Katowicki Drapacz Chmur. 90 lat temu w mieście powstał gmach, dzięki któremu polska prasa pisała: "Oto polskie Chicago"

Po podziale Górnego Śląska w 1922 roku Katowice znalazły się po polskiej stronie i zaczęły zyskiwać miano nowoczesnej stolicy regionu. Dlaczego? Cofnijmy się do 1921 roku, kiedy to przeprowadzono plebiscyt, a Śląsk został podzielony między Polskę i Niemcy. Podział ten wywołał rywalizację gospodarczą i urbanistyczną, która doprowadziła do szybkiego rozwoju regionu. Polskie władze chciały, aby Górny Śląsk kojarzył się z nowoczesnością, nawiązując do amerykańskiego modelu rozwoju. Wieżowce, symbolizujące siłę i potęgę, były idealnym wyrazem tych aspiracji. Śląsk, jako kluczowy producent stali, stał się idealnym miejscem do powstawania nowoczesnych, modernistycznych budynków.

W tym okresie miasto stało się prawdziwą mekką modernizmu w II RP. Katowice zyskały nowe obszary nowoczesnej zabudowy na południu śródmieścia. Można powiedzieć, że to dzielnica moderny. W mieście powstały obiekty charakteryzujące się unikalną architekturą na skalę europejską. Stały się one wizytówką miasta ukazującą różnorodność użytkową obiektów: od willi mieszkalnych, przez kościoły aż po obiekty użyteczności publicznej. Konstrukcje te do dziś inspirują fotografów i filmowców. Jednym z najbardziej ikonicznych budynków ówczesnych czasów był gmach urzędu skarbowego, czyli tzw. Drapacz Chmur.

Za budową Drapacza Chmur stoi znany polski inżynier Stefan Bryła, który zastosował nowatorską, jak na tamte czasy, stalową konstrukcję szkieletową. Za architekturę odpowiedzialni byli Tadeusz Kozłowski i Henryk Griffel. Budowa trwała pięć lat. Rozpoczęcie budowy Drapacza Chmur miało miejsce w 1929 roku, a koniec - w 1934 roku. Po zakończeniu prac budowlanych, Drapacz Chmur osiągnął wysokość 62 metrów, co czyniło go najwyższym budynkiem w Polsce i trzecim pod względem wysokości w Europie w tamtym okresie.

Drapacz Chmur to przykład funkcjonalistycznej architektury, podzielony na dwie główne części:

• Część mieszkalna – obejmująca 14 kondygnacji nadziemnych oraz 3 kondygnacje podziemne.
• Część biurowa – składająca się z 6 kondygnacji nadziemnych oraz 2 kondygnacji podziemnych.

Konstrukcja szkieletowa umożliwiła stworzenie przeszklonego narożnika budynku – efekt, który był trudny do osiągnięcia w tradycyjnej zabudowie. Architekt Tadeusz Kozłowski zastosował prostą, funkcjonalistyczną estetykę, rezygnując z ozdób na rzecz eleganckich, prostych linii. Wyjątkowy charakter budynku i jego detale uchwyciła niezawodna Marzena Bugała-Astaszow, fotoreporterka DZ. Sierpniowe słońce podkreśliło modernistyczne elementy gmachu, które zobaczycie na najnowszych zdjęciach autorki.

Drapacz chmur był jednym z najnowocześniejszych budynków w kraju. Zaspokajał potrzeby swoich mieszkańców na najwyższym poziomie. Oferował wygodnie zaprojektowane kuchnie, pralnie z suszarnią i wiele innych udogodnień. Co istotne, nie było potrzeby zatrudniania służby dla małych rodzin, co było wówczas nowoczesnym rozwiązaniem. Budynek wyróżniał się funkcjonalnością i prostotą, w przeciwieństwie do luksusowych, arystokratycznych kamienic.

Mieszkania w Drapaczu Chmur były zajmowane głównie przez pracowników administracji, którzy pracowali w części biurowej budynku. Oferta mieszkań była zróżnicowana – od kompaktowych kawalerek po przestronne apartamenty o powierzchni przekraczającej 100 metrów kwadratowych. Największe mieszkania były przeznaczone dla najwyższych urzędników skarbowych.

Po wojnie do Drapacza Chmur wprowadzili się również artyści, w tym członkowie Teatru Śląskiego, tacy jak Gustaw Holoubek i Kazimierz Kutz, a także pisarze, między innymi Kalman Segal i Bolesław Lubosz.

W okresie międzywojennym w Katowicach powstało wiele budynków w stylu modernistycznym. Monumentalne wieżowce, które powstały jako pierwsze w Polsce, surowe połączenia betonu i stali oraz liczne przeszklenia budynków przyczyniły się do nadania Katowicom miana „polskiego Chicago”. Miasto, które między I a II wojną światową było świadkiem rozkwitu nowoczesnej architektury, zyskało swoją wizytówkę w postaci Szlaku Moderny. Wśród wyróżnionych budynków są m.in.:

1. Dom Oświatowy przy ul. Francuskiej 12;
2. Dom Wędlikowskich przy ul. PCK 10;
3. Dom mieszkalny przy ul. PCK 6;
4. Gmach Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i dawnego Sejmu Śląskiego przy ul. Jagiellońskiej 25;
5. Budynek Polskiego Radia Katowice przy ul. Ligonia 29;
6. Willa przy ul. Bratków 4;
7. Kościół Garnizonowy pw. św. Kazimierza przy ul. Skłodowskiej-Curie 20.

Na kształt dzisiejszych Katowic wpłynęli znakomici architekci, tacy jak Tadeusz Michejda, Karol Schayer, Zbigniew Rzepecki, Lucjan Sikorski, Tadeusz Kozłowski, Leon Dietz d’Arma, Jadwiga Dobrzyńska i Zygmunt Łoboda. Nie da nie zauważyć się, że krajobraz katowickiej moderny wyróżnia się unikalnością w skali całego kraju, a słynny Drapacz Chmur jest tego najlepszym przykładem.