Pociągi z Chorzowa dla króla Arabii Saudyjskiej i pasażerów z 5 kontynentów. Rozmawiamy z Pawłem Siwkiem, dyrektorem Alstom Konstal SA

Paweł Siwek awansował na stanowisko Dyrektora Zarządzającego Alstom Konstal SA w Chorzowie. Funkcję tą objął w kwietniu 2020 roku. W nowej roli odpowiada za realizację strategii spółki, zarządzanie zakładem i organizowanie całokształtu jego działalności. Obecnie chorzowski zakład Alstom jest światowym centrum kompetencji, wyspecjalizowanym w produkcji składów metra i pociągów regionalnych, jak również komponentów dla transportu miejskiego i podmiejskiego. Dodajmy, że Paweł Siwek związany jest z Alstom Konstal SA od niemal dekady - przez cały ten czas wspierał rozwój zakładu w Chorzowie. Przez ostatnie cztery lata, jako Dyrektor Przemysłowy, łączył zarządzanie działami produkcji, dostaw, technicznego przygotowania produkcji i serwisów generalnych z przemysłową częścią zarządzania projektami. Wcześniej, w latach 2012-2016, był również Dyrektorem ds. Planowania i Przetargów w Alstom. Do polskich struktur firmy dołączył w 2010 roku jako Dyrektor Produkcji.

Objął pan funkcję dyrektora chorzowskiego Alstomu w trudnym czasie pandemii. Jakie były pana pierwsze decyzje?

To nie jest łatwy czas. Pandemia zaskoczyła wszystkich. Moje pierwsze decyzje związane były z zapewnieniem bezpieczeństwa pracownikom i dostosowaniem zakładu do wymogów reżimu sanitarnego. Wprowadzona została dokładna procedura związana z maseczkami, dystansem społecznym, kontrolą temperatury, pełną dezynfekcją rąk i bieżącym raportowaniem. Wszyscy pracownicy, którzy mogli pracować zdalnie, pracują z domu, to m.in. dział finansów i projektowania. Zmieniliśmy też godziny pracy, by zachować godzinny odstęp pomiędzy zmianami. Podzieliliśmy pracowników na sektory tak, by różne zmiany nie miały ze sobą kontaktu. W ten sposób unikniemy ognisk zakażeń na terenie zakładu. W sensie biznesowym epidemia koronawirusa nie wpłynęła znacząco na nasz zakład. Jedynie w kwietniu proces produkcyjny nieznacznie zwolnił z uwagi na fakt, że nie wszystkie dostawy, m.in. z Włoch czy Hiszpanii, mogły przyjechać do nas na czas.

Ilu pracowników liczy Alstom Konstal i gdzie zlokalizowane są zakłady?

Alstom w Polsce obecny jest od ponad dwudziestu lat, ale trzeba pamiętać, że za zakładem Konstal stoi wspaniała przemysłowa tradycja. Historia zakładu zaczęła się ponad 150 lat temu. Co ciekawe, prawie wszystkie tramwaje, które jeździły w Polsce po II wojnie światowej zostały wyprodukowane właśnie w chorzowskim zakładzie. Pierwszy tramwaj wyprodukowano w 1931 roku. Do dziś w śląskich miastach możemy zobaczyć nasze stare tramwaje. Co ciekawe, zakład nie produkował tylko taboru kolejowego, ale także mosty. Na jednej z naszych starych, ceglanych hal widać napis „wydział mostów”. Produkowano tu także małe kolejki, maszyny i inne konstrukcje stalowe. Zakład w Chorzowie działa pod flagą Alstom Konstal od 1997 roku, będąc ważnym ogniwem Global Manufacturing Alstom Network. Aktualnie zatrudniamy w całej Polsce ponad 2200 osób. Obroty zakładu wynoszą 400 mln złotych rocznie. W Polsce jesteśmy obecni w sumie w 6 lokalizacjach: trzech w rejonie Katowic i trzech w Warszawie. Jeżeli chodzi o rejon Katowic: Chorzowski zakład Alstom Konstal jest największą fabryką koncernu w kraju, w Świętochłowicach na terenie Delta Trans działa zakład, w którym są dwa warsztaty, mamy również nieduży zakład w Katowicach. Jeżeli chodzi o Warszawę, to w Piasecznie funkcjonuje serwis i produkcja wózków, które dostarczamy do zakładu w Chorzowie, w Warszawie jest zlokalizowany również Warsztat Utrzymania Pendolino, w którym serwisowane jest 20 pociągów pendolino, które codziennie pokonują 21 000 km i odwiedzają 34 miasta w Polsce. Warszawskie biuro to jednocześnie biuro handlowe i Centrala na Europę Środkową i Wschodnią - w Alstom region ten obejmuje 17 krajów. Jak bardzo rozwinęliśmy się w ostatnich latach widać, gdy spojrzy się wstecz - gdy zaczynałem pracę w Alstom Konstal firma liczyła zaledwie jeden zakład - właśnie ten, w którym dziś jesteśmy - w Chorzowie. Teraz mamy w Polsce 5 zakładów i centralę na region.

A dzisiejszy Alstom?

Dziś Alstom w zakładach w Chorzowie, Katowicach i Świętochłowicach zatrudnia 1700 pracowników. W całej Polsce to ponad 1950 pracowników. Mamy też trzy nowe hale - halę testów umożliwiającą testowanie pociągów do 200 metrów długości, halę do wyposażania pociągów i halę do testowania statycznego na poziomie pojedynczego wagonu. Łącznie mamy obecnie 19 zakontraktowanych projektów w różnych fazach realizacji w 10 krajach na świecie - Włochy, Niemcy, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Francja, Stany Zjednoczone, Brazylia, Hiszpania i Australia. Dla polskiego rynku mamy na ten moment tylko warszawski serwis Pendolino. To oznacza, że 100 procent produkcji zakładu trafia obecnie na eksport. Co ważne, realizując te projekty, współpracujemy z polskimi dostawcami - to łącznie ponad tysiąc polskich firm, które w ostatnich 5 latach zrealizowały dla nas zamówienia na sumę 750 mln euro.

W czym specjalizuje się śląski Alstom?

Nasz zakład specjalizuje się w dwóch obszarach działalności - są to metro i pociągi regionalne. Skoncentrowanie się na tych dwóch produktach sprawiło, że staliśmy się centrum rozwojowym dla produkcji pudeł aluminiowych oraz stalowych. To wszystko nie udało by się, gdybyśmy nie zdobyli potrzebnych certyfikatów i norm. Przeszkoleni inżynierowie to gwarancja tego, że nasi pracownicy dokładnie rozumieją na czym polega dany proces i mogą go doskonale zrealizować.

Kluczowe procesy technologiczne, które realizujemy w chorzowskiej fabryce to spawanie - w praktycznie pełnym zakresie. Jedyne czego nie wykonujemy to łączenia stali z aluminium, które wymaga zgrzewania wybuchowego. Inne procesy to np. malowanie ekologiczne - czyli malowanie wodą oraz składanie - przykłady to metro dla Rijadu czy pociągi Coradia Stream. Mamy także tzw. tor testów- bramki wodne na zewnątrz i wewnątrz, wykonujemy testy statyczne i dynamiczne. Jesteśmy w stanie rozpędzić pociąg do 50 km/h, co pozwala sprawdzić wszystkie funkcjonalności maszyny. Przy większych prędkościach testy wykonywane są na dostarczonych przez nas pociągach bezpośrednio na infrastrukturze klienta.

Jakie są główne projekty, które wpłynęły na rozwój chorzowskiego zakładu?

Nasze główne projekty to - zaczynając od 1997 roku - wagony dla warszawskiego metra wyprodukowane w zakładzie w Chorzowie. W tej chwili to 25 proc. całego taboru, który jeździ w Warszawie. Drugi produkt to tramwaje dostarczone do Istambułu - do 2011 roku dostarczyliśmy do Turcji 33 składy. Z kolei 2013 rok to nowe składy metra dla Budapesztu - Metropolis. Były to pierwsze w Europie Środkowo-Wschodniej autonomiczne pociągi bez maszynisty. Trzeci projekt metra, który został wyprodukowany w chorzowskim zakładzie, to składy Metropolis dla sieci metra w Amsterdamie w 2015 roku.

Najbardziej prestiżową inwestycją było wyprodukowanie składu pociągu dla metra w Rijadzie. Królowi Arabii Saudyjskiej zależało, aby bogaci mieszkańcy przesiedli się z luksusowych samochodów do metra. Gdy jednak zobaczył metro w Europie to stwierdził, że nie ma szans, by jego rodacy przesiedli się do pociągów tego typu. Na potrzeby Arabii Saudyjskiej musiał powstać zupełnie nowy, luksusowy pociąg. Metro w Rijadzie jeździ w większości nie pod ziemią, a na powierzchni, w centrum miasta i widać je z daleka, dlatego składy musiały wyglądać ekskluzywnie na zewnątrz i wewnątrz. Co więcej, król od zera postanowił wybudować od razu 6 linii metra, tak by całe metro zostało uruchomione w jednym momencie. Dla Rijadu wyprodukowaliśmy tabor kolejowy dla 3 linii metra. O tym jaka to skala przedsięwzięcia może świadczyć fakt, że w pewnym momencie w Rijadzie nad tym projektem pracowało jednocześnie 160 tysięcy ludzi. Alstom wyprodukował łączne 69 składów pociągów Metropolis, które będą obsługiwać linię 4, 5 i 6 metra w Rijadzie. Pociągi te są bezobsługowe i w 100 proc. zautomatyzowane. W polskim zakładzie Alstom w Chorzowie wyprodukowaliśmy także 50 składów pociągów Metropolis dla metra w Dubaju. Nie można też zapomnieć o pociągach Coradia Stream, które wyprodukowaliśmy dla holenderskich narodowych linii kolejowych NS i Trenitalii, włoskiego operatora kolejowego. Przed nami dostarczenie 600 wagonów do Włoch, a także 99 pociągów dla kolei holenderskich ośmio- i pięciowagonowych pociągów dla Holandii, oraz ośmiowagonowych dla Belgii w ramach opcji belgijskiej.

A jak chorzowski zakład dba o środowisko?

Alstom w skali globalnej do 2023 roku zamierza pozyskiwać ze źródeł odnawialnych przynajmniej 80 proc. energii wykorzystywanej w swoich zakładach, a do 2025 ma być to pełne sto procent. Chcę podkreślić, że już od stycznia 2020 roku 100 proc. energii konsumowanej przez zakład w Chorzowie pochodzi z odnawialnych źródeł - bezpośrednio z wodnych i wiatrowych instalacji OZE, których właścicielem jest Tauron Ekoenergia. Do końca przyszłego roku chcemy także zainstalować na dachach naszych warsztatów instalację fotowoltaiczną. Wdrożyliśmy także projekt redukcji zużycia plastiku Wolni od plastiku, w ramach którego wyeliminujemy 9 ton plastiku rocznie poprzez m.in. eliminację plastikowych butelek i kubków oraz zmniejszenie ilości plastiku wykorzystywanego do pakowania elementów. To tylko kilka przykładów zaangażowania zakładu w zrównoważony rozwój i ekologię.

Alstom to także produkcja pociągów pasażerskich Coradia iLint opartych o ogniwa paliwowe do przetwarzania wodoru w energię elektryczną. Czy tak będzie wyglądać przyszłość branży kolejowej?

Wodorowy iLint przeszedł pomyślnie testy w Niemczech i Holandii. To bardzo ciekawy projekt. Pociąg Coradia iLint jest w pełni bezemisyjny i cichy, a jego koszty eksploatacyjne są obecnie porównywalne z dieslem. Gdy w przyszłości uda się nam tanio pozyskiwać wodór z energii słonecznej lub wodnej to mamy gotowy ekologiczny, zeroemisyjny pociąg. Co najważniejsze maszyna emituje jedynie parę wodną i skroploną wodę. To idealne rozwiązanie dla obszarów, które chcą utrzymać lub zmniejszyć poziom zanieczyszczenia powietrza. Łatwiejsza w budowie jest też infrastruktura, która nie wymaga elektryfikacji tras. Zasięg pociągu wodorowego to tysiąc kilometrów. Dla porównania, jeden skład Pendolino dziennie przemierza trasę 1200 km, czyli taki pociąg wodorowy mógłby jeździć także w Polsce. To trend przyszłości. Technologią wodorową zainteresowane są nie tylko Niemcy i Holandia, ale także Włochy czy Austria. Jednym słowem Alstom tworzy teraz historię transportu opartego na wodorze.

A co z metrem na Śląsku? To realna wizja przyszłości?

Metro na Śląsku, to nie tylko realna wizja, ale i konieczność, która umożliwi przejęcie potoków pasażerskich z dróg, a także pobudzi rozwój tkanki miejskiej, umożliwiając powstanie aglomeracji śląskiej jako spójnego obszaru urbanistycznego. Miastotwórczą rolę metra widać chociażby w Warszawie, gdzie całe nowe osiedle na Ursynowie powstało w następstwie zbudowania pierwszej linii metra. Alstom od wielu lat proponuje dla Śląska rozwiązanie jakim jest system Axonis, zintegrowany system metra obejmujący infrastrukturę, sterowanie, pojazdy kolejowe oraz proponuje zostanie operatorem takiego systemu na kolejne np. 15-30 lat. System Axonis jest to system lekkiego metra, które w centrach miast może być prowadzone w tunelu, na poziomie gruntu lub na estakadzie, co idealnie umożliwia dopasowanie się do istniejącej tkanki miejskiej. Czas dostawy takiego systemu po przekazaniu terenu inwestycji to około 48 miesięcy, a ponadto koszt rozwiązania na estakadzie jest o połowę mniejszy, niż tradycyjna budowa w tunelu. Widzimy zatem, że rozwiązanie to jest realne z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia oraz możliwe do zrealizowania w najbliższych latach.