Niemcy patrzą na Śląsk z perspektywy straty – niemiecki dziennik TAZ pisze o Muzeum Śląskim, ale nie tym w Katowicach

– Dla nas nie chodzi automatycznie o rolę ofiary Ślązaków. Chodzi o historię, ale też o teraźniejszość Śląska jako elementu europejskiego krajobrazu kulturowego. Szczególnie w Polsce zaszła zmiana w młodym pokoleniu, które chce poznawać i opowiadać historię Śląska ze swojej perspektywy - mówi cytowany przez TAZ Matthias Voigt, edukator muzealny.

Powstałe w 2006 r. Muzeum Śląskie w Goerlitz ściśle współpracuje z instytucjami polskimi i czeskimi, przetwarza historię regionu i osadza ją w kontekście europejskim. Wszystkie elementy ekspozycji są dostępne i w języku niemieckim, i w polskim.

- Śląsk, który nigdy nie był państwem, lecz prowincją, regionem o zmieniającej się przynależności politycznej, wyznaniowej i etnicznej, podlegał wpływom słowiańskim i germańskim, zanim został podbity przez Prusy w 1741 roku, był włączony do Czech, a następnie do korony austro-węgierskiej – przypomina niemiecki dziennik.

Ekspozycja przygranicznego muzeum prezentuje zarówno tę odległą historię, jak i tę najnowszą - dwie ostatnie sale muzeum poświęcone są Śląskowi w czasach narodowego socjalizmu i II wojny światowej.

Najnowsza, cyfrowa wystawa "Śląsk od 1945 roku" opowiada historię Dolnego i Górnego Śląska po II wojnie światowej za pomocą około 800 zdjęć i licznych filmów. Jak podaje Muzeum Śląskie w Goerlitz, „zapewnia dogłębny wgląd w Śląsk, który jest dziś w dużej mierze polski, ale także koncentruje się na tym, jak przesiedleni Ślązacy radzili sobie w Niemczech w ostatnich dziesięcioleciach”, a więc jak kontynuowali swoje tradycje w nowych miejscach zamieszkania w Zagłębiu Ruhry, w Bawarii czy w północnych Niemczech, ale też jak radzili sobie nowi polscy mieszkańcy dawnych niemieckich miast, którzy również zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domów we wschodniej Polsce, jaką kulturę tworzyli naukowcy, muzycy, duchowni, rolnicy, nauczyciele, robotnicy czy artyści przybyli na Dolny Śląsk np. z okolic Lwowa.

Dyrektorem muzeum jest Agnieszka Gąsior, doktor historii sztuki.

- W Niemczech na Śląsk patrzy się zazwyczaj przez pryzmat straty. Jest to perspektywa dominująca dla wielu Niemców. Pomija się przy tym fakt, że Śląsk to region o niezwykle burzliwej historii i bogatej kulturze, która sięga tysiąca lat wstecz i istnieje do dziś. Niemcy zawsze odgrywali w tym dużą rolę. Ale nie tylko oni ukształtowali ten region. Staramy się pokazać różne wpływy w szerszym kontekście – i to z wielu perspektyw – mówi Agnieszka Gąsior w TAZ.

- Uważamy, że naszym zadaniem jest aktywne kształtowanie demokracji. Poprzez naszą pracę najbardziej przyczyniamy się do kształtowania nastrojów społecznych, prowadząc mediacje lub podejmując takie tematy, jak wojna i jej konsekwencje, przyjazdy i wyjazdy, wkład migrantów, co planujemy na naszą wystawę "(Um)Brüche 1945" w przyszłym roku – zapowiada w niemieckim dzienniku.

- Najnowsza historia Śląska to historia podwójnych wypędzeń. Większość Niemców opuściła Śląsk po drugiej stronie Odry i Nysy najpóźniej w mroźnej zimie 1945 r., a wielu ludzi zginęło od bomb, zamarzło na śmierć lub zmarło z głodu. Porozumienie poczdamskie z 1945 r. przewidywało, że Niemcy pozostający na Węgrzech, w Czechosłowacji i Polsce zostaną przymusowo przesiedleni. Nastąpiła gigantyczna "wymiana ludności" gdy przesiedleńcy przenosili się ze wschodniej Polski - która w wyniku rokowań alianckich została przyłączona do Związku Radzieckiego - na wyludniony Śląsk w zachodniej Polsce. Oczywiście, byli oni wyobcowani ze śląskości, zwłaszcza z tej niemieckiej. Ślady zostały po cichu zatarte i wybielone przez nowych socjalistycznych władców – przypomina TAZ.