Piękne pałace w Śląskiem wczoraj i dziś! Zobaczcie, jak kiedyś wyglądały wyjątkowe budowle. Co dzieje się z nimi teraz?

Dziś zapraszamy więc w niezwykłą podróż w przeszłość. Pokazujemy pałace, które swoją świetnością lśniły przed II wojną światową na terenach Śląska, Zagłębia, przy granicy z Czechami. Prezentowały się świetnie, stając się często charakterystycznymi symbolami regionu. Wiele z nich przetrwało do naszych czasów, tak więc w galerii zdjęciowej zobaczycie nie tylko fotografie, jakie zachowały się w Narodowym Archiwum Cyfrowym, ale również współczesne zdjęcia.

Zobaczycie m.in. pałac w Pszczynie oraz jego wnętrza na zdjęciach z lat 1918 -1944. Nazywana dziś zamkiem barokowa rezydencja stanowi rezultat wielu remontów oraz licznych zmian budowlanych, polegających m.in. na rozbudowie tarasów, podjazdów. Jak czytamy na portalu zabytek.pl pałac jest obiektem trójskrzydłowym, założonym na planie podkowy w typie francuskiego entre cour et jardin, trójkondygnacyjnym, krytym dachem mansardowym z lukarnami, z reprezentacyjnym skrzydłem środkowym zwróconym na północ, w kierunku parku, oraz skrzydłami bocznymi na południe, w kierunku rynku. W okresie pierwszej wojny światowej, w latach 1914–1917, w pałacu mieściła się główna kwatera wojsk niemieckich. W apartamencie cesarskim zamieszkał cesarz Wilhelm II. Pałac pozostał w rękach Hochbergów do końca II wojny światowej. Szczęśliwie ocalał od zniszczeń w czasie działań wojennych prowadzonych w 1945 r. W 1946 r. dzięki inicjatywie lokalnej społeczności w pałacu otwarto muzeum.

Na archiwalnych zdjęciach z lat 1918 - 1944 widać też pałac w Tworkowie w powiecie raciborskim. Można zobaczyć wieżę zamkową, korytarz pałacowy oraz fragmenty sklepienia. Jak czytamy na stronie belekaj.eu nazwy „pałac” i „zamek” są używane zamiennie w kontekście obiektu w Tworkowie. Dlaczego? Bo cechy architektoniczne oraz przeznaczenie budowli w XX wieku jasno wskazują na to, iż pełniła ona rolę reprezentatywną i mieszkalną, nie miała funkcji obronnej. Powinna być więc określana „pałacem”. Niemniej obiekt ten powstał jako warownia usytuowana na wzgórzu nad rzeką, a obecnie „Zamek w Tworkowie” jest oficjalną nazwą tego miejsca, co daje pewną elastyczność w kwestii nazewnictwa.

Pałac w Pławniowicach, a konkretnie istniejąca do dziś rezydencja wybudowana została w latach 1882-85 z inicjatywy hrabiego Franciszka II Ballestrema, według projektu Konstantego Heidenreicha. Jak informuje slaskie.travel Ballestremowie opuścili rezydencję w 1945 roku, uciekając przed nadchodząca Armią Czerwoną. W pałacu przez pewien czas rezydował marszałek Iwan Koniew ze świtą. Podczas pobytu krasnoarmiejców z dewastowanego obiektu, podobnie jak w innych tego rodzaju przypadkach, znikło cenne wyposażenie z kolekcjami porcelany i sreber. Rezydencja wzniesiona została w stylu neomanieryzmu niderlandzkiego z elementami neogotyckimi, charakterystycznymi dla eklektycznego, romantycznego historyzmu.

Pałac w Sośnicowicach znajduje się natomiast niedaleko rynku, przy ul. Kozielskiej. Obecnie stojąca tu rezydencja nie jest pierwszą budowlą, bo już w średniowieczu istniał tutaj zamek. Pałac wzniesiony został na jego fundamentach w 1755 r., z inicjatywy Karola Józefa von Hoditza. Rezydencja zbudowana została w stylu późnego baroku. Jej rzut zbliżony jest do litery U, a dwa skrzydła wysunięte są w stronę ładnego parku ze starymi okazami drzew. Reprezentacyjne, główne wejście posiada okazałe schody z balustradą. Zniszczony w 1945.

Na tle innych tego rodzaju obiektów, systematycznie dewastowanych w latach PRL, pałac miał o tyle dużo szczęścia, że w latach 1958-65 odbudowano go z przeznaczeniem do nowej funkcji - domu pomocy społecznej dla upośledzonych intelektualnie dziewcząt i kobiet. Funkcję tę pełni do dziś. W latach 2006-2009 wykonane zostały intensywne prace remontowe i modernizacyjne, podwyższające standard placówki oraz związane m.in. z likwidacją barier dla osób niepełnosprawnych. Pałac, ze zrozumiałych względów, jest wewnątrz niedostępny dla zwiedzających. W jego wnętrzu – poza sienią, sklepioną kolebkowo – nie pozostały żadne ślady dawnej świetności. Także układ pomieszczeń dostosowano do obecnej funkcji.

Pałac w Rudzińcu w powiecie gliwickim w 1907 roku uzyskał charakter budowli w stylu neorenesansu włoskiego. Kilkakrotnie zmieniająca właścicieli budowla była siedzibą rodów von Groelin, Obermann, von Ruffer. W latach PRL rezydencja przez trzy dekady dzieliła losy innych, podobnych zabytków – najpierw zdewastowana i przez długi czas zupełnie opuszczona, w latach 60-tych zaadaptowana została na mieszkania dla pracowników Państwowego Gospodarstwa Rolnego, a następnie służyła jako magazyn. Jak informuje slaskie.travel lata 70-te XX w. przyniosły remont. Po okresie użytkowania przez Uniwersytet Ludowy, a potem Szkołę Rolniczą oraz Ochotnicze Hufce Pracy, obiekt przejęty został przez Kuratorium Oświaty i Wychowania. Od lat 80-tych mieściła się tu szkoła. Obecnie część pomieszczeń wykorzystywana jest przez bibliotekę i ośrodek pomocy społecznej. Obok pałacu znajduje się 13-hektarowy park, na którego terenie znajduje się staw z wyspą oraz interesujące okazy drzew z dużą ilością pomników przyrody.

Zespół klasztorno-pałacowy w Rudach swoją genezą sięga XIII wieku i przez wiele stuleci jako klasztor związany był z działalnością zakonu cystersów. Dopiero przez ostatnie niespełna dwa wieki zespół pełnił funkcje pałacu. Został, jak czytamy na polskieszali.pl, niedawno wyremontowany. Stanowi dziś Ośrodek Formacyjno-Edukacyjny Diecezji Gliwickiej. Jest on udostępniony dla turystów, ale wcześniej wskazany jest kontakt telefoniczny.

Pałac Kawalera w Świerklańcu powstał w latach 1903 – 1906 z myślą o gościach odwiedzających rodzinę Donnersmarcków. Wyposażony był m.in. w posadzki z istryjskiego marmuru, amerykańskie wanny „Royal” z jednego kawałka fajansu, obrazy mistrzów. Główną przyczyną jego powstania były częste wizyty cesarza Niemiec, Wilhelma II, który przyjeżdżał tu na polowania. Na frontonie pałacu wyryty został napis „Memento vivere” (Pamiętaj o życiu), który miał zachęcać odwiedzających go gości i kawalerów do zabawy. Po odrestaurowaniu Pałac Kawalera służył jako ośrodek szkoleniowy dla górnictwa. Obecnie mieści trzygwiazdkowy hotel i restaurację. Wraz z otaczającym go zabytkowym parkiem tworzy Zespół Pałacowo-Parkowy, będący częścią Gminnego Ośrodka Rekreacji w Świerklańcu.

W Pałacu Dembińskich w Szczekocinach w czasach PRL w pałacu mieściła się z kolei szkoła, zaś latem służył on m.in. junakom z Ochotniczych Hufców Pracy. W 1980 r. budynek został znacznie zniszczony przez pożar, po którym został odbudowany. Ostatnio obiekt znów pozostaje zaniedbany.

Pałac w Koszęcinie wzniesiony został w latach 1829-30, wykorzystując pozostałości starszej budowli. Miała ona pozostać w posiadaniu rodu Hohenlohe Ingelfingen aż do 1945 roku. Po II wojnie światowej obiekt zaadaptowany został na potrzeby szpitala psychiatrycznego, a w 1953 roku przekazany został Państwowemu Zespołowi Pieśni i Tańca „Śląsk” im Stanisława Hadyny, gdzie rezyduje on do dziś. W pałacu działa też Śląskie Centrum Edukacji Regionalnej.

Nowy Zamek w Żywcu, klasycystyczny pałac znajdujący się w żywieckim parku miejskim, został zaprojektowany z polecenia arcyksięcia Albrechta przez Karola Pietschkę. Budynek był kilkakrotnie przebudowywany. W latach 1893–1895 powstało nowe skrzydło pokryte szklanym dachem, w którym urządzono sypialnie i pokoje gościnne. Kolejnej rozbudowy dokonano, gdy dobra żywieckie przejął po zmarłym wuju Karol Stefan Habsburg. Wtedy to dobudowano pawilon na przedłużenie skrzydła południowego, w którym na piętrze mieściła się sala balowa. Arcyksiążę Karol Stefan był miłośnikiem sztuki, więc w zamku powstał zbiór obrazów malarzy polskich i europejskich. Słynna była też kolekcja sreber. Po II wojnie światowej w pałacu działał Zespół Szkół Drzewnych i Leśnych. Jednak po tym, jak w 2013 roku z budynku wyprowadziła się szkoła, rodzina Habsburgów wystąpiła z wnioskiem o zwrot majątku nielegalnie przejętego dekretem rolnym z 1944 roku. Sprawa jest w toku. Aktualnie budynek został wydzierżawiony prywatnemu przedsiębiorcy.