Pomnik Bohaterom Czerwonych Sztandarów w Dąbrowie Górniczej uratowany. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę IPN

W 2018 roku wojewoda śląski zwrócił się do Instytut Pamięci Narodowej o opinię, czy pomnik „Bohaterom Czerwonych Sztandarów” kwalifikuje się do usunięcia w ramach realizacji zapisów ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki. Według IPN dąbrowski monument podlegał tej ustawienie i powinien zostać zburzony.

- Rzeczony obiekt został odsłonięty w dniu 8 listopada 1970 roku. Powyższa data została wybrana nieprzypadkowo, bowiem stanowiła rocznicę wybuchu rewolucji komunistycznej w Rosji a dokładnie w stolicy Piotrogrodzie, która w dniu 8 listopada 1917 roku miała swoją kulminację, związaną z obaleniem legalnego Rządu Tymczasowego i objęciem władzy przez bolszewików – stwierdził wówczas Adam Siwek, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Instytucie Pamięci Narodowej. - Następnie w stworzonej propagandzie sowieckiej przedstawiano te wydarzenia jako mit „Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej”. Tym samym w sposób oczywisty pomnik nawiązuje do „bohaterów” tamtych wydarzeń i dziejów ruchu komunistycznego. Zatem w naszej opinii jest rzeczą niedopuszczalną, by w 100-lecie odzyskania niepodległości przez nasz kraj, w przestrzeni publicznej dużego miasta Polski istniał monument poświęcony komunistom. Jest to nie do pogodzenia z szacunkiem dla dorobku walki Polaków o wolności i niepodległość państwa i narodu polskiego oraz dla pamięci ofiar totalitaryzmu komunistycznego – dodał.

Z tą argumentacją od początku nie zgadzają się władze miasta, których zdanie podziela wielu dąbrowian. Według nich, symbolika pomnika odnosi się do tradycji robotniczych, lewicowych, ale zarazem niepodległościowych. Na stałe wpisał się w pejzaż miasta i jest ważną częścią jego dziejów. Dodatkowo pomnik ma swoją „alternatywną” historię – na początku lat 90.XX w., podczas prób zburzenia, został przemalowany i poświęcony Jimiemu Hendrixowi, a w efekcie ocalał.

– Mam świadomość, że przez lata na tym pomniku pojawiały się i znikały z niego różne tablice i wiele osób chce przypisać mu komunistyczną ideologię. Jednak chcąc podejść odpowiedzialnie, należy wrócić do jego genezy, czyli wydarzeń, które miały miejsce w Dąbrowie Górniczej i całym Zagłębiu Dąbrowskim na początku XX wieku – mówił wówczas prezydent miasta Marcin Bazylak.- – Jest to historia naszego regionu, o której powinniśmy pamiętać. Dla wielu osób ten pomnik jest po prostu pomnikiem Hendrixa, charakterystycznym miejscem spotkań i jednym z symboli miasta, który wkomponował się w jego krajobraz. Naprawdę nie wiem, jak dużo złej woli trzeba mieć, aby chcieć go zburzyć - dodawał.

Batalia o pomnik toczyła się w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym, który zgodził się ze stanowiskiem miasta, a ostatecznie skargę kasacyjną złożoną przez IPN rozpatrywał Naczelny Sąd Administracyjny.

– Naczelny Sąd Administracyjny podzielił nasze stanowisko w sporze z IPN. Nikt nie może kazać nam zburzyć pomnika – podsumowuje Marcin Bazylak.

Miasto m.in. powołało się na analizy mówiące, że przy ocenie pomnika należy uwzględnić wydarzenia związane z niepodległościowymi zrywami z roku 1905 oraz wydarzeniami z lat 1916 – 1918. Dąbrowa Górnicza na początku XX wieku była miejscem robotniczych wystąpień, których celem było odzyskanie państwowej suwerenności. Ich organizatorem była przede wszystkim Polska Partia Socjalistyczna, której hymnem była pieśń pt. „Czerwony Sztandar”. Działacze związani z tym środowiskiem tworzyli m.in. Legiony Polskie, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości budowali w mieście podstawy lokalnej administracji.

Do historii przeszła kolejna już obrona pomnika Bohaterom Czerwonych Sztandarów w październiku 2018 roku, kiedy to zjawiło się w Dąbrowie Górniczej mnóstwo mieszkańców nie tylko tego miasta, ale całego Zagłębia.

Na miejscu pojawili się także ci, którzy w 1991 roku bronili Pomnika Bohaterom Czerwonych Sztandarów, kiedy chciały go usunąć ówczesne władze. Jednym z nich był Mariusz Talik „Puzon”. – Kiedy się tu pojawiliśmy pomnik przygotowany był do wysadzenia w powietrze. Postanowiliśmy, że będziemy go bronić i przemianujemy na symbol wolności. Dlatego został przemalowany i poświęcony pamięci Jimi’ego Hendrixa. Dziś znów się tu spotykamy, by go bronić – podkreślił Mariusz Talik.

Informację o wyroku NSA ws. pomnika w Dąbrowie Górniczej jako pierwszy podał portal Gazeta.pl.