Najpierw strzelali do górników w Jastrzębiu. 41 lat temu władza spacyfikowała kopalnię Manifest Lipcowy. Te zdjęcia pokazują ten horror

Najpierw strzelali do górników w Jastrzębiu. 41 lat temu władza spacyfikowała kopalnię Manifest Lipcowy. Te zdjęcia pokazują ten horror

15 grudnia 1981 roku władza spacyfikowała kopalnię Manifest Lipcowy w Jastrzębiu-Zdroju. Dziś mija zatem dokładnie 41 lat od tych dramatycznych wydarzeń. Gdy padły strzały, czterech górników zostało postrzelonych, ale w starciach ucierpiało sześciu kolejnych. Cud, że nikt nie zginął. Dzień później ich koledzy z kopalni Wujek nie mieli tyle szczęścia...

15 grudnia 1981 roku do strajkujących kopalń w Rybnickim Okręgu Węglowym państwo wysłało potężne siły: 1000 funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej, w tym grupy ZOMO, około 400 ORMO-wców, cztery armatki wodne. Do tego wsparcie wojska: żołnierze, czołgi, samochody opancerzone. Władza już dzień wcześniej - 14 grudnia w poniedziałek - spacyfikowała pierwsze zakłady w Katowicach. Następnego dnia ruszyła na kopalnie.

O godzinie 11.20 czołgi pojawiły się pod bramą kopalni: ,,Manifest Lipcowy”. Gdy dzień wcześniej do pracy 14 grudnia przyszła pierwsza zmiana uznano, że strajk będzie rotacyjny. Następnego dnia górnicy z “Manifestu” uznali, że będą się bronić. Wiedzieli, że wojsko zajęło wcześniej dwie jastrzębskie kopalnie, więc zdążyli się przygotować.

- Zrobili barykady, z lutni, wagoników, wózków kopalnianych, a także uzbroili się w prowizoryczną broń. Gdy siły milicyjno-wojskowe pojawiły się pod kopalnią, zastali już gotowych do obrony górników – relacjonuje Karol Chwastek ze Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności.
Najpierw czołgami postanowiono rozwalić barykady. Nie było to takie proste. Czołg gramolił się, robiąc wyrwę. Raz, drugi, trzeci, za czwartym razem udało mu się przebić. Z jednej strony linia milicji, ZOMO, ryk komunikatów wzywających do opuszczenia zakładu. Z drugiej strony, bardzo blisko, górnicy z flagami, zagłuszający komunikaty odśpiewanym hymnem. W rękach śruby, kamienie, prowizoryczna broń.
Dalsza część tekstu pod zdjęciem

W pewnym momencie z powodu granatów dymnych górnicy musieli wycofać się w głąb dziedzińca. Za nimi, przez wyrwę, wpadł pierwszy, 16-osobowy pluton specjalny MO, uzbrojony w karabinki maszynowe, a z tyłu kilkudziesięciu szeregowych ZOMO-wców z tarczami, pałkami. To był moment przełomowy, bo za bramą milicja nadal formowała nowe szyki, a górnicy rzucający kamieniami z dziedzińca zauważyli, że ZOMO-wców nie jest zbyt wielu. Spontanicznie uznali, że są w stanie ich wygnać, że są w stanie odeprzeć atak nacierających.

- Pierwsza seria z karabinu maszynowego została skierowana do góry. Zostały ślady na cechowni. Przestrzelono okna, widać było ślady na murach. Ale druga seria była już skierowana na górników. Padło dokładnie 71 strzałów, tylu łusek się doliczono. Czterech górników zostało rannych. Najciężej ranny został Czesław Kłosek, dostał w żuchwę, kula przeszyła jabłko Adama, utkwiła w szyjnej części kręgosłupa. I tkwi tam do dzisiaj. Lekarze nie zdecydowali się na wyjęcie operacyjne kuli – przypomina Chwastek.
Dalsza część tekstu pod zdjęciem

Oprócz postrzelonych, na placu leżało jeszcze sześciu lżej rannych górników, którzy odnieśli obrażenia m.in. od gazu łzawiącego. Gdy protestujący zorientowali się, że strzelano do nich z ostrej amunicji, wycofali się do cechowni. W ciągu godziny uznali, że wychodzą. Że strajk musi zostać zakończony. Na kolejnych kopalniach już nie było aktów przemocy: na Boryni górnicy zdążyli opuścić zakład, na XXX-leciu także nie zdecydowali się na konfrontację. Niestety, nikt wtedy nie przypuszczał, że brutalna akcja na “Manifeście Lipcowym” była tylko zapowiedzią dramatu, który rozegrał się w kopalni “Wujek” dzień później – gdzie zginęło 9 górników, a 21 zostało rannych.