Ludzie na dachu. Felieton Marka Szołtyska, historyka i znawcy Śląska

Nie pamiętam dokładnie co mi babcia odpowiedziała słowo po słowie. Pamiętam jedynie: „/…/ weszli tam z ciekawości, by oglądać coś interesującego”. Babcia odniosła się też do obrazków z „biblijki”: „Przecież wiesz, że niski celnik Zacheusz też wszedł na drzewo, żeby oglądać idącego Jezusa zaś rodzina chorego weszła na dach, by poprzez dziurę wprowadzić swojego krewniaka, żeby go Jezus uzdrowił”. Gdy dopytywałem babcię dalej o tych ludzi na dachu, to rzekła, że to było wtedy „jak na Śląsk przyszła Polska”. Zapamiętałem to sobie, bo o ile sceny biblijne rozumiałem, to jednak nie potrafiłem sobie wyobrazić, jak to Polska przyszła na Śląsk. Czy Polska ma nogi? Ostatecznie historię uchwyconą na tym zdjęciu zrozumiałem dopiero wiele lat później. Najpierw rozpoznałem, że ci ludzie stoją na dachu jednego ze sklepów przy rybnickim Rynku i że wszytko dzieje się w 1922 roku. Co się więc wtedy stało w Rybniku?

Po plebiscycie i trzech powstaniach śląskich, w październiku 1921 roku, Rada Ambasadorów państw zachodnich zdecydowała o podziale Górnego Śląska między Polskę i Niemcy. Natomiast dokładnie sto lat temu w poszczególnych śląskich miejscowościach następowało oficjalne przejmowanie tych ziem z rąk niemieckich w ręce polskich władz. Wtedy – jak określała to babcia - „Polska przyszła na Śląsk”. Owszem, brakuje w tym stwierdzeniu historycznej subtelności, ale tak się wówczas na Śląsku mówiło. Pierwsza taka uroczystość nastąpiła w Katowicach 20 czerwca 1922 roku, natomiast w Rybniku to „przychodzenie Polski” odbywało się od 1 do 4 lipca 1922 roku. Chętnych do obejrzenia tych historycznych wydarzeń było tak wielu, że niektórzy weszli na dach, by widzieć więcej. A skoro ludzie wdrapywali się na dachy to znaczyło, że rybnickie uroczystości na powitanie „przyjścia Polski” były ładniejsze? Zerkając w prasę z tamtego czasu czytamy: „Ze wszystkich miast górnośląskich uważać można Rybnik jako to miasto, które zgotowało wojsku najwspanialsze przyjęcie". Jeszcze w "Sztandarze Polskim i Gazecie Rybnickiej" ukazał się następujący tekst: "Widzieliśmy żołnierzy naszych, uosobienie polskiej idei wolnościowej, wkraczających do miasta naszego wśród entuzjazmu starych i młodych. W najodleglejszych ulicach, oknach i domach ukazały się godła Orła Białego i biało-czerwone sztandary /.../"