Miasto w mieście, czyli Osiedle Tysiąclecia w Katowicach - od wizji do rzeczywistości

Osiedle Tysiąclecia jest jednym z najbardziej charakterystycznych osiedli na Śląsku, znane z unikalnej architektury, w tym słynnych wieżowców. Zobaczcie je w obiektywie Marzeny Bugały-Astaszow w naszej galerii zdjęć.

W latach 50. XX wieku Śląsk zmagał się z poważnym kryzysem mieszkaniowym, pogłębionym przez powojenną biedę i rosnącą migrację ludności z obszarów wiejskich do miast. Aby zaradzić tym problemom, postanowiono zbudować nowe, duże osiedle. Władze Katowic zdecydowały się na jego lokalizację na terenach dawnego Bederowca, Sośnicy, Egiptu oraz części chorzowskiego Klimzowca. W 1959 roku ogłoszono konkurs na projekt osiedla, który wygrał zespół architektów i urbanistów: Henryk Buszko, Aleksander Franta, Marian Dziewoński i Tadeusz Szewczyk.

Zwycięski projekt, mający powstać w otoczeniu zakładów przemysłowych, charakteryzował się luźną, punktową zabudową, zapewniającą odpowiednie przewietrzenie. Osiedle zaprojektowano tak, aby stanowiło integralną część Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka, który wówczas był jeszcze w fazie budowy, po drugiej stronie ul. Chorzowskiej. To właśnie planowana synergia z parkiem przyczyniła się do późniejszego sukcesu osiedla Tysiąclecia

Dzięki dostępności usług publicznych i dużej liczbie mieszkańców (według wstępnych założeń od 25 do 45 tysięcy), osiedle Tysiąclecia stało się niemalże miastem w mieście. Pierwsi mieszkańcy wprowadzili się już w 1964 roku, a budowę nadzorowali Henryk Buszko i Aleksander Franta, dwaj z czterech twórców projektu. Pierwotna koncepcja osiedla, podzielona na Tysiąclecie Górne i Tysiąclecie Dolne, została ukończona w 1982 roku.

Mieszkańcy Tysiąclecia mają łatwy dostęp do wszystkiego, czego potrzebują: przedszkoli, szkół, sklepów, punktów usługowych, terenów zielonych i rekreacyjnych, placówek pocztowych oraz domu kultury. Tysiąclecie jest otoczone przyrodą. Z jednej strony graniczy z Parkiem Śląskim, a z drugiej strony znajduje się staw Maroko, również otoczony drzewami. Staw Maroko to sztuczny zbiornik o powierzchni 8,5 hektara, który swoją nazwę zawdzięcza potocznemu określeniu Bederowca, dawnej dzielnicy, na której terenie się znajduje. Początkowo był to ośrodek wodno-rekreacyjny pobliskiej kopalni Kleofas, powstały z zalanego wyrobiska poprzemysłowego. Obok płynie odkryta część rzeki Rawa. Obecnie Maroko jest domem dla wielu gatunków zwierząt, zwłaszcza płazów i ptaków. W trzcinowisku można spotkać piżmaki amerykańskie, kokoszki wodne, łyski, kaczki krzyżówki i rokitniczki. Żyje tu także wiele gatunków ryb, co sprawia, że miejsce to jest popularne wśród wędkarzy.

Jeszcze przed ukończeniem osiedla, pod koniec lat 70., Buszko i Franta zaprojektowali pięć nowych wieżowców dla centralnej części, które kształtem przypominają kolby kukurydzy. Architekci zainspirowali się brutalistycznymi wieżowcami Marina City w Chicago, wybudowanymi na początku lat 60. Budowa “Kukurydz” rozpoczęła się w połowie lat 80., a do 1991 roku wszystkie były już gotowe: trzy wieżowce o wysokości 87 metrów i dwa niższe, o wysokości 56 metrów. Do dziś są jednymi z najwyższych budynków mieszkalnych w Katowicach i stanowią rozpoznawalny symbol stolicy Górnego Śląska.

Ile zostało z oryginalnej koncepcji twórców Osiedla Tysiąclecia? Polecamy uwadze: