Minister Marlena Maląg: Świadczenie Rodzina 500 plus rozpoczęło budowanie polityki prorodzinnej

To już siódme urodziny programu Rodzina 500 plus. Pani minister, jak z perspektywy lat można ocenić ten program?

Przede wszystkim program Rodzina 500 plus to jest filozofia spojrzenia na rodzinę, jej wartość i znaczenie. Dla rządu PiS rodzina jest fundamentem najważniejszym. Jeżeli chcemy budować nowoczesne, silne państwo, to ono musi być oparte na rodzinie, bo – jak pokazuje historia – to rodzina dawała nam siłę do tego, abyśmy byli niepodległym państwem. I kiedy objęliśmy rządy pod koniec roku 2015, do wyborów szliśmy właśnie z programem Rodzina 500 plus, czyli przywracaniem godności polskim rodzinom. W trakcie siedmiu lat funkcjonowania tego programu 223 mld złotych trafiło do polskich rodzin. 7 milionów dzieci każdego miesiąca otrzymuje to świadczenie. Jak spojrzymy na wskaźniki to Polska jest jednym z państw z najniższą stopą ubóstwa, bo sytuacja rodzin się poprawiła. Dzisiaj już nie ma takiego zjawiska, kiedy – głównie w małych miejscowościach – rodziny robiły zakupy na tzw. zeszyt. Filozofia naszego rządu przyczyniła się do tego, że kolejne programy były wdrażane. Wprowadziliśmy wyprawkę na rozpoczęcie roku „Dobry start”, świadczenie matczyne dla rodziców, którzy wychowali co najmniej czworo dzieci i nie nabyli prawa do minimalnej emerytury.

Czy można powiedzieć, że program wpłynął zwłaszcza na poprawę sytuacji rodzin wielodzietnych?

Zmieniła się sytuacja rodzin i najbardziej zauważalna zmiana, jeśli chodzi o korzyść materialną, dotyczy rodzin wielodzietnych, ale także rodzin w małych miejscowościach. Korzystają oczywiście wszyscy, bo program jest powszechny. Na początku świadczenie było tak skonstruowane, że na pierwsze dziecko było kryterium dochodowe, od drugiego dziecka było to świadczenie powszechne. Po kilku latach nastąpiła zmiana, aby jeszcze bardziej pomagać rodzinom.

W kontekście 500 plus zawsze żywy jest temat kryterium dochodowego. Odnosząc się do doświadczenia zgromadzonego w ciągu 7 lat, zastosowanie kryterium byłoby dobrym rozwiązaniem?

Z mojej perspektywy i patrząc na analizy, które przeprowadzamy jako Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, zostawiłabym to świadczenie w takiej formie, w jakiej jest. Nie wprowadzałabym żadnych dodatkowych zmian. Świadczenie Rodzina 500 plus rozpoczęło tak naprawdę budowanie polityki prorodzinnej. Co więcej, przyjmujemy taką zasadę, że wprowadzamy dodatkowe świadczenia, bardziej dedykowane dla danej grupy. Dobrym tego przykładem jest Rodzinny Kapitał Opiekuńczy.

Dla kogo więc wprowadzono Rodzinny Kapitał Opiekuńczy i w jakim zakresie jest on pomocny?

Rodzinny Kapitał Opiekuńczy został wprowadzony 1 stycznia 2022 roku. Jest to wsparcie dla rodziców, którzy wychowują drugie lub kolejne dziecko do 3. roku życia. Otrzymują je rodzice, jak dziecko skończy roczek. To 12 tys. zł, które mogą wykorzystać w ciągu jednego roku, czyli co miesiąc po 1 tys. zł lub w trakcie dwóch lat po 500 zł. Chcemy dać możliwość wyboru rodzicom, ewentualnie łączenia pracy zawodowej z życiem rodzinnym, gdyż urlop rodzicielski trwa rok i po tym czasie rodzice podejmują decyzję – powrót na rynek pracy czy pozostanie w domu. Dlatego tak ważne jest to wzmocnienie. Do tej pory z tego świadczenia korzysta w całej Polsce ponad 600 tys. dzieci. Ponad 3,7 mld zł zostało już przekazane rodzinom. Na Śląsku korzysta około 66 tys. dzieci i przeznaczono blisko 400 mln zł.

Rozwija się też program Maluch+. Co ma na celu?

To program, który pozwala na tworzenie dodatkowych miejsc opieki żłobkowej. W tym roku mamy takie turbodoładowanie. Na terenie całej Polski chcemy stworzyć ponad 100 tys. miejsc w żłobkach. Na Śląsku przewidywanych jest do utworzenia dodatkowych 11 tys. miejsc i na to jest blisko 600 mln złotych. Wprowadzamy także dofinansowania do pobytu dziecka w żłobku i to już od ubiegłego roku, a dokładnie od 1 stycznia 2022 r. Rodzice, którzy pobierają Rodzinny Kapitał Opiekuńczy mają to świadczenia, a rodzice, którzy korzystają z opieki żłobkowej mają wsparcie w dofinansowaniu w wysokości 400 zł.

W przestrzeni publicznej bardzo wiele mówi się o waloryzacji 500 plus. Czego można się spodziewać i czy można traktować inne świadczenia jako rekompensatę?

Dodatkowe świadczenia w pewien sposób mogą być rekompensatą, ale na ten temat trzeba spojrzeć szerzej. Od momentu wybuchu wojny w Ukrainie zmieniła się diametralnie sytuacja w Europie i w Polsce. Sytuacja między innymi związana z poziomem inflacji. Dlatego pomagamy wszystkim Polkom i Polakom. Nie tylko rodzicom i seniorom. Nasza pomoc to między innymi przygotowanie tarczy antyinflacyjnej, dodatki osłonowe na zakup węgla, ustalenie maksymalnych cen energii czy gazu na rok 2023. Wspieramy wszystkich, więc w tym momencie nie pracujemy nad waloryzacją świadczenia 500 plus, bo musimy działać szerzej.

Jakie są aktualne potrzeby polskich rodzin?

W zeszłym roku przez rząd została przyjęta strategia demograficzna. Jej przygotowanie było oparte na gruntownych badaniach, a przede wszystkim określeniu potrzeb młodych ludzi. Po pierwsze: czy młodzi ludzie chcą zakładać rodzinę i chcą mieć dzieci? Po drugie: jeżeli chcą, a sytuacja demograficzna nie jest korzystna, to jakie stoją przeszkody? Okazało się, że w badaniach młodzi ludzie pokazują, że chcieliby mieć dzieci, ale są przeszkody w postaci mieszkania, stabilnej pracy, polityki zdrowotnej, a także opieki nad dziećmi do 3. roku życia. Toteż zaczęliśmy wprowadzać zmiany w tych obszarach.

Jakie to działania?

Procedujemy teraz ustawę, która ma pomóc młodym ludziom w zakupie pierwszego mieszkania. Chodzi o propozycję 2 proc. kredytu o stałym oprocentowaniu przez 10 lat. Kolejne kroki związane są z rozwiązaniami na rynku pracy. Duże znaczenie mają elastyczne formy, żeby pracę można było wykonywać w formule zdalnej czy hybrydowej, przez co do Kodeksu pracy wprowadziliśmy zapisy, które wchodzą w życie od 7 kwietnia. Następne rozwiązania dotyczą łączenia pracy zawodowej z życiem rodzinnym: wydłużamy urlop rodzicielski o 9 tygodni, czyli będzie to urlop 41-tygodniowy. Zwiększa się również wysokość świadczenia za urlop rodzicielski w przypadku dzieci, które rodzą się z ciężkimi wadami. Urlop dla rodziców będzie nawet 65-tygodniowy. Wśród elementów stabilizujących możemy powiedzieć o zatrudnieniu: umowa na czas próbny będzie połączona z umową na czas określony, która ma być zawarta, aby jak najszybciej dążyć do zawierania umów na czas nieokreślony. Dajemy także przywilej pracownikowi, który u danego pracodawcy pracuje pół roku, że raz w ciągu roku będzie mógł złożyć wniosek o to, żeby jego umowę na czas określony przekształcić w umowę na czas nieokreślony. Pracodawca będzie musiał odpowiedzieć. A pracę zdalną na wniosek rodzica pracodawca powinien rozpatrzyć pozytywnie, jeżeli rodzic wychowuje dziecko do 4. roku życia.