Koniunkcja Jowisza i Saturna już dzisiaj. Pierwszy raz od 397 lat. Grudniowe niebo pokaże nam niesamowite zjawiska

Tej zimy warto wybrać się na spacer i pooglądać grudniowe niebo. W Wigilię zwykle wypatrujemy "pierwszej gwiazdki". To jednak nie jedyny moment, gdy warto będzie spojrzeć w niebo.

Tej zimy czeka nas bardzo niezwykłe zjawisko. W tym roku na niebie zaobserwujemy największą koniunkcję od czasów Galileusza!

- Najciekawszym wydarzeniem, nie tylko tegorocznego grudnia, będzie koniunkcja Jowisza i Saturna. Nazywana jest ona wielką koniunkcją nie dlatego, że uczestniczą w niej największe Planety Układu Słonecznego, ale dlatego że zdarza się niezwykle rzadko - mówi Damian Jabłeka, astronom i wicedyrektor Planetarium Śląskiego w Chorzowie.

Do koniunkcji, czyli zbliżenia największych planet Układu Słonecznego - Jowisza i Saturna dojdzie 21 grudnia. Ostatni raz tak bliskie zbliżenie było 397 lat temu!

- Spotkanie tych planet ma miejsce raz na 20 lat. Zwykle jednak mijają się w znacznej odległości przekraczającej jeden stopień. czyli ponad dwie tarcze Księżyca. Tym razem odległość pomiędzy Olbrzymami będzie, na niebie, wynosiła zaledwie sześć minut łuku - to zaledwie 1/5 średnicy tarczy Księżyca. Będzie można obie planety zobaczyć ze szczegółami oraz ich księżycami w jednym polu widzenia teleskopu o dużym powiększeniu. Zaś bez specjalistycznego sprzętu można zobaczyć je jako dwa jasne punkty bardzo blisko siebie, które nad horyzontem mogą zlewać się ze sobą tworząc złudzenie jednej jasnej plamki. Poprzednie tak bliskie złączenie nastąpiło za czasów Galileusza i Keplera w 1623 roku. Zaś na kolejne nie będzie trzeba czekać aż tak długo, bo nastąpi już w 2080 roku - opowiada astonom.

Wykład Damiana Jabłeki pt. "Największa koniunkcja od czasów Galileusza"

Na wigilijną wieczerzę nie będzie trzeba długo czekać. Tradycyjnie sygnałem do rozpoczęcia wieczerzy wigilijnej jest „pierwsza gwiazdka na niebie”, która jest symbolem Gwiazdy Betlejemskiej. W tym roku 24 grudnia Słońce zajdzie już około godziny 15.30 i już od tego momentu, w południowo wschodniej części nieba, widoczny będzie Księżyc.

- Będący po kwadrze, na 5 dni przed pełnią, rozświetli większą cześć nocy. Księżyc jednak nie jest gwiazdą i nikt nie będzie go traktował w ten sposób. Prawdziwe gwiazdy pojawią się na niebie nieco później, bo około godz. 16 i wtedy można wypatrywać pierwszej gwiazdki lub obiektu, który rolę pierwszej gwiazdki będzie pełnił. Zwykle tak właśnie jest, że pierwszym obiektem, który bierzemy za pierwszą gwiazdkę jest któraś z jasnych planet, będzie tak i w tym roku. Ten rok jest jednak wyjątkowy, bo 3 dni przed wigilią, 21 grudnia, dojdzie do koniunkcji, czyli zbliżenia największych planet Układu Słonecznego - Jowisza i Saturna - opowiada Damian Jabłeka z Planetarium Śląskiego.

W wigilijny wieczór planety te będą nadal blisko siebie i one mogą pełnić rolę "pierwszej gwiazdki. Gdzie ich szukać? To zdradza nam astronom. Widoczne będą one nisko nad południowo zachodnim horyzontem prawie dokładnie w kierunku, w którym zaszło Słońce. Jeśli coś uniemożliwi nam obserwację tego obszaru nieba to warto "pierwszej gwiazdki" poszukać w okolicach Księżyca nieco na zachód i północ od Księżyca, czyli mówiąc prościej w prawo i do góry świecił będzie swoim czerwonawym blaskiem ciągle jeszcze jasny Mars.

- Jeśli chcielibyśmy wypatrywać rzeczywiście gwiazdy to wszystko zależy od tego, w którą stronę spojrzymy. Jeśli nasze okna wychodzą na zachód to pierwszą gwiazdą wyłaniającą się na ciemniejącym niebie będzie gwiazda Wega z gwiazdozbioru Lutni, chwilę później pojawią się kolejne dwie - Altair z Orła oraz Deneb z Łabędzia, które wspólnie z Wegą kreślą na niebie kształt trójkąta letniego - mówi Damian Jabłeka.

- Spoglądając na wschód zobaczymy gwiazdy nieba zimowego, Capellę z gwiazdozbioru Woźnicy oraz Aldebarana z Byka. Patrząc zaś na północ naszej uwadze nie umknie kształt Wielkiego Wozu tworzony przez siedem najjaśniejszych gwiazd Wielkiej Niedźwiedzicy, która w zimowe wieczory kroczy po północnym horyzoncie - dodaje astronom.

Zimowe niebo jest naprawdę piękno. Mróz nie powinien nam przeszkadzać w obserwacji nieba. Szybko zapadający zmrok może nam pomóc w tych obserwacjach. Na zimowym niebie zobaczymy najjaśniejsza gwiazdę, czyli Syriusza, ale także Marsa i spore nagromadzenie jasnych gwiazd na niebie. Nie zapomnijmy także o pełni Księżyca, która w grudnia nazywana jest Pełnią Zimnego Księżyca lub Pełnią Księżyca Długiej Nocy.

- Na spacer połączony z obserwacjami warto się wybrać w każdy pogodny wieczór, czy nawet spędzić całą noc pod gwiazdami. Przede wszystko ciągle możemy obserwować Marsa, będzie nam także towarzyszył Księżyc. Zaś tym co z pewnością zwróci naszą uwagę to gwiazdozbiory nieba zimowego, widoczne już od zachodu Słońca nad wschodnim horyzontem, przez całą noc unosić się będą coraz wyżej, w środku nocy będą mijały południ zaś nad ranem widoczne będą nad zachodem - podkreśla Damian Jabłeka z Planetarium Śląskiego.

- To najpiękniejsza cześć całego nieba, największe nagromadzenie jasnych gwiazd na niebie. Znajdziemy tam herosa Oriona z charakterystycznym pasem złożonym z trzech jasnych gwiazd. Orion walczy z Bykiem którego oko to Aldebaran, zaś kłębem jest znana i piękna Gromada otwarta Plejady. Nieopodal Oriona znajdziemy Bliźnięta z jasnym Castorem i Polluxem. Poniżej Bliźniąt obok Oriona znajdziemy towarzyszące mu w polowaniu Psy. Wyżej gwiazdozbiór Małego Psa z jasnym Polluxem, zaś nieco niżej najjaśniejsza gwiazda całego nocnego nieba - Syriusz z gwiazdozbioru wielkiego Psa - opowiada nam astronom.

W tym roku grudniowa pełnia przypada 30 grudnia i nazywana jest ona Zimnym Księżycem lub też Księżycem Długiej Nocy. Nazwy te wydają się oczywiste z tego względu, że w grudniu mamy najdłuższe noce i jest po prostu zimno.

- Pochodzą one z almanachu starego farmera ("The Old Farmer's Almanac"), wydawnictwa publikowanego w Stanach Zjednoczonych zawierającego wskazówki dotyczące upraw i zbiorów, a także wiele innych informacji, takich jak przepisy kulinarne czy dane astronomiczne. Wszystkie pełnie w roku nosiły swoją nazwę co miało ułatwić orientację czasową - wyjaśnia Damian Jabłeka.

Na filmiku powyżej Kitakyushu, Japonia. Pasażerowie japońskiej linii lotniczej Star Flyer mogli poszybować w niebo, obserwując miliony gwizd nad głowami. Samolot z profesjonalnymi projektorami klasy Megastar stosowanymi w planetariach wyruszył i wylądował z lotniska w Kitakyushu.