Magdalena Krzak: Pierwszy jest dotyk, pełen miłości

Jeśli trzy- czy czterolatek pyta rodziców o to, skąd się biorą dzieci, wystarczy odpowiedzieć: "Jesteś jeszcze za mały na takie pytania"?
Taka odpowiedź nie zaspokoi ciekawości dziecka. Może je, niestety, nauczyć, że na ważne i trudne tematy nie powinno się rozmawiać z rodzicami. Starsze dziecko w takiej sytuacji zacznie szukać odpowiedzi gdzie indziej, na przykład wśród rówieśników lub w internecie. Na pytanie: "skąd się biorą dzieci" wystarczy odpowiedź, że powstają w brzuszku mamy.
Zgodnie z intencją WHO (Światowej Organizacji Zdrowia), celem edukacji seksualnej dzieci i młodzieży jest "wspieranie i ochrona rozwoju seksualnego". Jak rozumieć to "wspieranie" rozwoju seksualnego, gdy mamy do czynienia z małymi dziećmi?
W rozmowie z dzieckiem na temat seksualności w ogóle nie poruszamy tematu seksu. Tak małemu dziecku w zupełności wystarczy wiedza na temat budowy całego ciała, różnic pomiędzy chłopcami i dziewczynkami. Uczymy je akceptacji własnego ciała, praktykowania higieny osobistej. Taka wiedza buduje w dziecku pozytywne poczucie własnej wartości. To z kolei stanowi podwaliny jego przyszłego rozwoju psychoseksualnego, poczucia własnej wartości jako mężczyzny czy kobiety, umiejętności wchodzenia w związki intymne. Wspieranie rozwoju seksualnego to przekazywanie rzetelnej wiedzy chroniącej dziecko przed popełnieniem błędów.

Zatem, o jakich uczuciach powinniśmy z nim rozmawiać?
Istotne jest, byśmy spojrzeli na słowo: "seksualność" nie tylko pod kątem aktu seksualnego. Seksualność to świadomość i akceptacja swojego ciała, umiejętność tworzenia bliskich więzi z drugim człowiekiem. Seksualność to także mówienie o miłości, o związkach w rodzinie, to nauka wyrażania uczuć, wiedza na temat różnych rodzajów związków. Taka wiedza uczy dziecko, że ma prawo do bycia bezpiecznym, chronionym, że ma prawo do wyrażania swoich potrzeb, zadawania pytań na temat seksualności.

Od kiedy i jak małe dzieci manifestują swoja seksualność? Niewątpliwie budzi niezrozumienie i zdziwienie, dlaczego tę edukację seksualną należy rozpocząć już z trzylatkami?
Naturalnym etapem rozwoju bardzo małych dzieci jest "odkrycie" posiadania narządów płciowych i zabawa nimi. Dziecko traktuje je tak, jak każdy inny narząd ciała. Jeśli wtedy zaczniemy dziecko karcić, to tym samym edukujemy je, że narządy płciowe to szczególne miejsce na ciele, które budzi silne emocje. Jeśli natomiast pozwolimy naturalnie przejść przez ten etap, to on sam minie bez negatywnych konsekwencji. Ważne jest przytulanie dziecka, bo to jest ten pierwszy etap uczenia bliskości, okazywania miłości, szacunku do swojego ciała. Przytulanemu dziecku łatwiej będzie w życiu dorosłym okazać czułość i bliskość.

O czym trzylatek wiedzieć powinien, żeby zaspokoić swoją ciekawość dotyczącą budowy ciała, także ciała innych?
Według standardów WHO, wiedza powinna obejmować nazywanie poszczególnych części ciała oraz poznanie ich funkcji, rozpoznawanie różnic w budowie, dbanie o higienę osobistą. Ta wiedza kształtuje szacunek oraz pozytywny obraz swojego ciała i jego funkcji.

Małe dzieci potrafią rozbierać się bez ostrzeżenia. Co w ten sposób manifestują?
Zazwyczaj nie manifestują tym niczego. Nie odczuwają jeszcze wstydu znanego dorosłym. Nagość jest dla nich czymś naturalnym.

A jeśli zaczynają używać słów o zabarwieniu seksualnym?
Używanie słów o zabarwieniu seksualnym może pojawiać się z dwóch przyczyn - albo nie mają dla dzieci jeszcze żadnego znaczenia i traktują je jak każde inne słowo, albo niosą ze sobą szczególnie silny wydźwięk emocjonalny, przekazany przez dorosłych, a wtedy takie słowo staje się ciekawsze od pozostałych. W takich sytuacjach, w ramach edukacji seksualnej, możemy uczyć dziecko przestrzegania norm społecznych i kulturowych, pokazywać, które zachowania są akceptowane społecznie, a które nie. Możemy uczyć je norm dotyczących nagości. Taka edukacja nie powinna polegać na karceniu dziecka, tylko na spokojnej rozmowie wyjaśniającej normy i zasady społecznego funkcjonowania.

Skoro każdy z nas rodzi się jako istota seksualna, to jakie doświadczenia wieku dziecięcego mają wpływ na seksualność w wieku dorosłym?
Pierwszym doświadczeniem jest dotyk, przytulanie dziecka. Zaraz po narodzinach między matką a dzieckiem wytwarza się więź, która jest niezwykle istotna w jego dalszym rozwoju. Badania pokazują, że zaburzenie tej więzi może mieć wpływ nawet na dorosłe życie. W szczególności może przejawiać się później brakiem poczucia bezpieczeństwa, brakiem zaufania, trudnościami w nawiązaniu intymnych relacji z drugą osobą. Dobry, pełen miłości dotyk rodzica jest niezbędny do wykształcenia w dziecku szacunku dla swojego ciała. Jest potrzebny do nabrania umiejętności tworzenia bliskich więzi w życiu dorosłym. W ten sposób uczymy dziecko miłości.

Edukacja seksualna ma także chronić dzieci i młodzież przed wykorzystaniem seksualnym. Od kiedy rozmawiamy z dzieckiem o tzw. "złym dotyku", co w tym przekazie jest najważniejsze?
Dzieci poniżej czwartego roku życia uczymy, że ciało należy do niego i że należy mu się szacunek. Wprowadzamy również podstawowe zasady panujące w naszej kulturze i społeczeństwie, a dotyczące związków między ludźmi - prywatności i intymności. Rozwijamy w dziecku umiejętność komunikowania się oraz mówienia "tak" i "nie". Wyjaśniamy, kiedy można dotknąć drugą osobę, a kiedy tego robić nie wolno.

A kiedy zwracamy uwagę na tych, którzy niekoniecznie mają dobre intencje wobec dziecka?
Dzieci powyżej czwartego roku życia uczymy zwracania się z prośbą o pomoc, gdy mają kłopoty. Uświadamiamy, że istnieją osoby, które nie mają dobrych intencji, tylko udają uprzejmość. Natomiast dzieciom powyżej szóstego roku życia tłumaczymy, czym jest agresja i przemoc, uczymy je stawiania granic.
"Seksualność" w standardach WHO jest definiowana znacznie szerzej i nie ogniskuje się na zagadnieniach dotyczących jedynie współżycia seksualnego i prokreacji

"Standardy Edukacji Seksualnej w Europie. Podstawowe zalecenia dla decydentów oraz specjalistów zajmujących się edukacją i zdrowiem".

Dokument ten rekomenduje Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dla Europy. Pracowało nad nim 19 ekspertów z medycyny, psychologii oraz nauk społecznych z 9 krajów Europy Zachodniej, z udziałem instytucji rządowych, pozarządowych, środowisk akademickich.

WHO zaleca wprowadzenie edukacji seksualnej w szkołach ze względu na wzrost liczby zakażeń HIV i występowanie innych chorób przenoszonych drogą płciową, niechciane ciąże nastolatek oraz narastającą przemoc seksualną wobec dzieci i młodzieży.

Normy dotyczące seksualności i życia płciowego zaczęły się zmieniać tracąc charakter tabu. Kluczowym argumentem za wprowadzeniem edukacji seksualnej jest przekonanie, że młodzi ludzie powinni mieć możliwość traktowania własnej seksualności w odpowiedzialny, bezpieczny i satysfakcjonujący sposób. "Seksualność" jest definiowana znacznie szerzej i nie ogniskuje się na współżyciu seksualnym. Dotyczy "płci, tożsamości i ról płciowych, orientacji seksualnej, erotyzmu, przyjemności, intymności oraz prokreacji".

Szwecja była pierwszym krajem, gdzie już w 1955 r. rozpoczęto w szkołach edukację seksualną.

W Niemczech wprowadzono ten przedmiot w 1968 roku, a w Austrii w 1970 roku. Kilka lat później dołączyły Holandia i Szwajcaria. Nawet w Irlandii, gdzie wpływ religii jest niezwykle silny, edukacja seksualna w 2003 roku stała się przedmiotem obowiązkowym w szkołach podstawowych i średnich. W Europie Środkowej i Wschodniej tylko w Republice Czeskiej i Estonii wprowadzono edukację seksualną w nowym stylu, różnym od przygotowania do życia w rodzinie. W wielu innych krajach tej części Europy rozwój edukacji seksualnej uległ spowolnieniu z powodu konserwatyzmu "w różnych sferach życia publicznego, w tym politycznego, kulturalnego i religijnego" - czytamy w dokumencie WHO.

Wiek, w którym rozpoczyna się edukację seksualną, jest zróżnicowany. W Portugalii dzieci zaczynają w wieku 5 lat, Hiszpanii, Włoszech i na Cyprze w wieku 14 lat. Dlaczego tę edukację należy rozpoczynać przed czwartym rokiem życia?

Zdaniem ekspertów WHO od momentu urodzenia dzieci uczą się wartości i przyjemności wynikających z kontaktów cielesnych, ciepła i bliskości. Dziecko jest istotą seksualną od początku swojego życia, mimo że jego seksualność różni się od seksualności dorosłych. W każdej grupie wiekowej i w każdym stadium rozwoju pojawiają się konkretne pytania i sposoby zachowania, które wymagają pedagogicznej reakcji (na przykład: wzajemne odkrywanie się i "badanie" rówieśników, radość z pokazywania własnego ciała, okazywanie wstydu).

Prawo do wiedzy

Wszystkie dzieci i młodzież mają prawo do dostosowanej do wieku edukacji seksualnej - czytamy w dokumencie WHO.
Standardy zalecane "określają, co dzieci i młodzież, w zależności od wieku, powinny wiedzieć i rozumieć, jakie sytuacje i wyzwania czekają na nie i jak powinny sobie z nimi radzić, a także, jakie wartości i postawy powinny zostać w ich przypadku ukształtowane.

Standardy dotyczą zatem wszystkiego, co należy rozwinąć u dzieci i młodzieży, tak aby utrzymały zdrowie, wykazywały pozytywne nastawienie i czerpały satysfakcję z własnej seksualności". WHO zastrzega, że przedstawione w standardach założenia powinny być dostosowane do konkretnych potrzeb i sytuacji w poszczególnych krajach.

*Miss Studniówki 2015 ZDJĘCIA Najpiękniejsze dziewczyny studniówki
*Abonament RTV 2015 droższy! [ILE WYNOSI ABONAMENT + ZWOLNIENIA] Kto nie musi płacić abonamentu?
*Poszukiwani przestępcy z woj. śląskiego. Czy widziałeś te osoby? [TOPLISTA POSZUKIWANYCH]
*Aneta Zając nago w Playboyu [PIKANTNE ZDJĘCIA + WIDEO]
*Strajk w JSW? Będzie głośniej niż w Kompanii Węglowej! - ostrzegają górnicy
*Śląsk Plus - pierwsza rejestracja za darmo. Zobacz nowy interaktywny tygodnik o Śląsku