MKTG SR - pasek na kartach artykułów

Katowicki Drapacz Chmur. 90 lat temu w mieście powstał gmach, dzięki któremu polska prasa pisała: "Oto polskie Chicago"

Barbara Romańczuk
Ikona architektury, która podbiła europejskie niebo.
Ikona architektury, która podbiła europejskie niebo. Marzena Bugała - Astaszow
90 lat temu w Katowicach powstał gmach, który na zawsze wpisał się w historię architektury. Drapacz Chmur, zbudowany w 1934 roku, stał się symbolem nowoczesności i dynamicznego rozwoju regionu. Budynek był wówczas jednym z najwyższych w Europie. Poprzez powstającą w tym czasie, modernistyczną infrastrukturę, Katowice zyskały miano „polskiego Chicago”.

Spis treści

Po podziale Górnego Śląska w 1922 roku Katowice znalazły się po polskiej stronie i zaczęły zyskiwać miano nowoczesnej stolicy regionu. Dlaczego? Cofnijmy się do 1921 roku, kiedy to przeprowadzono plebiscyt, a Śląsk został podzielony między Polskę i Niemcy. Podział ten wywołał rywalizację gospodarczą i urbanistyczną, która doprowadziła do szybkiego rozwoju regionu. Polskie władze chciały, aby Górny Śląsk kojarzył się z nowoczesnością, nawiązując do amerykańskiego modelu rozwoju. Wieżowce, symbolizujące siłę i potęgę, były idealnym wyrazem tych aspiracji. Śląsk, jako kluczowy producent stali, stał się idealnym miejscem do powstawania nowoczesnych, modernistycznych budynków.

W tym okresie miasto stało się prawdziwą mekką modernizmu w II RP. Katowice zyskały nowe obszary nowoczesnej zabudowy na południu śródmieścia. Można powiedzieć, że to dzielnica moderny. W mieście powstały obiekty charakteryzujące się unikalną architekturą na skalę europejską. Stały się one wizytówką miasta ukazującą różnorodność użytkową obiektów: od willi mieszkalnych, przez kościoły aż po obiekty użyteczności publicznej. Konstrukcje te do dziś inspirują fotografów i filmowców. Jednym z najbardziej ikonicznych budynków ówczesnych czasów był gmach urzędu skarbowego, czyli tzw. Drapacz Chmur.

Co wiadomo o katowickim Drapaczu Chmur?

Za budową Drapacza Chmur stoi znany polski inżynier Stefan Bryła, który zastosował nowatorską, jak na tamte czasy, stalową konstrukcję szkieletową. Za architekturę odpowiedzialni byli Tadeusz Kozłowski i Henryk Griffel. Budowa trwała pięć lat. Rozpoczęcie budowy Drapacza Chmur miało miejsce w 1929 roku, a koniec - w 1934 roku. Po zakończeniu prac budowlanych, Drapacz Chmur osiągnął wysokość 62 metrów, co czyniło go najwyższym budynkiem w Polsce i trzecim pod względem wysokości w Europie w tamtym okresie.

Drapacz Chmur to przykład funkcjonalistycznej architektury, podzielony na dwie główne części:

  • Część mieszkalna – obejmująca 14 kondygnacji nadziemnych oraz 3 kondygnacje podziemne.
  • Część biurowa – składająca się z 6 kondygnacji nadziemnych oraz 2 kondygnacji podziemnych.

Konstrukcja szkieletowa umożliwiła stworzenie przeszklonego narożnika budynku – efekt, który był trudny do osiągnięcia w tradycyjnej zabudowie. Architekt Tadeusz Kozłowski zastosował prostą, funkcjonalistyczną estetykę, rezygnując z ozdób na rzecz eleganckich, prostych linii. Wyjątkowy charakter budynku i jego detale uchwyciła niezawodna Marzena Bugała-Astaszow, fotoreporterka DZ. Sierpniowe słońce podkreśliło modernistyczne elementy gmachu, które zobaczycie na najnowszych zdjęciach autorki.

Luksus i innowacje przedwojennej epoki

Drapacz chmur był jednym z najnowocześniejszych budynków w kraju. Zaspokajał potrzeby swoich mieszkańców na najwyższym poziomie. Oferował wygodnie zaprojektowane kuchnie, pralnie z suszarnią i wiele innych udogodnień. Co istotne, nie było potrzeby zatrudniania służby dla małych rodzin, co było wówczas nowoczesnym rozwiązaniem. Budynek wyróżniał się funkcjonalnością i prostotą, w przeciwieństwie do luksusowych, arystokratycznych kamienic.

Mieszkania w Drapaczu Chmur były zajmowane głównie przez pracowników administracji, którzy pracowali w części biurowej budynku. Oferta mieszkań była zróżnicowana – od kompaktowych kawalerek po przestronne apartamenty o powierzchni przekraczającej 100 metrów kwadratowych. Największe mieszkania były przeznaczone dla najwyższych urzędników skarbowych.

Po wojnie do Drapacza Chmur wprowadzili się również artyści, w tym członkowie Teatru Śląskiego, tacy jak Gustaw Holoubek i Kazimierz Kutz, a także pisarze, między innymi Kalman Segal i Bolesław Lubosz.

Modernizm w Katowicach

W okresie międzywojennym w Katowicach powstało wiele budynków w stylu modernistycznym. Monumentalne wieżowce, które powstały jako pierwsze w Polsce, surowe połączenia betonu i stali oraz liczne przeszklenia budynków przyczyniły się do nadania Katowicom miana „polskiego Chicago”. Miasto, które między I a II wojną światową było świadkiem rozkwitu nowoczesnej architektury, zyskało swoją wizytówkę w postaci Szlaku Moderny. Wśród wyróżnionych budynków są m.in.:

  1. Dom Oświatowy przy ul. Francuskiej 12;
  2. Dom Wędlikowskich przy ul. PCK 10;
  3. Dom mieszkalny przy ul. PCK 6;
  4. Gmach Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i dawnego Sejmu Śląskiego przy ul. Jagiellońskiej 25;
  5. Budynek Polskiego Radia Katowice przy ul. Ligonia 29;
  6. Willa przy ul. Bratków 4;
  7. Kościół Garnizonowy pw. św. Kazimierza przy ul. Skłodowskiej-Curie 20.

Na kształt dzisiejszych Katowic wpłynęli znakomici architekci, tacy jak Tadeusz Michejda, Karol Schayer, Zbigniew Rzepecki, Lucjan Sikorski, Tadeusz Kozłowski, Leon Dietz d’Arma, Jadwiga Dobrzyńska i Zygmunt Łoboda. Nie da nie zauważyć się, że krajobraz katowickiej moderny wyróżnia się unikalnością w skali całego kraju, a słynny Drapacz Chmur jest tego najlepszym przykładem.

Nie przeocz

Musisz to wiedzieć

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Q&A FABIJANSKI

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na dziennikzachodni.pl Dziennik Zachodni