Noc Świętojańska, czyli święto wody, ziół i ognia w chorzowskim Skansenie

Święto wody, ziół i ognia w chorzowskim Skansenie odbędzie się w sobotę 25 czerwca. Początek imprezy zaplanowany jest na godzinę 17.00.

- Naszą inscenizację rozpocznie Mistrz ceremonii, który powita uczestników i objaśni czym była Noc Kupały, jak obrzędowość chrześcijańska nawiązuje do dawnych pogańskich zwyczajów, a także jakie jest znaczenie ognia - mówi Marcin Gaweł, kierownik Działu Promocji i Organizacji Imprez Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie".

Z palonych w ognisku ziół wróżbita będzie odczytywał przyszłość. Noc Kupała to także święto miłości, dlatego dziewczęta będą plotły wianki z zebranych kwiatów i ziół. Połączone wiankami pary pójdą potem na poszukiwanie kwiatu paproci, a ten kto go znajdzie, otrzyma wielkie bogactwo i wszelką pomyślność.

Po znalezieniu kwiatu paproci, kapłan wróżyć będzie z kwiatów i ziół, z wody w cebrzyku, z ognia, a pary będą skakać przez ognisko trzymając się za ręce. Na zakończenie wszyscy gromadą, ze śpiewem udają się nad wodę - po jednej stronie ustawiają się dziewczęta, po drugiej mężczyźni. Panny puszczają wianki na wodę, zaś kawalerowie będą je łowić. Który wyłowi wianek szuka panny, która go puściła. Jeśli ją znajdzie na ten wieczór są parą.

- Nowością tegorocznych obchodów Nocy Świętojańskiej będzie pokaz dawnych układów tańców regionalnych oraz pieśni sobótkowych. Goście muzeum, z pomocą artystów z Kapeli Fedaków będą mogli nauczyć się prostych układów tanecznych i wykonać je wspólnie z pozostałymi uczestnikami zabawy. Liczymy na to, że podest na Dużej Łące zapełni się tancerzami - dodaje Marcin Gaweł.

Sobotnia impreza będzie również okazją do zobaczenia chałupy z Kaliny w nowej aranżacji.

- Noc Świętojańska nieodłącznie kojarzona jest z ziołami - plecione z nich były wianki, palone były w ogniu, z którego dymu wróżono. Dlatego też w tym dniu otwieramy ponownie dla odwiedzający chałupę z Kaliny, zwanej chałupą zielarki w nowej, pachnącej aranżacji - zapowiada chorzowski Skansen.

W dawnej izbie mieszkalnej znalazła miejsce ekspozycja poświęcona ziołom i zielarstwu. Zioła były przez człowieka wykorzystywane od wielu wieków, a wiadomości o ich zaletach przekazywano ustnie z pokolenia na pokolenie. Zbieraniem ziół zajmowały się przede wszystkim starsze kobiety, czasem pomagały im przy tym dzieci.

Głównie korzystano z roślin dziko rosnących na naturalnych stanowiskach: łąkach, ugorach, obszarach leżących w pobliżu lasów. Część ziół uprawiano także w przydomowych ogródkach. Wykorzystywano je w celach leczniczych, magicznych ale także kulinarnych. W każdej społeczności funkcjonowała osoba, która na temat leczniczej mocy roślin wiedziała najwięcej. Była to tzw. zielarka, babka lub znachorka.

Rośliny i ich poszczególne części (korzenie, łodygi przyziemne - kłącza, liście, kwiaty, owoce, korę, pączki) zbierano w odpowiednim miesiącu, o właściwej porze dnia lub nocy. Zwracano także uwagę na fazy księżyca, gdyż najkorzystniejszą porą zbioru był czas od nowiu do pełni. Stosowanie tych zasad miało zapewnić większą moc rośliny.

- Na wystawie pokazujemy przede wszystkim przedmioty i urządzenia służące do zbierania, przetwarzania i przechowywania ziół. Są to rożnego rodzaju moździerze, młynki, makutry i tarki do rozkruszania i rozdrabniania, prasy i wyciskarki do wyciskania, siekacze i noże do krojenia, ale także miarki, tygle, infuzorki, sita, czerpaki oraz skrzynie do transportu suszu - mówi Barbara Klajmon kierownik Działu Obiektów i Zabytków Ruchomych Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie".

Wszystko spowija aromat suszących się roślin, a wystawę dopełniają reprodukcje z dzieła dr. Edwarda Winklera „Flora lekarska czyli opisanie cech rodzajowych i gatunkowych wszystkich roślin w medycynie używanych z 1852 oraz karty z zielników”.

Bilety wstępu dostępne są w cenie: 15 zł normalny, 10 zł ulgowy, 1 zł specjalny.