Krótki przewodnik po Wielkanocy - Zwyczaje i obrzędy

W tym roku nie będziemy prowadzić sporu z zakresu mniemanologii stosowanej, o wyższości świąt wielkanocnych nad Bożym Narodzeniem albo odwrotnie. Z sondy, jaką przeprowadziliśmy na ulicach Katowic, wynika, że deklaracje związane z wiarą mijają się z wiedzą na temat świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Co ciekawe, im młodszy rozmówca, tym wiedza bardziej mglista. Równie trudno uzyskać informacje na temat pochodzenia wielkanocnych zajączków, pisanek czy obowiązkowej zawartości koszyczków ze święconką. Aby nadrobić zaległości, proponujemy zatem krótki "przewodnik po Wielkanocy".

Triduum Paschalne, trzy dni Wielkanocy

Wielki Czwartek, świętowany na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy, rozpoczyna Triduum Paschalne, obchody trzech dni wielkanocnych. Po mszy kapłan przenosi Najświętszy Sakrament do ciemnicy, co ma przypominać o chwilach Jezusa w ogrodzie oliwnym. W liturgii obchody Triduum kończą się nieszporami odprawionymi w Niedzielę Wielkanocną.

Męka Pańska, czyli ofiara dla zbawienia ludzi

Wielki Piątek obchodzony jest na pamiątkę śmierci Chrystusa. To największe święto w Kościele luterańskim. Bóg przyjął ofiarę, swojego Syna, złożoną za grzechy ludzi i dla ich zbawienia. Przez śmierć Chrystusa ludzie uzyskali pojednanie z Bogiem, a więc zbawienie i życie wieczne.

Wielkanoc. Dlaczego to święto jest ruchome?

Zmartwychwstanie Chrystusa wypada zawsze w nocy z soboty na niedzielę, dlatego nie ma stałej daty święta. Do Soboru Nicejskiego w 325 r. świętowano Wielkanoc stosując różne wyliczenia, dopiero tam ustalono, że przypadać będzie w niedzielę po pierwszej pełni księżyca po zrównaniu wiosennym. To jednak nie zakończyło sporów, bo za datę tego zrównania przyjmowano dni od 18 aż do 25 marca. W końcu za sprawą św. Bedy Czcigodnego i Karola Wielkiego na przełomie VII i VIII wieku ostatecznie przyjęto datę zrównania wiosennego na 21 marca. Dlatego Wielkanoc może wypaść od 22 marca do 25 kwietnia.

Rezurekcja, czyli msza Dobrej Nowiny

Obrzęd rezurekcji, a więc powstania z grobu, wywodzi się ze średniowiecznych misteriów. W czasie mszy rezurekcyjnej w Wielką Niedzielę ksiądz wynosi z Bożego grobu Najświętszy Sakrament na znak zmartwychwstania.
Trzykrotnie w uroczystej procesji, z towarzyszeniem radosnych wielkanocnych pieśni oraz bicia dzwonów, chodzi z monstrancją wokół kościoła. Dawniej mszę rozpoczynano także w sobotę o północy, teraz do liturgii rezurekcyjnej zalicza się nabożeństwo odprawiane w sobotę wieczorem.

Śniadanie wielkanocne niczym kolacja wigilijna?

Śniadanie rozpoczynają życzenia składane sobie przez domowników. W wielu domach na wzór wigilijnego opłatka dzielimy się jajkami, ale także chlebem ze święcenia. Każdy powinien spróbować choć kawałeczka z każdego z siedmiu podstawowych pokarmów święconki: jaj (symbol nowego życia), baranka - dawniej formowanego z masła lub ciasta (symbol zmartwychwstania Jezusa), soli kuchennej (miała chronić przed zepsuciem, ale też minerał życiodajny), chleba (symbol dobrobytu i pomyślności, ale też ciała Chrystusa), a także wędliny (symbol zdrowia i płodności, a także dostatku, bo nie każdy mógł sobie na nią w przeszłości pozwolić) i chrzanu (symbol siły fizycznej i krzepy). Oprócz tradycyjnych produktów w koszyczku mogą znaleźć się dowolne smakołyki czy owoce. Wszystko zależy od osobistych upodobań i preferencji.

Pisanki, kraszanki, drapanki, nalepianki

Zwyczaj malowania jajek znany był już w czasach rzymskich i to przed narodzeniem Jezusa, ale także obecny był w obrzędach pogańskich Słowian. W zależności od regionalnej tradycji jajka ozdobione są jedno- lub wielobarwnym deseniem, naniesionym na tło. Ta technika nazywa się pisanką i jest to najbardziej rozpowszechniona w polszczyźnie ogólna nazwa, którą określa się dziś zdobione jajko. Znane są jeszcze rysowanki, kraszanki, skrobanki (drapanki), nalepianki i wyklejanki.

Pisanki wręczano kiedyś w tygodniu po Wielkanocy przyjaciołom, a podarowanie ich chłopcu czy dziewczynie uważano za dowód sympatii.

Baranek, zajączek, kurczaczek...

Baranek z czerwoną chorągwią zmartwychwstałego Chrystusa to chrześcijański symbol Wielkanocy. Z kolei kurczaki, którymi chętnie ozdabiamy kartki świąteczne z życzeniami, to rozwinięcie symbolu jajka jako początku nowego życia czy odradzania się natury na wiosnę. Z kolei zając z jednej strony symbolizował ludzi, którzy po nawróceniu trzymają się mocno Chrystusa. Bywa też interpretowany jako symbol poświęcenia, bo uciekając odwraca uwagę myśliwego od pozostałych zajęcy.

*Eurowybory 2014: Sprawdź, kogo naprawdę popierasz [TEST WYBORCZY]
*Egzamin gimnazjalny 2014 ARKUSZE + KLUCZ ODPOWIEDZI
*Wielkanoc 2014: Tradycje i zwyczaje wielkanocne, które musisz znać
*Gala 50 wpływowych kobiet woj. śląskiego [ZOBACZ ZDJĘCIA Z GALI]