Prof. Marian Zembala zmarł 19 marca 2022 roku. Mija pierwsza rocznica śmierci wybitnego kardiochirurga

Prof. Marian Zembala, światowej sławy kardiochirurg, przez blisko 30 lat dyrektor Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, naukowiec i humanista, zmarł tragicznie 19 marca 2022 roku. Miał 72 lata. Szok, niedowierzanie, ból towarzyszył wieści o tragicznej śmierci Profesora, ikony polskiej kardiochirurgii i transplantologii, ucznia prof. Zbigniewa Religi. Dziś powracają tamte uczucia. W rok po jego śmierci wspominają Profesora współpracownicy, bliscy, a także pacjenci.

„Głęboka wiara w to, że granice są po to, by je przekraczać, sprawiła, że był pionierem wielu nowoczesnych metod leczenia, które z powodzeniem wprowadzał do praktyki klinicznej w ośrodku w Zabrzu. Jednymi z najważniejszych była wykonana przez Niego pierwsza w Polsce transplantacja płuca (1998) oraz jednoczasowa transplantacja serca i płuc (2001)” - czytamy we wspomnieniu prof. Mariana Zembali, zamieszczonym na łamach "Kardiologii Polskiej", które przypomina Śląskie Centrum Chorób Serca. Poruszające słowa przekazują współpracownicy, pacjenci, bliscy.

Syn Profesora, doc. Michał Zembala, także wybitny kardiochirurg, przez lata związany ze Śląskim Centrum Chorób Serca zamieścił na FB poruszający wpis, oto jego fragment:

"- Część Majkelo, dobrze Cię widzieć
- Wzajemnie. Trochę czasu minęło. Jak CI tam?
- Inaczej niż pisali. To przerasta wyobrażenie. Bezkres czasu i przestrzeni"

W sobotę, 18 marca w Zabrzu, rozegrano turniej piłkarski, zorganizowany tradycyjnie przez Fundację Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu. W tym roku poświęcony był pamięci Profesora.
Z kolei w niedzielę, w dokładnie w rocznicę jego śmierci, w zabrzańskim kościele pw. św. Anny, odprawiono nabożeństwo w intencji Profesora. Miasto dziękowało i znów oddało Mu hołd. Przypomnijmy, że prof. Marian Zembala był Honorowym Obywatelem Zabrza.

Marian Zembala urodził się w 1950 r. w Krzepicach. Liceum w Krzepicach ukończył z wyróżnieniem. Był za humanistą, miłośnikiem literatury. Decyzję o podjęciu studiów medycznych, jak mówił, podjął w klasie maturalnej po lekturze wywiadu o pierwszym przeszczepie serca. Medycynę ukończył w 1974 roku na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej we Wrocławiu.

Przedstawiciele Śląskiego Centrum Chorób Serca zamieścili na stronie internetowej ośrodka obszerne fragmenty tekstu „Marian Zembala in memoriam”, opublikowanego w 2022 roku na łamach miesięcznika Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego „Kardiologia Polska”.
W 1979 roku, mając zaledwie 29 lat, obronił z wyróżnieniem doktorat. Praca we wrocławskiej klinice stała się także przepustką do wyjazdu na zagraniczne staże, między innymi do szpitala w Utrechcie. Podczas pobytu w Holandii z jego inicjatywy powstał pogram, dzięki któremu w latach 1981–1992 nieodpłatnie zoperowano ponad 500 polskich dzieci z ciężkimi wrodzonymi wadami serca. Do kraju wrócił w 1985 roku, przyjmując od prof. Zbigniewa Religi propozycję pracy w zespole w Zabrzu.

Razem z nim współtworzył, a później rozwijał zabrzańską kardiochirurgię i transplantologię. To on bowiem objął schedę po profesorze Zbigniewie Relidze, był jednym z jego uczniów, którzy stanęli - wówczas z docentem - Religą przy stole podczas pierwszego, udanego przeszczepu serca, dokonanego w Wojewódzkim Ośrodku Kardiologii w Zabrzu. Wojewódzki Ośrodek Kardiologii, przekształcony potem w Śląskie Centrum Chorób Serca, stał się wiodącym tego typu ośrodkiem w Polsce.
Kontynuował pracę swojego mistrza, ale także - jako wybitny lekarz i osobowość - wyznaczył własną drogę. Jednymi z najważniejszych była wykonana przez Niego pierwsza w Polsce transplantacja płuca (1998) oraz jednoczasowa transplantacja serca i płuc (2001).

Główne obszary zawodowych zainteresowań prof. Mariana Zembali były skupione na nowoczesnym leczeniu wad zastawkowych serca, choroby niedokrwiennej serca, zatorowości płucnej, niewydolności serca, mechanicznym wspomaganiu krążenia oraz transplantacjach serca i płuc u dorosłych i dzieci.

Na początku 2012 roku został uznany za najbardziej wpływowego człowieka w polskiej ochronie zdrowia. Profesor Zembala odnosił duże sukcesy jako organizator ochrony zdrowia w Polsce, piastując między innymi funkcję przewodniczącego Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia (2008–2015) czy konsultanta krajowego w dziedzinie kardiochirurgii (2011–2016).

Był promotorem kilkunastu prac doktorskich, członkiem krajowym korespondentem PAU, członkiem Komitetu Nauk Klinicznych PAN, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, International Society for Heart and Lung Transplantation. Był redaktorem naczelnym czasopism naukowych „Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska” oraz „Interactive CardioVascular and Thoracic Surgery”. W kadencji 2017–2018 pełnił funkcję prezesa Europejskiego Towarzystwa Kardio-Torakochirurgicznego (EACTS).

W czerwcu 2018 prof. Marian Zembala przeszedł udar, od tego czasu poruszał się na wózku inwalidzkim. Ale również w obliczu tego wyzwania okazał się postacią wyjątkową, stał się wzorem i nadzieją dla chorych, pokazując ducha i determinację, by - mimo oczywistych ograniczeń, jakie niesie z sobą tak poważna choroba - nie odsuwać się w życiowy cień. Nadal aktywnie wspierał rozwój polskiej medycyny, nigdy nie odmawiał udziału spotkaniach z młodzieżą.

W październiku 2021 roku, podczas uroczystości w katowickim NOSPR prof. Marian Zembala otrzymał tytuł profesora honorowego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

- Musimy oddalać fatalistyczne myśli w rodzinach. Naszym zadaniem jest szukanie małych promyków słońca. Młodzi ludzie nie mogą od swoich rodziców słuchać tylko katastroficznych scenariuszy, bo popadną w uzależnienie, będą szukać w nich spokoju, "lepszego" świata. Wielu powinna pomóc wiara. Oczywiście medycyna jest na pierwszym miejscu, ale wiara jest człowiekowi potrzebna. Ja jej nikomu nie narzucam, ale dla wielu jest pocieszeniem, wsparciem. Pokolenie naszych dziadków, rodziców przeżyło zagrożenie jeszcze większe. Wojnę. Codzienny strach o życie. Nie było co jeść, nie było czym ogrzewać domów. Nie mówię już o ekstremalnych sytuacjach jak getto czy obóz koncentracyjny. A jednak przetrwali i potem potrafili cieszyć się życiem - mówił red. Agnieszce Zielińskiej w jednym z ostatnich wywiadów dla Dziennika Zachodniego.

Pogrzeb profesora Marian Zembali odbył się 26 marca 2022 roku w katowickiej katedrze. Zgromadził tłumy. Wybitny lekarz i humanista spoczął na cmentarzu w Zbrosławicach, podczas kameralnej, rodzinnej uroczystości.