Myślisz, że dziecko buja w obłokach? A może słyszy inaczej?

Myślisz, że dziecko buja w obłokach? A może słyszy inaczej?
Pewne zachowania dziecka, świadczące o deficycie słuchu, powinny zaniepokoić rodziców już na wczesnym etapie rozwoju – mówi pedagog Danuta Hawrylewicz
Czym różnią się centralne zaburzenia przetwarzania słuchu od niedosłuchu?
Trzeba wiedzieć, że za słuch obwodowy i przetwarzanie dźwięku odpowiadają dwa różne obszary w mózgu. Zaburzenia przetwarzania słuchowego są to zaburzenia w przetwarzaniu informacji, które wynikają z nieprawidłowości na poziomie pracy centralnego układu nerwowego. A to oznacza, że słuch obwodowy jest prawidłowy, budowa ucha nie budzi żadnych zastrzeżeń, z którymi to problemami mamy do czynienia przy niedosłuchu obwodowym, natomiast problemy leżą po stronie układu nerwowego, który ma za zadanie przetworzyć i zinterpretować to, co usłyszeliśmy. Innymi słowy, dziecko słyszy dobrze, kłopoty pojawiają się na odcinku przetwarzania dźwięków.
Jakie symptomy w zachowaniu dziecka powinny zaniepokoić rodziców?
Takie symptomy pojawiają się już w okresie wczesnorozwojowym, tj. na etapie przedszkola. Należą do nich m.in. nieprawidłowości w rozwoju mowy, np. dziecko później zaczyna mówić, albo mowa pojawia się we właściwym czasie, ale dziecko ma problemy z prawidłową artykulacją. Może też być tak, że dziecko przyswaja słowa, ale myli je, przekręca, upraszcza, tworzy swój ,,własny” język. Do innych charakterystycznych objawów zaliczyć można nietypową aktywność dziecka. Dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego to często tzw. żywe srebra, które są nad wyraz ruchliwe, nie potrafią przez dłuższy czas utrzymać uwagi i koncentracji na tym, co słyszą, bardzo łatwo rozpraszają się pod wpływem wielości bodźców słuchowych. Mogą to być również dzieci, które przejawiają nadwrażliwości słuchowe, manifestując to częstym zatykaniem sobie uszu. Do innych objawów zalicza się też nietypowe zachowanie dziecka w grupie: o ile w kontakcie jeden na jeden pracuje w miarę poprawnie, potrafi skupić uwagę na zadaniu czy konkretnej czynności, o tyle w grupie się rozprasza, wyłącza, nie orientuje się, o czym mowa.
A w okresie szkolnym, w jaki sposób manifestują się problemy przetwarzania słuchowego?
Dziecko ma trudności w nabyciu umiejętności czytania i pisania, albo ma problemy z poprawnym pisaniem ze słuchu, ma trudności w uczeniu się na pamięć tekstów wierszy i piosenek, tabliczki mnożenia, dzielenia, różnych definicji, wzorów, słówek i pojęć w języku obcym. Bardzo słabo odnajduje się w zadaniach wymagających aktywności językowej. Jego wydolność uwagi i koncentracji spada dużo szybciej aniżeli u innych dzieci. W późniejszym etapie nauki ma luki w notatkach albo nie ma ich w ogóle, jest zagubione, zdezorientowane, nie wie, o czym była mowa na lekcji, nie ma zaznaczonych zadań domowych. Dzieci z problemami przetwarzania słuchowego przejawiają nadmierną wrażliwość emocjonalną, nie radzą sobie w sytuacjach trudnych, w stresie. W skrajnych wypadkach może dojść do wtórnych problemów emocjonalno-społecznych.
Jak często spotyka się pani z tego typu problemami w praktyce?
Z moich obserwacji wynika, że ponad połowa uczniów z trudnościami w nauce przejawia zaburzenia centralnego przetwarzania słuchowego. Statystyki podają, że pomiędzy 7. a 14. rokiem życia jest to 0d 5 do 7 proc. polskiej populacji. Jednak takich dzieci jest więcej, bo nie wszystkie przecież szukają pomocy. Nierzadko zdarza się też, że mają źle postawioną diagnozę. Przypisuje się im np. ADHD czy zespół Aspergera.
Mgr Danuta Hawrylewicz pracuje jako tyflopedagog, specjalista metody Johansena, specjalista wczesnego wspomagania rozwoju
Jest wiele metod, które przynoszą efekty w leczeniu centralnych zaburzeń słuchu. Jedną z nich jest metoda Tomatisa. Na czym polega – tłumaczy pedagog Iwona Wielesiewicz
Fitness dla ucha. Czy to dobre określenie dla metody Tomatisa?
Ja osobiście podpisuję się pod nim obiema rękami. Metoda Tomatisa to trening kształcenia uwagi słuchowej i modyfikacji słyszenia na poszczególnych częstotliwościach. Wykorzystuje się w tym celu skonstruowane przez Tomatisa urządzenie zwane ,,elektronicznym uchem”. Jest to idealny model ludzkiego ucha, który pozwala ,,wyćwiczyć” ucho w taki sposób, aby mogło prawidłowo pracować. Za pomocą odpowiednio filtrowanych dźwięków muzyki Mozarta i chorałów gregoriańskich stymulowany jest system nerwowy, a szczególnie kora mózgowa, odpowiedzialna za procesy myślenia. Dzięki temu zwiększa się zdolność percepcyjna mózgu, a to przekłada się na poprawę koncentracji, kreatywności, rozwój zdolności językowych i komunikacyjnych, większy potencjał w nauce i prawidłowy rozwój psychoruchowy. Metodę tę stosuje się u dzieci, młodzieży i dorosłych. Parametry muzyki są dobierane indywidualnie, na podstawie wyników testu uwagi słuchowej.
Kim był Tomatis i skąd się wzięła ta metoda?
Profesor Alfred Tomatis to francuski otolaryngolog i foniatra. Urodzony w 1920 roku, był jedenastym dzieckiem w rodzinie tenorów operowych, dlatego świat dźwięków towarzyszył mu przez całe życie. Co ciekawe jednak, nie poszedł w ślady rodziców i zawodowo oddał się medycynie. Konkretnie laryngologii. Ale jak to w życiu często bywa, muzyka była mu przeznaczona i... dosięgła go, tyle że z innej strony. Jako specjaliście od krtani i gardła, rodzice zaczęli mu bowiem podsyłać śpiewaków, którzy mieli problemy z wyciągnięciem górnych dźwięków. Początkowo próbował im pomóc klasycznymi metodami. Wiele lat potem odkrył, że na tembr głosu, jego skalę i artykulację bardzo istotny, jeśli nie przemożny wpływ ma ucho – jeśli umożliwi się mu prawidłowe słyszenie, automatycznie poprawia się jakość głosu. W drugiej połowie ubiegłego wieku profesor Tomatis poszedł krok dalej, udowadniając, że narząd słuchu w znacznym stopniu oddziałuje na zmysł równowagi, koncentrację, koordynację ruchową, a także na napięcie mięśniowe. Stworzona przez niego metoda oraz technologia elektronicznego ucha stosowane są dzisiaj w ponad 200 ośrodkach na świecie.
Metoda Tomatisa uznawana jest wciąż za innowacyjną, mimo że jej początki sięgają pół wieku wstecz. Dlaczego?
Może dlatego, że górę bierze przyzwyczajenie do klasycznych terapii – z osobą trenera/mistrza w roli głównej? Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że świat pędzi do przodu. Dziś wiadomo już, że jeśli chodzi o drogi słuchowe, nie jesteśmy w stanie pewnych parametrów ,,wyprostować” klasycznymi metodami. Dlatego trzeba odwołać się do specjalistycznego sprzętu i świata muzyki.
Ile czasu trwa trening metodą Tomatisa? **
I dlaczego dobre są akurat Mozart i chorały gregoriańskie? Zaleca się, aby trening odbywał się dwuetapowo. Pierwszy etap trwa 30 godzin, w wymiarze dwie godziny dziennie, dzień po dniu. Po upływie 2-3 miesięcy wskazany jest drugi etap – w wymiarze 15 godzin (2 godziny dziennie, dzień po dniu).
W swojej pracy Tomatis sprawdzał oddziaływanie muzyki wielu kompozytorów, ale okazało się, iż muzyką, która najlepiej stymuluje mózg, są właśnie utwory Mozarta i chorały gregoriańskie.
Mgr Iwona Wielesiewicz pracuje jako logopeda, oligofrenopedagog, certyfikowany terapeuta metody Tomatisa