Loty w kosmos, trzęsienia ziemi i ekstremalne zjawiska pogodowe. Planetarium - Śląski Park Nauki zaprasza. Zobaczcie jego atrakcje

- Modernizacja to było marzenie moje, poprzedniego dyrektora i całej załogi. Wreszcie się ziściło i to w sposób, który przerósł nasze oczekiwania. Oprócz tego, że mamy w tej chwili najnowocześniejsze planetarium, to jednocześnie powstał zachwycający park nauki – mówi Stefan Janta, dyrektor Planetarium – Śląskiego Parku Nauki. - Celem budowy parku nauki było to, żeby każdy kto przyjdzie, mógł na sobie doświadczyć różnych zjawisk. Dlatego mamy m.in. komory klimatyczne, w których odtwarzamy 4 klimaty: wilgotne, suche, gorące i zimne. Można tu przeżyć wstrząs, lot w kosmos i wszystkiego doświadczamy osobiście, bo wtedy w człowieku zostaje największe wrażenie – dodaje.

Nauka przez doświadczenie to format, na który zwrócił uwagę również Mateusz Morawiecki. W ocenie premiera, otwarcie tak atrakcyjnej i ultranowoczesnej placówki o charakterze popularno-naukowym w dłuższej perspektywie zaowocuje rozwojem nauk ścisłych i wzrostem innowacyjności.

- Chciałem podkreślić to, jak ważna jest obserwacja nieba, astrofizyka i ten pęd ku kosmosowi dla naszych rzeczy, którymi codziennie się posługujemy. Nie byłoby GPSu, lamp ledowych i innych wynalazków, które powstały dzięki temu, że człowiek próbuje eksplorować kosmos – przekonuje Mateusz Morawiecki. - W ten sposób chcemy zachęcać dzieci i młodzież do nauk ścisłych: matematyki, fizyki, chemii, astronomii, astrofizyki. To są wszystko dziedziny przyszłości, które będą kluczowe dla kolejnych wynalazków, dlatego dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do tego, że to miejsce jest aż tak atrakcyjne. Jestem przekonany, że będzie to jedno z miejsc, które będzie rozsadnikiem polskiej myśli technicznej. Na bazie tego, co było stworzone już wcześniej, powstało wielkie dzieło. Ogromne środki, które tu zainwestowaliśmy, zwrócą się na pewno stukrotnie – przekonuje.

W podobnym tonie wypowiedział się także Jakub Chełstowski podkreślając przy tym dużą dostępność i prostotę omawiania złożonych zjawisk. Jednocześnie marszałek województwa śląskiego przypomniał, że modernizacja obiektu była sporym wyzwaniem.

- Nie ma co ukrywać – to był trudny, skomplikowany projekt. Od rozpisania głównego przetargu budowlanego odbyło jeszcze 30 mikro-przetargów na Śląski Park Nauki. Dziękuję premierowi za wsparcie, dyrektorowi Jancie, że wziął ten trudny projekt na swoje barki. Stało się na Śląsku coś niesamowitego, mamy fantastyczne miejsce nauki, które będzie przyciągało ludzi z całej Polski i z innych krajów, bo język nauki jest językiem uniwersalnym - mówi Jakub Chełstowski.

W Planetarium - Śląskim Parku Nauki znajdują się dwie ścieżki edukacyjne: geofizyczno-meteorologiczna oraz astronomiczna. Są one dostępne w języku polskim, angielski i w alfabecie Braille'a.

Jedną z pierwszych atrakcji dostępnych po wejściu do budynku jest jaskinia 3D. To miejsce, które pozwala zanurzyć się w trójwymiarowym kosmosie.

- Dzięki technologii 3D możemy zobaczyć różne obiekty kosmiczne, np. sondę Voyager 1, która leci z przesłaniem dla innych cywilizacji lub przelecieć przez pierścienie Saturna rozciągające się na szerokość kilkuset tysięcy kilometrów - o możliwościach Jaskini 3D opowiada Jarosław Juszkiewicz, autor seansów w Planetarium Śląskim.

Następnie pierwszą interaktywną ekspozycją w nowej części budynku jest ekran kulisty. Zwiedzający mogą na nim wyświetlać poszczególne ciała niebieskie. Spektrum dostępnych możliwości jest bardzo szerokie.

- Przy pomocy jednego kliknięcia można wyświetlić Księżyc i pokazać punkt, gdzie lądowali pierwsi amerykańscy astronauci lub coś, czego nie widać z Ziemi, czyli drugą stronę Księżyca. Przekonamy się wtedy, że jest tu znacznie więcej kraterów. Możemy również obserwować, w jaki sposób rotuje atmosfera różnych planet - wyjaśnia Jarosław Juszkiewicz.

W południowej części ekspozycji dostępna jest wystawa ukazująca ewolucję sejsmografów i sejsmometrów, dzięki czemu można zobaczyć, jak z biegiem czasu zmieniały się te urządzenia. Ekran znajdujący się powyżej najnowszych sejsmografów ukazuje aktualne drgania Ziemi. O tym czy działa może przekonać się każdy - wystarczy energicznie podskoczyć.

Na końcu południowej części ekspozycji znajduje się pokój wstrząsów zaprojektowany w stylistyce lat 50-tych, czyli czasów powstania Planetarium Śląskiego. Platforma oddaje historyczne trzęsienia zarejestrowane przez sejsmografy, m.in. te, które znajdują się we wcześniejszej części ekspozycji.

- Chodzi o to, aby pokazać, że są bardzo różne rodzaje wstrząsów sejsmicznych. Dzięki temu dość skomplikowanemu urządzeniu jesteśmy w stanie oddać to jak mogli czuć się ludzie bezpośrednio nad epicentrum danego wstrząsu. Przykładowo poczujemy różnicę między trzęsieniem Ziemi w Imielinie z 2020 roku a trzęsieniem Ziemi z Alaski z 1962 roku. To zupełnie inne rodzaje wstrząsu i inne amplitudy - tłumaczy Jarosław Juszkiewicz.

Północna część ekspozycji poświęcona jest w dużej mierze meteorologii. Za ekranem kulistym znajduje ekspozycja pokazująca to jak uderzają pioruny w trakcie burzy. Za pomocą interaktywnego oprogramowania można wybrać różne elementy krajobrazu, a robot umieszcza je na tablicy, po czym następuje symulacja burzy. Obserwując to zjawisko wystarczająco długo można np. zaobserwować, że pioruny nie zawsze uderzają w najwyższe punkty na horyzoncie.

Po drugiej stronie nad makietą centrum Katowic znajduje się cewka Tesli, która jest w stanie wygenerować 2 miliony woltów.

- To nie jest symulacja. Dokładnie w ten sposób powstają wyładowania, na skutek różnicy potencjałów - mówi Jarosław Juszkiewicz.

Cewka Tesli wydaje przy tym różne dźwięki. W zależności od wybranej przez zwiedzających częstotliwości, może pracować w rytmie "Wlazł kotek na płotek" lub w takt "Ody do radości". Wybór drugiej melodii to nie przypadek - powstanie Planetarium - Śląskiego Park Nauki zostało sfinansowane ze środków z budżetu państwa i województwa śląskiego oraz funduszy pozyskanych z Unii Europejskiej.

Bezpośrednio za cewką Tesli znajdują się cztery pokoje klimatyczne, prezentujące różne rodzaje klimatu: saharyjski, tropikalny, polarny i syberyjski. Po wizycie w tym miejscu, każdy doświadczy tego, jak wilgotność powietrza wpływa na odczuwaną temperaturę.

Klimat to też różne zjawiska meteorologiczne, dlatego za pokojami klimatycznymi po prawej stronie znajduje się kolumna pogodowa. Zwiedzający siedząc na schodach mogą z niedużej odległości obserwować na żywo takie zjawiska jak tornado, mgła, czy deszcz.

Po drodze z kolumny pogodowej do symulatora lotów kosmicznych warto zatrzymać się na środku korytarza, gdzie na interaktywnym ekranie można wybrać dowolną datę, od momentu powstania Planetarium w Chorzowie, a później zobaczyć, jaka tego dnia była pogoda, jakie było ciśnienie atmosferyczne, temperatura i wiele innych czynników. Zwiedzający mogą zobaczyć nie tylko dane z konkretnego dnia, ale również przeanalizować zmienianie się wybranych zjawisk na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Przygotowanie tej części ekspozycji było możliwe dzięki prowadzonym tutaj przez ponad 50 lat badaniom.

- To są dane dotyczące tego miejsca. Stacja klimatologiczna w Parku Śląskim przy Planetarium działa od połowy lat 60-tych. Nie ważne co się działo, czy był stan wojenny lub inne straszne rzeczy, trzy razy na dobę osoba dyżurna spisywała wszystkie dane z klatki meteorologicznej i wielu termometrów. Dzięki temu można tu zobaczyć specyficzny klimat Parku Śląskiego, różniący się od otaczających go miast. Niestety, widać też ocieplenie klimatu - przypomina Jarosław Juszkiewicz.

Na końcu korytarza znajduje się jedna z największych atrakcji Planetarium - symulatory lotów w kosmos, czyli pięć ruchomych kabin na obrotnicach. Zamontowane w nich fotele zawieszone są na siłownikach symulujących ruchy i drgania w trzech osiach. Cały system, który uzupełniają okulary do wirtualnej rzeczywistości, pozwala na wierne odwzorowanie wrażeń towarzyszących poszczególnym fazom lotu kosmicznego: startowi, przelotowi przez ziemską atmosferę i znalezieniu się w stanie nieważkości. Całość uzupełnia scenariusz, w którym nie brakuje niespodziewanych zwrotów akcji.

Dla zgromadzonych gości dostępne jest przede wszystkim największe w Polsce planetarium, gdzie znajdziemy m.in.: ultranowoczesny, hybrydowy system projektorów rzucający obraz w technologii True 8K. Poza tym, na zewnątrz

- Chodzi o to, aby człowiek, który stąd wyjdzie zaczął zastanawiać się nad tym, co tu zobaczył - podsumowuje Stefan Janta, dyrektor Planetarium – Śląskiego Parku Nauki.

Pierwszy seans dla publiczności odbędzie się w sobotę 11 czerwca o godzinie 12:00. W weekend otwarcia, 11–12 czerwca, seanse będą odbywać się przez cały dzień i w nocy. Udostępnienie nowej ekspozycji uzupełnią także liczne atrakcje towarzyszące. Na scenie przed Planetarium – Śląskim Parkiem Nauki wystąpią: Dawid Kwiatkowski, Król, Zespół Pieśni i Tańca Śląsk. Na zakończenie całość zwieńczy pokaz dronów, z wykorzystaniem pięćdziesięciu statków powietrznych.