Pomnik powstańców śląskich w Radlinie: Niemcy go wysadzili, ale przetrwał do dziś ZDJĘCIA

W przyszłym roku przypada 100-lecie niepodległości Polski i 90-lecie pomnika poświęconego powstańcom śląskim z centrum Radlina. Z tej okazji monument wróci na swoje miejsce, czyli do centrum parku im. Leopolda Zarzeckiego. Projekt zakłada również przywrócenie pomnikowi jego oryginalnej formy, wraz z orłem nawiązującym do tego z lat 20. ubiegłego wieku. Z całym obiektem wiąże się niezwykła historia.

Nie postawiono go na przypadkowym miejscu. Dziś jest to plac. im. Leopolda Zarzeckiego, wychowawcy wielu patriotów i powstańców ziemi rybnicko - wodzisławskiej. Przed II wojną światową znajdowało się tutaj targowisko, które sąsiadowało ze szkołą w Biertułtowach. Jeszcze zanim znalazł się tam pomnik, było to miejsce patriotycznych manifestacji.

- Między innymi stąd, 2 maja 1921 roku, wyruszyła pod Racibórz, licząca 70 osób biertułtowska kompania Polskiej Organizacji Wojskowej, gdzie wzięła udział w walkach III powstania śląskiego - mówi Błażej Adamczyk, autor licznych publikacji historycznych o Radlinie.

Po powrocie części Górnego Śląska do Polski członkowie Związku Powstańców Śląskich w Biertułtowach z własnych składek ufundowali pomnik. Na granitowej podstawie kolumny zamieszczono 8 nazwisk powstańców biertułtowskich, którzy oddali życie za ojczyznę. Pomnik poświęcony powstańcom śląskim odsłonięto 30 września 1928 roku.

CZYTAJ WIĘCEJ NA KOLEJNEJ STRONIE

W jego odsłonięciu wziął udział również Leopold Zarzecki, który zmarł siedem miesięcy później. Było to dla niego wyjątkowe wydarzenie, bo sam wychował wielu powstańców i dowódców zrywu. Na pomniku umieszczono także imię i nazwisko jego syna - Józefa Zarzeckiego.

CZYTAJ TEŻ. Leopold Zarzecki wychował wielu patriotów. Propagował polską kulturę oraz język... [KLIKNIJ I CZYTAJ]

W latach 30. ubiegłego wieku pod pomnikiem powstańców śl. na placu im. L. Zarzeckiego odbywała się większość manifestacji patriotycznych. Przebieg był ich zawsze podobny. Najpierw msza św. w pobliskim kościele, później wspólny przemarsz na plac, gdzie często przemawiał ówczesny kierownik szkoły, Antoni Rogowski. Jego wystąpienie zaczynało się od charakterystycznego zawołania „Rodacy!”.

Ostatnia patriotyczna manifestacja przed wybuchem II wojny światowej miała miejsce 31 sierpnia 1939 r. Następnego dnia region opanowali Niemcy, którzy w pierwszych dniach postanowili wysadzić pomnik poświęcony powstańcom śląskim. Zrobili to pod osłoną nocy, ale na szczęście dość nieudolnie.

- Ładunek wybuchowy podłożono bardzo nisko. Mocno zniszczył fundamenty. Roztrzaskał się też orzeł, ale duża część z inskrypcjami zachowała się. Trzeba pamiętać, że wykonany był z mocnego granitu. I tak leżał dłuższy czas. Miał to być symbol upadku polskiego państwa - zaznacza Błażej Adamczyk.

Obok pomnika codziennie przechodzili mieszkańcy Biertułtów. Ale nie można było się do niego zbliżać. Pomnik w częściach leżał do listopada. W jego uratowaniu kluczową rolę odegrał Paweł Kłosok, który do ostatnich chwil walczył w polskiej armii w 1939 roku (późniejszy kwatermistrz obwodu wodzisławskiego Rybnickiego Inspektoratu ZWZ-AK).

CZYTAJ WIĘCEJ NA KOLEJNEJ STRONIE

Po rozwiązaniu jego oddziału wrócił w rodzinne strony i przyjął się w służbach komunalnych. Był w ekipie robotników, którzy na rozkaz niemieckiego burmistrza miała ostatecznie rozebrać i zniszczyć pomnik. Wraz z kilkoma innymi robotnikami skutecznie udało mu się odwrócić uwagę Niemców.

- Polacy mieli podkreślić, że poradzą sobie z zadaniem i nie będzie żadnego problemu. Kiedy Niemcy po ich zapewnieniach udali się do domu oni furmanką przetransportowali granitową kolumnę pomnika z patriotycznymi inskrypcjami na gminne wysypisko śmieci obok byłego budynku klasztornego Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny - opowiada Błażej Adamczyk.

Tam w wykopanym dole umieścili jego fragmenty, które przykryto ziemią i chwastami. Niemcy, aby zatrzeć pamięć o pomniku i placu im. Leopolda Zarzeckiego, założyli w tym miejscu park (przetrwał do dzisiaj). Ale to im się nie udało. Powstańcy nie zapomnieli o pomniku i o swoich kolegach, którzy zginęli w czasie walk. Rok po zakończeniu wojny ukryta granitowa kolumna znów stała się głównym elementem odbudowanego pomnika w parku.

Przed nim znów radlinianie organizowali uroczystości patriotyczne, m.in. wspominając zrywy powstańcze. Choć oficjalnie park imię Leopolda Zarzeckiego zaczął ponownie nosić w 1999 roku. W PRL władze komunistyczne nie chciały słyszeć o wielkim patriocie. Decydentów uwierała jego religijność i zaangażowanie w sprawy Kościoła. To było sprzeczne z nakazaną od góry ideologią.

Ale władze komunistyczne nie wszystkiego dopilnowały. Nie były świadome tego, że nie tylko nazwiska powstańców śląskich wyryte są na granitowym pomniku.

- Trzy osoby, których nazwiska znajdowały się na pomniku zginęły w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Jedną z tych osób był Józef Zarzecki. Syn działacza narodowego walczył w I Pułku Strzelców Bytomskich. Poległ 2 września 1920 roku pod Rybczanami na froncie białoruskim - kończy Błażej Adamczyk.

POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:

W XXI wieku... tak mieszkają Polacy [szokujące zdjęcia]

Śląskie i reszta Polski... potrafi zaskoczyć! Zobaczcie te zdjęcia!

Kalendarz Lindner 2018 [ZDJĘCIA +18]. Nagie modelki i... trumny - nowa edycja słynnego kalendarza

[QUIZ] Czy znasz język śląski? Dopasuj słowo do opisu

Ile zarabia kasjer w Biedronce, Lidlu czy IKEI? [raport płacowy 2017]

tyDZień - informacyjny program Dziennika Zachodniego [ODC. 8 - 3.11.17 - 10.11.17]