Międzynarodowy Dzień Wolontariusza: Następnej kawy już nie było, pozostał uśmiech

Prosiła, żeby przy niej posiedzieć. Bała się umierania w samotności, a rodzina miała przyjść dopiero po południu. Nie umarła, doczekała się wizyty najbliższych, ale byłam szczęśliwa, że moja obecność jej pomogła - wspomina Urszula Mandera, emerytowana dyrektorka I LO im. Kruczkowskiego w Tychach, od 2018 r. hospicyjna wolontariuszka.

47 lat, prawie pół wieku, spędziła przy tablicy. Uczyła języka polskiego. Przez 16 lat kierowała „Kruczkiem”. Zawsze chętnie angażowała się w pomoc niepełnosprawnym uczniom, zawsze dostrzegała potrzebujących, ale nigdy nie myślała, że kiedyś znajdzie się przy łóżkach terminalnie chorych.

Z hospicjum zetknęła się, kiedy zachorował mąż szwagierki. Było to janowskie hospicjum „Cordis”.

- Z podziwem patrzyłam na pracujące tam osoby. Kiedyś zapytałam pielęgniarkę przełożoną: co mogłabym dla nich zrobić? Odpowiedziała, że przydałyby się im kwiaty w doniczkach, bo chcą, by były w każdym pokoju chorego. Takimi drobiazgami starały się te osoby umilać ostatnie chwile życia swoich pacjentów, tworząc im namiastkę domu - opowiada.

Kiedy zaczęła myśleć o hospicyjnym wolontariacie, akurat został otwarty tyski dom hospicyjny i ogłoszono nabór na kurs dla wolontariuszy. Zapisała się. Została wolontariuszką.

- To jest najsprawiedliwsze miejsce na świecie. Tu może trafić każdy: zarówno ktoś z wysoką pozycją, jak i bezdomny. I wszyscy są traktowani tak samo - z tym samym szacunkiem i troską o ulżenie w cierpieniu - mówi.

Wolontariat hospicyjny jest bardzo pojemny. Można w nim wybrać naprawdę to, w czym sami będziemy się czuć najlepiej. Urszula Mandera wybrała pomoc w opiece nad chorymi w hospicjum stacjonarnym.

- Na tym etapie i bez doświadczenia w pracy z chorymi czuję się tu pewniej niż w domowej opiece hospicyjnej - mówi. - Możemy być poproszeni do pomocy przy pielęgnacji chorego, ale generalnie to sami musimy znaleźć sobie to, w czym będziemy pomocni.

Pacjenci hospicyjni bardzo często potrzebują po prostu obecności.

- Obecności, czasem zrobienia kawy... Niby niewiele, ale cieszę się, że mogę to dać i nie marnować życia na bezużyteczne rzeczy - mówi.

Refleksje, impresje, spostrzeżenia zapisuje w kalendarzu. Poetycko.

Jest i o kawie: „Prosi o kawę./ Przygotowałam./ Nie smakuje./Zbyt dużo mleka. /Uśmiechem wynagradza/ moją serdeczność./ Następna będzie lepsza.../Już nie było/ tej ostatniej/ Pozostał uśmiech wdzięczności”.

O innym uśmiechu: „Piękny uśmiech/ na twarzy/ Oczy też się śmieją/Tak, naprawdę!/Tylko ciało/ nie porusza się. / Jest bezwładne./Ale to nic.../Nie boli”.

- Tu zmienia się myślenie o śmierci. Tu nie mówi się o umieraniu, ale odejściu. I tak się pracuje z chorym, by nie było cierpienia, ale spokojne odejście - mówi Urszula Mandera.

W tych ostatnich tygodniach czy nawet dniach chorego hospicyjni wolontariusze starają się wypełnić jego czas czymś, co da choć trochę radości. Dla chorych organizuje się koncerty, wyprowadza się ich na spacery (także na wózku), czyta książki...

Niestety, teraz nie. Hospicjum musi sobie radzić bez wolontariuszy. Koronawirus wymusił zawieszenie wolontariatu. W hospicjum mogą być tylko pracownicy, wolontariusze, niestety, nie.

Smutny, przykry czas dla wszystkich, ale szczególnie przykry dla podopiecznych hospicjum pozbawionych obecności ludzi, którzy przychodzili głównie po to, by z nimi po prostu być.