"Nasza Historia": artyści Chaplin i Wayne z wyrokami śmierci

Dyktatorzy mieli ambiwalentny stosunek do kina. Sami namiętnie oglądali najlepsze filmy - ale jednocześnie byli skłonni nawet zabijać, jeśli powstało dzieło nie po ich myśli - pisze Rhys Blakely, dziennikarz z „The Timesa” w styczniowej Naszej Historii (to już ostatni weekend kiedy można kupić ten numer w kioskach, od czwartku 28 stycznia będzie w sprzedaży numer z datą lutową).

Dziennikarz z The Times przypomina najbardziej spektakularne historie, kiedy „wielcy tego świata” brutalnie ingerowali, kiedy artysta im „podpadł”.

I tak, Józef Stalin miał podobno zlecić KGB zamordowanie Johna Wayne’a, bo obawiał się, że antykomunistyczna retoryka legendy amerykańskiego kina może zagrażać Związkowi Radzieckiemu. Z kolei północnokoreański dyktator Kim Dzong Il kazał uprowadzić południowokoreańskiego reżysera Shin Sang-ok i więził go przez blisko dekadę, jednocześnie podsuwając mu miliony dolarów na kręcenie nowych filmów.

Reżimy i ich despoci rzadko doceniają siłę kina, medium, które niemal od początku jego istnienia wykorzystywano do zadawania ciosów tyranom - pisze Blakely i przypomina na początek bodaj najsławniejszy film Charliego Chaplina.
Chaplin atakował Hitlera uzbrojony jedynie w przetarty melonik i zabawny chód - pisze. „Dyktator” Chaplina, który wszedł na ekrany w 1940 r., w czasach gdy między USA a Niemcami formalnie nadal panował pokój, był pierwszym większym filmem krytykującym Führera. Okazał się też największym sukcesem komercyjnym komika. Choć gdy pojawiły się pierwsze informacje o tym, że Chaplin pracuje nad tym filmem, rząd Wielkiej Brytanii wydał decyzję, że nie będzie on w tym kraju pokazywany - uznano, że nie pasuje do obowiązującej wtedy polityki appeasementu. Jednak gdy Chaplin był gotowy z premierą, Londyn był już w stanie wojny z Berlinem, więc premiera filmu była jak najbardziej pożądana. Na filmy waliły tłumy, w kinie widziano nawet członków rodziny królewskiej. Pewien brytyjski historyk kina twierdzi, że Chaplin postanowił nakręcić film po tym, jak dowiedział się, że jego nazwisko znajduje się na nazistowskiej liście osób do zlikwidowania.

W Rosji Włodzimierz Lenin wyraźnie mówił, że „kino jest najważniejszą ze sztuk”. Stalin też wychodził z takiego założenia i osobiście nadzorował proces montażu kolejnych produkcji. Jednocześnie, jak wynika z zachowanych dokumentów, bardo lubił oglądać produkcje hollywoodzkie, których miał sporą kolekcję (przejętą po wojnie po Goebbelsie). Ulubionym amerykańskim gatunkiem filmowych Stalina były westerny - szczególnie te reżyserowane przez Johna Forda czy z jego ulubionymi aktorami: Spencerem Tracym, Clarkiem Gable’em, Johnem Wayne’em. Ale Stalin miał spory problem z westernami. Z jednej strony, krytykował je za przekaz ideologiczny, z drugiej - kazał sprowadzać z Ameryki kolejne, gdyż miał wyjątkową słabość do ich prostej, czarno-białej wymowy. Generalissimus podobno utożsamiał się z bohaterami westernów, sam czuł się samotnym kowbojem, który musi za pomocą kolta w dłoni zaprowadzić sprawiedliwość.

Mimo całej sympatii do filmów o kowbojach Stalin podobno wydał rozkaz zabicia Johna Wayne’a, który wyjątkowo irytował go swoją antykomunistyczną retoryką, po którą chętnie sięgał w wystąpieniach publicznych. Podobno nawet do Los Angeles został wysłany zabójca, który miał wykonać wyrok - ale na miejscu nie zdołał wykonać zadania. A niedługo potem Stalin zmarł, nastała era Chruszczowa.

Więcej o tej historii Stalina i Wayne’a, a także o innych dyktatorach i ich stosunku do kina można przeczytać w styczniowej „Naszej Historii”. Polecamy najnowszy numer miesięcznika .
Rhys Blakely, „The Times”.

*Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy NA ŻYWO + ZDJĘCIA + WIDEO
*Abonament RTV na 2016: Ile kosztuje, kto nie musi płacić SPRAWDŹ
*Horoskop 2016 dla wszystkich znaków Zodiaku? Dowiedz się, co Cię czeka
*Jesteś Ślązakiem, czy Zagłębiakiem? Rozwiąż quiz
*1000 zł na dziecko: JAK DOSTAĆ BECIKOWE? ZOBACZ KROK PO KROKU