Kiedy Brynica i Przemsza łączyły, czyli jak Zagłębiacy wspierali Ślązaków w czasie powstań ZDJĘCIA Z REKONSTRUKCJI

Były takie momenty w historii Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, kiedy zapominano o różnicach i niechęciach, a pamiętano przede wszystkim o wspólnej Ojczyźnie. Takim wydarzeniem między innymi było pierwsze powstanie śląskie rozpoczęte w połowie sierpnia 1919 r.

Mieszkający w nadgranicznych Milowicach Wacław Olaszewski w dniach walk notował w swoim dzienniku: „20 sierpnia, dziś w nocy powstańcy zdobywali Laurahütte [Siemianowice Śląskie -DN]. Od nas poszło sporo w pomoc i mieli mieć 4 rannych. Słychać całą noc strzelania, a o 5 z rana bombardowanie. O 9 latał aeroplan niemiecki. Niemcy naciskają”. Słowa te są jeszcze jednym dowodem na pomoc, jakiej Zagłębie Dąbrowskie udzielało Górnoślązakom walczącym o włączenie swojej małej ojczyzny do powstającego państwa polskiego.

Zagłębie zapleczem dla walczących Ślązaków

Od jesieni 1918 r. Zagłębie Dąbrowskie i leżący nad granicą Sosnowiec, stały się naturalnym zapleczem dla działań Górnoślązaków oraz łącznikiem w ich kontaktach z Warszawą. Już w marcu 1919 r. w Sosnowcu ulokowała się ekspozytura Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Kiedy zaś władze niemieckie podjęły próbę zapanowania nad sytuacją na Górnym Śląsku i rozpoczęły politykę represji, w maju 1919 r. w Sosnowcu znalazł siedzibę Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej z Bytomia. Szykany niemieckie spowodowały na wiosnę napływ do Zagłębia dużych grup uchodźców z Górnego Śląska. By zorganizować pomoc dla Ślązaków założono w Sosnowcu Komitet Opieki nad Uchodźcami.

Dowództwo w Pałacu Schoena

Kiedy zaś w sierpniu 1919 r. rozpoczęły się walki powstańcze, to już od pierwszych dni toczyły się także przy granicy z Zagłębiem Dąbrowskim, między innymi w Bogucicach i w Dąbrówce Małej. Powstańcy opanowali wówczas Nikiszowiec, Janów, Roździeń i Szopienice. W Mysłowicach w dniach 20-23 sierpnia walczył batalion Ryszarda Mańki, zdobywając część miasta z dworcem i wieżę Bismarcka w tzw. trójkącie trzech cesarzy. To właśnie w tych dniach z Niwki do walki z niemieckim grenzschutzem zgłosili się miejscowi górnicy, którzy bili się razem z powstańcami w Mysłowicach. W Sosnowcu w pałacu Schoena (budynek sądu) ulokowało się nawet Dowództwo Główne POW G. Śl. O pomoc dla Górnego Śląska zabiegał wówczas u polskich władz wojskowych Aleksy Bień, lider PPS w regionie.

Manifestacyjne pogrzeby w Sosnowcu

W Zagłębiu Dąbrowskim mocno przeżywano samotny bój Górnoślązaków o Polskę. Pojawiły się nawet koncepcje utworzenia oddziałów złożonych z Zagłębiaków, które ruszyłyby do walki na Śląsk. Czynnej interwencji domagał się od władz centralnych magistrat Sosnowca. W Warszawie odrzucano podobne pomysły, ale do walki poszły indywidualne osoby. Kiedy polegli w walkach, urządzano im w Sosnowcu manifestacyjne pogrzeby, jak uczniowi Edwardowi Stacherskiemu i powstańcowi styczniowemu Aleksandrowi Kozłowskiemu. Chciano też w ten sposób wymusić zmianę polityki w stolicy. Właśnie o udziale tych ochotników w walkach na Górnym Śląsku mówią przytoczone wyżej słowa Wacława Olaszewskiego. W Zagłębiu Dąbrowskim nie zapominamy dzisiaj o zaangażowaniu naszych przodków w walkę Górnoślązaków.

Marsz dla Życia w Rybniku

Słynna Gabi Gold w studiu Dziennika Zachodniego