Monumentalne i przepiękne. Inauguracja OrganNOWA w NOSPR w Katowicach

Ogromna ekscytacja i zaciekawienie towarzyszyły wszystkim, którzy przybyli w wieczór 13 stycznia 2023 roku do siedziby NOSPR. Jak zabrzmią organy i jak ich brzmienie podkreśli wyjątkowa akustyka NOSPR? To pytanie zadawano sobie w kuluarach.
Tylko nielicznym, podczas próby, został uchylony niewielki rąbek tajemnicy brzmienia organów, wybudowanych przez renomowaną firmę Antona Škrabla, wg koncepcji jednego z naszych najwybitniejszych organistów, prof. Juliana Gembalskiego. Na pełną prezentację i oficjalną inaugurację czekano właśnie do styczniowego piątku.

W wyjątkowym koncercie uczestniczył goszczący na Śląsku wicepremier, minister kultury Piotr Gliński.
Minister podkreślił, że podczas inauguracji organów, otwierany jest nowy rozdział w historii instytucji.

- Dzieje się to za sprawą "najpobożniejszego" z instrumentów, organów piszczałkowych o 105 głosach - podkreślił. Dodał też, że koncert jest dopełnieniem dzieła, jakim stała się budowa NOSPR. - Dzisiejsza wyjątkowa uroczystość, dla wszystkich tu zgromadzonych niech będzie źródłem niezapomnianych przeżyć, a muzyka, którą usłyszmy, rozbudza zachwyt, na zawsze pozostając w państwa sercach i pamięci, stanowiąc impuls dla licznych spotkań ze sztuką najwyższej próby - mówił minister przed rozpoczęciem wydarzenia. Podziękował też m.in. prof. Joannie Wnuk-Nazarowej, inicjatorce budowy organów, wieloletniej dyrektor naczelnej i programowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej oraz obecnie kierującej NOSPR, dyrektor Ewie Bogusz-Moore.

Program koncertu był przygotowywany z wyjątkową starannością. Poprowadzenie powierzono wybitnemu fińskiemu dyrygentowi i kompozytorowi, jakim jest – Esa-Pekka Salonen – w utworze zamówionym u niego specjalnie na tę okazję. Esa-Pekka Salonen poprowadził orkiestrę nie tylko we własnej kompozycji, ale i w dwóch dziełach reprezentujących europejski modernizm: balecie-pantomimie "Cudowny Mandaryn" op.19 Béli Bartóka oraz IV Symfonii Witolda Lutosławskiego. Salonen nie ukrywał, iż wybór właśnie kompozycji Lutosławskiego, był dla niego istotny - właśnie ten polski kompozytor jest dla niego najważniejszym, jeśli chodzi o ubiegłe stulecie.

Monumentalną machinę objęła we władanie w Iveta Apkalna – charyzmatyczna Łotyszka, ciesząca się światową renomą organistka związana na stałe zawodowo z hamburską Elbphilharmonie.

Cały koncert miał w sobie niezwykłą, wręcz kosmiczną energię.

W pierwszej części , Esa-Pekka Salonen brawurowo poprowadził orkiestrę, przenosząc publiczność w iście galaktyczną przestrzeń, nasyconą muzycznie "srebrzystością". Ten pobyt w wypełnionej dźwiękami nieziemskiej sferze, jeszcze bardziej dało się odczuć, kiedy do pozostałych instrumentów orkiestry dołączyły organy. Na ten moment czekano oczywiście z niecierpliwością. Dla mniej wytrawnych melomanów prawdziwym zaskoczeniem mógł być fakt, iż brzmienie tego instrumentu w sali o wyjątkowej akustyce, zupełnie nie przypominało tego, który kojarzymy z sakralną przestrzenią. Organy, mimo że były "gwiazdą wieczoru", nie zdominowały pozostałych instrumentów, a weszły z nim w relację, tworząc doskonałą harmonię. Niewątpliwie ogromna w tym zasługa organistki. Iveta Apkalna pokazała, że organy mogą dyskretnie i płynnie przechodzić od tonów głębokich do lirycznych, nadała ich dźwiękom lekkość, "rozlewając" je po całej sali, bez poczucia przytłoczenia. Nawet sceniczny wizerunek artystki sugerował formę muzycznego przekazu i ją podkreślał. Publiczność nagrodziła artystów owacjami.

Na koniec wieczoru, minister Gliński udekorował fińskiego dyrygenta i kompozytora Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” .

Program koncertu:

Witold Lutosławski – IV Symfonia

Esa-Pekka Salonen – światowa premiera Koncertu na organy i orkiestrę - Sinfonia concertante na organy i orkiestrę (światowa premiera, współzamówienie NOSPR, Berliner Philharmoniker Foundation, Finnish Radio Symphony Orchestra, Orchestre de Paris, Los Angeles Philharmonic, Elbphilharmonie)

Béla Bartók – Suita z baletu „Cudowny Mandaryn” op. 19

*
Wykonawcy:

Esa-Pekka Salonen – dyrygent

Iveta Apkalna – organy

Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia

Dla tych, którzy są pełni niedosytu, a także dla wszystkich, którzy chcą usłyszeć możliwości magicznego instrumentu, NOSPR przygotował na najbliższy czas cykl koncertów organowych. Informacje można znaleźć tutaj: Koncerty organowe