Kluczowe wnioski z dwudniowej konferencji PRECOP 27 poprzedzającej Szczyt Klimatyczny w Egipcie

PRECOP 27 to dwudniowe wydarzenie pełne paneli, rozmów i spotkań zorganizowanych z udziałem ponad stu prelegentów, na którym nie zabrakło reprezentacji biznesu, nauki, instytucji, przedstawicieli rządu i organizacji pozarządowych oraz polityków unijnych. Wszystko po to, aby w toku dialogu, wypracować wspólne stanowisko różnych środowisk wobec najważniejszych tematów omawianych podczas światowego Szczytu Klimatycznego, który już w listopadzie br. odbędzie się w Szarm el-Szejk w Egipcie (UN Climate Change Conference 2022 – COP27). Wynikiem PRECOP 27 będzie także „biała księga” konferencji – opracowanie zawierające główne wnioski, wskazania i rekomendacje, które ujrzą światło tuż przed rozpoczęciem COP27 w Egipcie. Rekomendacje PRECOP 27 w Katowicach zostaną przesłane do Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, polskiej delegacji na COP27, agend i programów ONZ właściwych w zakresie poruszanej tematyki, przedstawicieli samorządu terytorialnego oraz klimatycznych organizacji młodzieżowych.

Znamienici goście

Dwudniowe wydarzenie rozpoczęły wystąpienia gości specjalnych, wśród których znaleźli się: Sanda Ojiambo, zastępczyni Sekretarza Generalnego ONZ, dyrektor wykonawcza United Nations Global Compact (UNGC); Jens Wandel, podsekretarz generalny i p.o. dyrektora wykonawczego Biura Narodów Zjednoczonych ds. Obsługi Projektów (UNOPS), specjalny doradca Sekretarza Generalnego ONZ ds. reform w latach 2018-2021; Maimunah Mohd Sharif, dyrektor wykonawcza Programu Narodów Zjednoczonych ds. Osiedli Ludzkich (UN-Habitat) oraz Hatem Tageldin, Ambasador Arabskiej Republiki Egiptu w Polsce.

– Konferencja PRECOP 27 pojawia się w krytycznym dla świata czasie, bowiem kryzys klimatyczny dotyka nas wszystkich. Susze i powodzie niszczą nasze ekosystemy, a zmiana klimatyczna to jedno z największych zagrożeń dla osiągnięcia Celów Zrównoważonego Rozwoju. Dobre wieści są jednak takie, że powstaje bardzo wiele zmian w sektorze prywatnym, który wydaje się, że jest w stanie działać jako lider w tej kwestii. Cieszymy się, że członkowie United Nations Global Compact realizują te działania dwa razy szybciej niż inne podmioty i że polskie firmy działają na rzecz edukacji klimatycznej, poprawiają stan powietrza i walczą o dekarbonizację transportu. – mówiła Sanda Ojiambo, zastępczyni Sekretarza Generalnego ONZ, dyrektor wykonawcza United Nations Global Compact (UNGC).

– Wyzwania, przed którymi stajemy dzisiaj jako organizacja międzynarodowa, są ogromne: pandemia COVID-19, konflikty zbrojne i katastrofy klimatyczne. Szczególnie w tej ostatniej kwestii potrzebny jest przełom, bo to właśnie kryzys klimatyczny zmusza nas do coraz poważniejszego kwestionowania statusu quo, do poszukiwania zmian systemowych, do dostrzeżenia zależności, jakie zachodzą między kryzysem a pojawiającymi się możliwościami. Ale wymaga to od nas również porozumienia na wszystkich szczeblach władzy – od poziomu globalnego po lokalny, a także współpracy z szeroką siecią partnerów, również z tymi z sektora prywatnego – mówiła Maimunah Mohd Sharif, dyrektor wykonawcza Programu Narodów Zjednoczonych ds. Osiedli Ludzkich (UN-Habitat).

– Dziś widzimy powrót do przeszłości w postaci wojny w Ukrainie i wywołanego nią globalnego kryzysu energetycznego i żywnościowego. PRECOP 27 organizujemy, aby pokazać, że nadal trzeba też działać na rzecz klimatu, choć proces ten nie jest ani łatwy, ani krótkotrwały – powiedział Kamil Wyszkowski, dyrektor wykonawczy United Nations Global Compact Network Poland oraz inicjator konferencji podczas jej otwarcia.

Wojciech Kuśpik, prezes Grupy PTWP, w swoim wystąpieniu przypomniał zaś, że ludzkość musi działać: „Zadania, z którymi musimy się mierzyć, żeby powstrzymać kryzys klimatyczny nie zostały anulowane przez pandemię i wojnę na Ukrainie, a wręcz mam wrażenie, że należy przez to je przyspieszyć ze względu na szybujące ceny energii”.

Zmiany klimatyczne w wielu kontekstach

PRECOP 27 rozpoczęła sesja inaugurująca, pt. Strategia dla Ziemi, na której zaproszeni do dyskusji eksperci rozmawiali o celach i roli Szczytów Klimatycznych w globalnej walce ze zmianą klimatu, dorobku polityki klimatycznej ONZ, statusie wdrożenia postanowień ustalonych w porozumieniu paryskim z 2015 roku oraz europejskim stanowisku na COP27. Jednym z prelegentów tego panelu był Maciej Nowicki, minister środowiska w latach 2007-2010 i przewodniczący COP14, który odniósł się do konferencji „Szczyt Ziemi” w Rio de Janeiro z 1992 roku: „Te trzydzieści lat temu naprawdę mało kto wierzył tezie, że to człowiek odpowiada za ocieplanie się ziemi, za zmiany klimatyczne. Od tego czasu udało się jednak przeprowadzić fantastyczny proces edukacyjny, aby uświadomić rządom, biznesowi, społeczeństwu, że to człowiek miał w tym swój udział”. Jerzy Kwieciński, wiceprezes zarządu Banku Pekao, podkreślił rolę banków w procesie zmian i przewidywał przyspieszenie zielonej transformacji, mówiąc: „Około 2030 roku co drugi dolar, co drugie euro i co druga złotówka będzie przeznaczana na zielone inwestycje, a myślę, że nawet więcej. Trwająca agresja Rosji na Ukrainę i kryzys energetyczny tylko sprawią, że transformacja przyspieszy. Te inwestycje będą odporne na kryzys”. W panelu wzięli udział również: David Moran, regionalny ambasador COP26 na Europę, Azję Centralną, Turcję i Iran, który podsumowywał ustalenia ze Szczytu Klimatycznego w Glasgow i przekonywał, że kraje najbiedniejsze powinny również realizować założenia transformacji energetycznej oraz Bartłomiej Pawlak, wiceprezes zarządu Polskiego Funduszu Rozwoju, który mówił o współpracy pomiędzy różnymi środowiskami biznesowymi.

Najistotniejsze obszary dyskusji

Jednym z najistotniejszych zagadnień poruszanych podczas PRECOP 27 była transformacja energetyczna, której różne oblicza przedstawione zostały w ramach wielu paneli, a także w kontekście Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG7) oraz Energy Progress Report. Kwestie te poruszył również w swoim wystąpieniu Jens Wandel, dyrektor wykonawczy Biura Narodów Zjednoczonych ds. Obsługi Projektów (UNOPS), specjalny doradca Sekretarza Generalnego ONZ ds. Reform w latach 2018-2021, który zachęcał, by transformacji energetycznej i drogi w kierunku neutralności klimatycznej nie postrzegać wyłącznie w kategorii kosztów, ale przede wszystkim korzyści w różnych sferach życia:

– Mówiąc o inwestycjach klimatycznych rzadko zwracamy uwagę na to, że przynoszą one także korzyści społeczne, zdrowotne, edukacyjne, sprzyjają powstawaniu nowych miejsc pracy. Nie doceniamy tego, że nie tylko redukujemy poziom emisji CO2, ale w istocie inwestujemy w lepsze korzystanie z energii, w naszą przyszłość, w poprawę jakości życia – mówił Wandel.

Ekspert UNOPS przekonywał także, że transformacja w kierunku OZE to najlepsza strategia do zażegnania tego kryzysu: „Wysokie ceny energii sprawiają, że energia ze źródeł odnawialnych jest dziś bardzo konkurencyjna, nie tylko ze względu na ceny, ale również konkurencyjna w sytuacji kryzysu bezpieczeństwa, z którym się borykamy”. Ekspert podkreślił również, że odbudowa zniszczonej, ukraińskiej infrastruktury energetycznej powinna być prowadzona w zgodzie z celami klimatycznymi, tj. w kierunku energetyki odnawialnej.

Do dyskusji w tym obszarze zaproszeni zostali liczni przedstawiciele branży energetycznej i jej pokrewnych: Jarosław Bogacz, członek zarządu Grupy Polenergia, prezes Polenergia Obrót; Janusz Gajowiecki, prezes zarządu Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej; Benjamin Gibson, kierownik programowy ds. geopolityki, Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej (IRENA); Piotr Górnik, prezes zarządu Fortum Power and Heat Polska; Sebastian Jabłoński, prezes zarządu Respect Energy; Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii; Anna Kornecka, niezależny ekspert, sekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii w latach 2020-2021, dyrektor instytutu Stowarzyszenia Program Czysta Polska; Marcin Korolec, prezes Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych, dyrektor Instytutu Zielonej Gospodarki, minister środowiska w latach 2011-2013, przewodniczący COP19; Cezariusz Lesisz, prezes zarządu Agencji Rozwoju Przemysłu; Kamil Sankowski, członek zarządu Polenergia Fotowoltaika; Paweł Szczeszek, prezes zarządu TAURON Polska Energia; Alexander Vandenberghe, Sustainably Manager WindEurope; Jarosław Wajer, partner, Dział Business Consulting, lider doradztwa dla sektora energetycznego w regionie CESA (Central, Eastern and Southeastern Europe & Central Asia), EY; Mariola Zmudzińska, wiceprezes Krajowej Agencji Poszanowania Energii.

Kolejnym ważnym punktem spotkania była debata na temat Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ)x, na której eksperci skupili się na próbie odpowiedzenia na pytanie, czy polska gospodarka jest już gotowa na wdrożenie GOZ. Przedmiotem dyskusji były również: globalny problem plastiku, alternatywy dla tworzyw sztucznych, system kaucyjny, problem nietrwałości produktów oraz znaczenie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta dla realizacji celów gospodarki cyrkularnej. Wśród zaproszonych gości pojawili się: Marcin Borek, dyrektor Departamentu Inwestycji Samorządowych w Polskim Funduszu Rozwoju; Agata Czachórska, dyrektorka ds. zrównoważonego rozwoju w IKEA Retail; Andrzej Gantner, wiceprezes zarządu i dyrektor generalny z Polskiej Federacji Producentów Żywności Związek Pracodawców; Ewa Janczukowicz-Cichosz, ekspertka ds. zrównoważonego rozwoju w LPP; Tomasz Wagner, partner w Dziale Doradztwa Podatkowego, Zespole Podatków Pośrednich i Handlu Międzynarodowego EY oraz Leszek Wieciech, Head of Anti-Corruption Programme w UN Global Compact Network Poland.

O roli, zakresach działań i perspektywach wielostronnych banków rozwoju, a także oczekiwaniach inwestorów, strategii sektora finansowego i roli legislacji w kontekście globalnych aktywów finansowych dyskutowali uczestnicy debaty poświęconej zielonemu finansowaniu. W panelu nie zabrakło także nawiązania do sytuacji społeczno-politycznej i wojny w Ukrainie. Jak przekonywał Wojciech Hann, prezes zarządu Banku Ochrony Środowiska: „Zielone inwestycje ucierpią mniej niż inne na skutek turbulencji spowodowanych agresją Rosji na Ukrainę. Gdybyśmy byli dalej zaawansowani w zielonej transformacji, to związane z wojną wielkie zawirowania na rynku nośników energii, zwłaszcza gigantyczna podwyżka ich cen, nie dotknęłaby nas tak bardzo, jak to się stało”. Oprócz Wojciecha Hanna, w panelu wzięli udział również: Ewa Mochocka, Associate Partner EY; Paweł Strączyński, wiceprezes zarządu Banku Pekao; Katarzyna Szwarc, pełnomocnik ds. Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego w Ministerstwie Finansów; Maria Śmietanka, zastępca dyrektora Krajowego Punktu Kontaktowego w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju; Tomasz Tomasiak, dyrektor w Departamencie Transformacji Energetycznej w Polskim Funduszu Rozwoju oraz Adam Żelezik, dyrektor Biura Inicjatyw Strategicznych w Banku Gospodarstwa Krajowego.

Drugi dzień konferencji PRECOP 27 rozpoczął niezwykle ważny panel pt. Biznes wobec zielonej rewolucji, którego uczestnicy pochylili się nad takimi zagadnieniami jak: cele klimatyczne a działalność przedsiębiorstw, waga Szczytów Klimatycznych w walce ze zmianami klimatu czy też ekologia w strategii biznesowej. Największy nacisk w dyskusji położono jednak na kwestię klimatycznych wyzwań dla biznesu w świetle gospodarczych konsekwencji pandemii, wojny w Ukrainie oraz procesów deglobalizacyjnych: „Żyjemy w czasach, w których rzeczywistość jest trudna do przewidzenia. Jedno jest jednak pewne, że powrotu do rzeczywistości sprzed pandemii nie będzie” – mówił prof. Piotr Wachowiak, rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Na panelu pojawiły się też pytania o losy zainicjowanej jeszcze przed pandemią transformacji gospodarki, która ma powstrzymać niekorzystne zmiany klimatu. Zdaniem rektora SGH, w kontekście działań na rzecz klimatu ludzkość stanęła już przed ścianą i nie ma innej drogi, jak tylko podjęcie konkretnych kroków: „Brak radykalnych działań na rzecz klimatu, brak edukacji klimatycznej, będzie najgorszą rzeczą, jaka może nas spotkać”.

Potrzebę podjęcia natychmiastowych działań w tym kierunku podkreślił również podczas dyskusji Tomasz Konik, prezes zarządu Deloitte:„Nie ma ani chwili do stracenia. Jest potrzeba działań i nie możemy ich odkładać. Na szczęście świadomość tego, że musimy zrobić co do nas należy, tu i teraz, jest coraz większa”. Zdaniem eksperta czynnikiem popychającym, zwłaszcza firmy, do działań na rzecz klimatu, będą również konsumenci i ich wybory: „Kwestie odpowiedzialności społecznej i klimatycznej mają coraz większe znaczenie dla konsumentów, ale i dla pracowników. Coraz bardziej dociera do biznesu, że inwestycje w bycie ekologicznym po prostu się opłacają”.

W panelu rozpoczynającym drugi dzień konferencji wzięli także udział: Anna Gorączka, Green Officer w Żabka Polska; Radosław Kaskiewicz, dyrektor zarządzający w 3M East Europe Region oraz Zofia Piwowarek, Head of Climate Positive Programme w United Nations Global Compact Network Poland.

Agenda dwudniowego spotkania objęła łącznie 21 sesji, które dotyczyły także takich zagadnień jak: zielone budownictwo, zrównoważony transport, edukacja klimatyczna, zrównoważona moda, ESG, technologie dla klimatu, miasta dla klimatu, zasoby wodne i retencja.

Konferencja PRECOP 27 zgromadziła ponad 2 500 uczestników online i przeszło 1200 osób w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Organizatorami wydarzenia byli United Nations Global Compact Network Poland – polskie biuro największej na świecie inicjatywy ONZ skupiającej zrównoważony biznes oraz Grupa PTWP, organizator Europejskiego Kongresu Gospodarczego oraz konferencji i wydarzeń specjalnych. Partnerem merytorycznym spotkania została Komisja Europejska.