O kawałku skomplikowanej polskiej historii opowiada wystawa „W cieniu jednostki. Kult Stalina na Górnym Śląsku (1945-1956)”, dostępna od 17 września od godz. 13 w Muzeum Historii Katowic. O kulcie „słońca komunizmu” mówią dr Adam Dziuba i Bogusław Tracz z Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz Justyna Pawlas z MHK. Wystawę i sesję naukową przygotował IPN w Katowicach, MHK i Archiwum Państwowe w Katowicach.
Co to były za czasy? Pozostały dowcipy. Leci Stalin nad Katowicami i widzi wielką manifestację górników na swoja cześć. Wzruszony każe lądować przy kopalni i pyta wiwatujących: - Ile macie lat? - Ja 25 towarzyszu Stalin. - A wy ile? - Ja 20, towarzyszu Stalin. - A wy ile? - Ja dożywocie...
Kiedy w Polsce panuje kult Stalina, jedni po cichu żartują, drudzy się buntują, a inni naprawdę podziwiają generalissimusa. Wśród czołobitnych kartek z życzeniami od zwykłych ludzi słanych do Stalina nie brakuje tych z Górnego Śląska. Ale zmiana Katowic na Stalinogród to jednak za wiele; Stalin będzie patronem stolicy województwa tylko trzy lata.
- W pierwszych latach po wojnie Stalin w Polsce i na Górnym Śląsku nie był otaczany wyjątkowym kultem. Ale to się zmieniało. W 1949 roku nastąpiło apogeum uwielbienia - mówi dr Adam Dziuba.
Wtedy to Stalin „nadzieja i otucha ludzkości” obchodził 70 urodziny. Datę wyznaczono na 21 grudnia 1949 roku. Ale tak naprawdę Stalin urodził się w Gori rok wcześniej. Chciał decydować także o swoim roku urodzenia.
Przed urodzinami Do Moskwy wyruszył specjalny pociąg. Tym razem nie wiózł śląskiego węgla, ale prezenty dla Stalina. Czego tam nie było. Portrety ze znaczków i guzików, zastawy z jego wizerunkiem, rzeźby ze sprężyn. I tony korespondencji.
- Nie mamy żadnego dowodu na to, że Stalin miał w ręku jakieś życzenia ze Śląska - przyznaje dr Dziuba. - Podobnie ze strony Moskwy nie było żadnych wyrazów euforii za to, że Katowice stały się Stalinogrodem.
W lutym 1956 roku Nikita Chruszczow wygłasza sławny referat o kulcie jednostki. Ujawnia część prawdy, ale i tak wywołuje szok na świecie. Dzisiaj wiadomo, że Stalin na sumieniu miał miliony ofiar. Bez fanfar Katowice wróciły do swojej dawnej nazwy.
- Nie wszyscy poddali się kultowi Stalina. Młodzi ludzie dostrzegali absurd, przerywali zebrania różnymi odgłosami, demolowali wystawy - dodaje dr Dziuba.
Taką wystawę o Stalinie jak w MHK na pewno by jednak nie zniszczyli. Można zobaczyć 20 plansz ze starannie dobranymi zdjęciami, pocztówkami, dokumentami, afiszami z epoki, które wiele mówią o zbiorowym omamieniu, ale też o próbach przeciwstawienia się kultowi. Kiedy dowcipy, jak ten na wstępie, mogły sporo kosztować. Miał przecież wtedy swój sens inny dowcip. Churchill do Stalina: - Kolekcjonuję dowcipy o sobie. Mam ich cały zeszyt. Stalin: - Ja też. Mam ich cały łagier.
Ekspozycję można zwiedzać w Muzeum Historii Katowic od 17 września do 20 października 2013 r.
*POGODA NA WRZESIEŃ 2013
*Koszmarny wypadek w Jasienicy: Jechał pod prąd i zginął w płomieniach [ZDJĘCIA +18]
*MISS POLKA 2013: Najpiękniejsze dziewczyny Polski wybrane! [ZOBACZ ZDJĘCIA]
*Kolejka Elka już działa! Zobacz całą trasę z lotu ptaka [ZDJĘCIA+ WIDEO]
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?