Prof. Grosicki, hematolog: Niepokoi cię stan zdrowia? Zgłoś się do poradni onkologicznej. Nie trzeba mieć skierowania

Morfologia. Proste badanie, które jest drogowskazem

Rozmowa z dr hab. n. med. SEBASTIANEM GROSICKIM, prof. SUM, specjalistą hematologiem, kierownikiem Oddziału Klinicznego Hematologii i Profilaktyki Chorób Nowotworowych w Chorzowie, Wydziału Nauk o Zdrowiu w Bytomiu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach; Dziekanem Wydziału Nauk o Zdrowiu w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Czasy mamy szczególne, ale rak nie może czekać na koniec pandemii. Gdzie się udać, kiedy zauważymy niepokojące objawy?
Prof. Sebastian Grosicki: Pierwszym kontaktem powinien być zawsze lekarz rodzinny. On ma być drogowskazem dla chorego. Nikt nie wymaga od pacjentów, żeby wiedzieli, jak działa system opieki zdrowotnej w Polsce, bo to jest skomplikowane i trudne. To lekarz rodzinny dysponuje bazą informacji dotyczącą miejsc i lekarzy onkologów specjalizujących się w danej dziedzinie. Zanim jednak skieruje chorego do specjalisty, powinien zlecić mu podstawowe badania, w tym morfologię. Jeśli obawy się potwierdzą w wynikach badań, lekarz pierwszego kontaktu może założyć tzw. „zieloną kartę”, która jest swego rodzaju przepustką do szybkiej diagnostyki w kierunku nowotworów.

Rak nie poczeka na koniec pandemii COVID-19. Nasze zdrowie jest w naszych rękach

Wszystko pięknie. Tylko, że w dobie pandemii tradycyjna wizyta u lekarza rodzinnego nie zawsze jest możliwa. Czy teleporada wystarczy?
Niestety, przez telefon nie da się obiektywnie stwierdzić, czy pacjent zgłasza uzasadnione obawy i objawy. Jeśli zatem pacjent odczuwa niedosyt, może iść od razu do poradni onkologicznej. Warto wiedzieć, że nie trzeba tam mieć skierowania. Gros przychodni informuje, że pierwszorazowi pacjenci przyjmowani są u nich bez oczekiwania w kolejce. Oczywiście pacjent ma prawo sobie wybrać dowolny ośrodek i lekarza w Polsce, w którym chce się leczyć czy konsultować. Nie ma tu żadnej rejonizacji.

Na co dzień pracuje pan w chorzowskiej Klinice Hematologii i Profilaktyki Chorób Nowotworowych, gdzie jedną z metod leczenia są badania kliniczne. Pacjenci nadal się ich boją?
Myślę, że udało się je odczarować. Dziś badania kliniczne to metoda leczenia stosowana na równi z chemioterapią czy radioterapią, choć nie wszystkie ośrodki mogą je zaproponować. Badania kliniczne, zwłaszcza fazy trzeciej - przedrejestracyjnej, które są najczęściej prowadzone - opierają się na leczeniu substancjami, które zostały już przebadane, mają akceptowalną toksyczność i wysoko obiecującą efektywność. Badania kliniczne w wielu wypadkach sprawdzają się dużo bardziej aniżeli standardowe leczenie onkologiczne, dlatego trzeba o nich mówić, żeby pacjenci się ich nie bali. Pamiętam czasy, kiedy badania kliniczne przyrównywane były do „eksperymentów”, ale te na szczęście dawno już minęły. Warto podkreślić, że ten sposób leczenia jest całkowicie nieodpłatny i pozwala na korzystanie z najnowszych, najbardziej obiecujących sposobów leczenia.

A propos mitów! Jest ich w onkologii dużo więcej. Które musi pan stale prostować?
Mimo że pacjenci są coraz bardziej świadomi, spora ich część, choć się do tego boi przyznać, ma obawy przed leczeniem onkologicznym. Często spotykam się z taką postawą u chorych, że oni chcieliby się leczyć, ale sposobami, które nie są stosowane w konwencjonalnej medycynie. To jest ten mit, który przynosi największą szkodę. Bo nierzadko dzieje się tak, że pacjenci wycofują się albo próbują paramedycznych metod leczenia - zanim trafią do specjalisty. Tymczasem droga powinna być odwrotna. Metody alternatywne są akceptowalne, ale dopiero wtedy gdy konwencjonalna medycyna nie potrafi już pomóc.
Jako hematolog mam też do czynienia z drugim mitem, który dla odmiany zawsze wywołuje u mnie uśmiech, bo nikomu nie szkodzi. Chodzi o domniemane cudowne właściwości czerwonego buraka, z którego pacjenci przygotowują różne prozdrowotne mikstury. Zdarza się, że chorzy wierzą w niego bardziej aniżeli w inne metody leczenia, które stosujemy. My mówimy pacjentowi podczas wizyty, że uzyskał remisję, a on gdzieś w tyle głowy, ma przekonanie że uratował go właśnie burak.

Jak pan myśli, dlaczego pacjenci unikają badań profilaktycznych? Teraz z powodu zagrożenia koronawirusem. A tak w ogóle?
Polacy zwyczajnie nie doceniają znaczenia takich badań i faktu, że wiele z nich można wykonać bezpłatnie. Ja ze swojej strony namawiam przynajmniej do zrobienia raz do roku morfologii krwi. Trwa ogólnopolska kampania edukacyjna „Odpowiedź masz we krwi”. W wyniku tego badania lekarz może odnaleźć coś, czego my długo jeszcze nie poczulibyśmy w naszym organizmie. Odpowiednio wcześnie wykryte zmiany dają nam szansę wcześniejszego rozpoczęcia leczenia i uniknięcia powikłań.

Więcej informacji o kampanii walki z rakiem:
• Europejska Partia Ludowa w Parlamencie Europejskim www.eppgroup.eu/pl
• Kampania EU Can Beat Cancer www.eucanbeatcancer.eu
• Komisja Parlamentu Europejskiego ds. walki z rakiem (BECA) https://www.europarl.europa.eu/committees/pl/beca/about https://www.eppgroup.eu/pl/jak-dzialamy/z-krajami-ue/polska/informacje/bartosz-arlukowicz-przewodniczacym-komisji-ds-walki-z-rakiem