z dróg rodnych.

Niepokojące objawy mogą występować również u młodszych dzieci, jak miało to miejsce w przypadku 4-letniej pacjentki katowickiego szpitala.

- Ostatnio mieliśmy dwa takie przypadki. U małej, 4-letniej dziewczynki wystąpiło krwawienie z dróg rodnych. Okazało się, że miała ciało obce w pochwie. Spowodowało to tak masywną infekcję, że w konsekwencji było krwawienie z dróg obcych. Jak się potem okazało był to kawałek gąbki - mówi prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.

Gdy pojawiają się miesiączki podstawą jest obserwacja cyklu i jego regularności. Na co należy zwrócić uwagę?

- Kiedy miesiączki i są nieregularne, tzn. dłuższe lub krótsze niż czas 21-45 dni, kiedy są obfite i trwają dłużej niż 7 dni. Czasem dziewczęta potrafią krwawić przez miesiąc, dwa i dopiero wtedy się zgłaszają, często już z bardzo silną niedokrwistością wymagają położenia u nas w oddziale i nawet przetoczenia krwi - tłumaczy prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.

Dolegliwości bólowe związane z miesiączką to wbrew obiegowej opinii jest to kolejny sygnał, o którym warto poinformować lekarza.

- Nie jest prawdą to, że miesiączka ma boleć. Oczywiście mogą pojawić się niewielkie dolegliwości bólowe, ale kiedy są one naprawdę silne, które uniemożliwiają pójście do szkoły, występują nudności, wymioty i inne dodatkowe objawy, to należy taką dziewczynkę diagnozować w kierunku endometriozy. Mamy tu wiele takich dziewczynek, bo w lutym minęły dwa lata, kiedy powstał pododdział Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej katedry Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach - przypomina prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.

Jeszcze zanim jednostka podpisała umowę z NFZ, szpital zaopatrywał młode dziewczyny potrzebujące specjalistycznej pomocy. Pomoc znajdowały tu dziewczynki z całej Polski.

- To specjalizacja na granicy ginekologii, chirurgii dziecięcej i nie zawsze jest miejsce, gdzie może być dziewczynka zoperowana. Zdarzają się sytuacje nagłe, tak jak dzisiejsza operacja - mówi prof. Agnieszka Drosdzol-Cop. - Takie miejsce było bardzo potrzebne. Matki odbijały się od drzwi, bo nie było miejsca, które mogło przyjąć ich córki - dodaje.

Powstanie Pododdziału Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej pacjentkom dało specjalistyczną opiekę przy rzadkich schorzeniach, a lekarze z innych ośrodków medycznych w kraju mają profesjonalny punkt odniesienia.

- Mamy wielu szkolących się tu lekarzy. Przyjeżdżają z całej Polski, aby zobaczyć, jakie zabiegi wykonujemy lub jak wygląda praca naszych poradni ginekologii dziecięcej. Staramy się im stworzyć możliwie najlepsze warunki rozwoju. Teraz gościmy pana doktora, który jest chirurgiem dziecięcym oraz ginekologiem i przyjeżdża do nas w celach szkoleniowych - wyjaśnia prof. Agnieszka Drosdzol-Cop.