Pracownicze Plany Kapitałowe. Kto i kiedy przystąpi do programu?

5 października 2018 r. Sejm przyjął ustawę o Pracowniczych Planach Kapitałowych. Rządowy projekt po poprawkach poparło 229 posłów, 197 było przeciw. Z założenia PPK stanowią program długoterminowego oszczędzania na emeryturę. Środki zgromadzone w ramach PPK będzie wolno wykorzystać po ukończeniu 60 lat jako dodatek do emerytury.

Pracownicze Plany Kapitałowe zostały pomyślane jako program zabezpieczenia społecznego. W ich ramach część zarobków etatowca lub zleceniobiorcy będzie wędrować na jego specjalne, indywidualne konto PPK. Pracownik sam zadecyduje, jaki procent pensji odłoży, ale będzie musiał zmieścić się w przedziale 2–4 proc. wynagrodzenia.

Sprawdź aktualne oferty pracy na stronie lub w aplikacji Gratki

Z odkładania środków pieniężnych w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych ma płynąć podwójna korzyść. Część oszczędności, a dokładniej dodatkowe 1,5–4 proc. wynagrodzenia, będzie pochodziło z kieszeni pracodawcy.

Minimalna składka na PPK wynosi 2 proc. od kwoty brutto w przypadku pracownika i 1,5 proc. w przypadku pracodawcy. Oznacza to, że od połowy 2019 r. koszty zatrudnienia wzrosną.

Osoby o najniższych zarobkach, których dochody znajdują się poniżej płacy minimalnej, będą mogły odkładać mniejszą pulę pieniędzy. Wystarczy, że wpłacą na konto PPK 0,5 proc. swojego wynagrodzenia zamiast 2 procent. Te ulgi nie obejmą zatrudniających ich przedsiębiorstw.

Przeciętny Kowalski dostanie także bonus ze strony państwa, które dołoży do jego oszczędności 240 zł rocznie z Funduszu Pracy (daje 20 zł miesięcznie). Ponadto wszyscy nowi uczestnicy programu otrzymają opłatę powitalną w kwocie 250 zł – wydatek ten również zostanie pokryty z Funduszu Pracy.

Fundusze zebrane w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych nie będą przypominać oszczędności odkładanych do skarpety. Podobnie jak środki z OFE, zostaną zainwestowane na giełdzie. Dzięki temu nasz kapitał będzie mógł być pomnażany. Środkami mają obracać profesjonalne instytucje finansowe: TFI (towarzystwa funduszy inwestycyjnych), które będą posiadały minimum trzy lata doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi, PTE oraz zakłady ubezpieczeń. Ich wybór pozostanie w gestii pracodawców i związków zawodowych.

Instytucja zarządzająca środkami w ramach PPK zostanie niejako przywiązana do pracodawcy. W przypadku zmiany miejsca zatrudnienia będziemy także zmieniać zarządzającego oszczędnościami.

Informacje o produktach i ofertach poszczególnych TFI oraz standardach zawieranych umów będzie można znaleźć na specjalnym portalu dla pracodawców i pracowników. Za jego powstanie jest odpowiedzialny Polski Fundusz Rozwoju (PFR). Regulacjom mają także podlegać zasady akwizycji i reklamy TFI. Wszystko po to, aby nie wprowadzać oszczędzających w błąd.

Pracownicze Plany Kapitałowe są przeznaczone dla osób w wieku 19– 55 lat, od których odprowadzane są składki na ubezpieczenie emerytalne. Tak więc PPK obejmą umowy o pracę oraz niektóre umowy zlecenie. Pracownicy w wieku 55–69 również będą mogli przystąpić do programu, ale tylko na własne życzenie.

Z programu zostały wyłączone osoby samozatrudnione oraz poniżej 18. roku życia. Oznacza to, że młodociani nie będę mieli możliwości zasilenia przyszłej emerytury oszczędnościami z PPK. Pracownicze Plany Kapitałowe nie obejmą również zleceniobiorców, których umowy zlecenia nie są „ozusowane”, np. dlatego, że ubezpieczenie opłaca pracodawca w innej firmie. W obowiązku zleceniodawcy będzie ustalenie, czy zleceniobiorcy przysługuje prawo do przystąpienia do PPK. Będzie musiał to zrobić to na podstawie oświadczenia złożonego przez osobę zatrudnioną.

Jeżeli pracodawca nie dokona wpłaty na PPK, grozi mu kara. Jeśli dokona jej błędnie, np. wskutek błędów w oświadczeniu złożonym przez pracownika, ma prawo odzyskać przelane środki.

Rząd zakłada, że do programu przystąpi nawet 11 mln Polaków, z czego 9 mln osób pracuje w sektorze prywatnym, a 2 mln – w sektorze publicznym. Po zatwierdzeniu przez Senat i prezydenta, przepisy wejdą w życie. Ustawodawcy zakładają, że nastąpi to 1 lipcu 2019 roku. Jednak nie wszyscy pracownicy będą mogli cieszyć się z dodatkowej formy oszczędzania na emeryturę.

Nie wszyscy przedsiębiorcy będą mieli obowiązek przynależności do PPK. Zostaną z niego zwolnieni pracodawcy, którzy prowadzą Pracownicze Programy Emerytalne i uiszczają na rzecz pracownika składkę wynoszącą minimum 3,5 proc. jego wynagrodzenia, ale tylko pod warunkiem, że do PPE należy co najmniej 25 proc. zatrudnionych w danej firmie osób.

Od 1 lipca 2019 r. wszystkie osoby pracujące w firmach zatrudniających minimum 250 osób zostaną automatycznie zapisane do Pracowniczych Planów Kapitałowych. Od 1 stycznia 2020 r. do programu dołączą firmy zatrudniające co najmniej 50 osób, od 1 lipca 2020 r. – te zatrudniające przynajmniej 20 osób, a od 1 stycznia 2021 r. – pozostali pracodawcy oraz osoby zatrudnione w jednostkach sektora finansów publicznych, czyli w budżetówce.

• od 1 lipca 2019 r.: firmy zatrudniające powyżej 250 osób (ok. 3,3 mln pracowników)
• od 1 stycznia 2020 r.: firmy zatrudniające co najmniej 50 osób (2,0 mln pracowników)
• od 1 lipca 2020 r.: firmy zatrudniające co najmniej 20 osób (0,6 mln pracowników)
• od 1 stycznia 2021 r.: firmy zatrudniające poniżej 20 osób oraz budżetówka (łącznie ok. 5,1 mln pracowników)

Pracownicze Plany Kapitałowe będą zakładane w porozumieniu ze związkami zawodowymi (oczywiście pod warunkiem, że takowe działają przy danej firmie). Pracownicy będę mogli zrezygnować z PPK, ale swoją decyzję powinni wyrazić na piśmie. Odpowiednie dokumenty należy przedłożyć pracodawcy. Tego typu oświadczenie trzeba będzie składać co cztery lata.

Oszczędnościami będzie można dysponować po ukończeniu 60. roku życia. Kobiety osiągną wówczas wiek emerytalny, mężczyznom wolno będzie przejść na emeryturę w wieku 65 lat), ale osoby obu płci uzyskają możliwość wypłacenia środków z Pracowniczych Planów Kapitałowych w tym samym wieku. Przepisy przewidują pewne wyjątki odnośnie wcześniejszej wypłaty, np. w związku z zakupem mieszkania.

Rząd szacuje, że w ciągu dekady wyda na Pracownicze Plany Kapitałowe 35 – 40 mld złotych. Ustawodawcy zabezpieczyli się na wypadek uchylania się od przystąpienia do programu przez pracodawców. Grożą im wysokie grzywny – do 1,5 proc. funduszu wynagrodzeń lub nawet 1 mln złotych.

Sprawdź aktualne oferty pracy na stronie lub w aplikacji Gratki

Pracownicze Plany Kapitałowe będą zawierać zachęty do odkładania pieniędzy na emeryturę. Dzięki nim mają zwiększyć się oszczędności Polaków. Przez jednych PPK są nazywane reformą emerytalną, przez innych – dodatkową formą oszczędzania. Eksperci obawiają się jednak, że nasze oszczędności nie wzrosną dzięki PPK, ale będą trafiać do systemu kosztem innych produktów oszczędnościowych.