Prof. Martysz: Czy sąd uznał narodowość śląską? Tak można powiedzieć

Z profesorem prawa Czesławem Martyszem, prorektorem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach rozmawia Teresa Semik

Sąd Rejonowy w Opolu zarejestrował ostatnio Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej. Podkreślę, że interesuje mnie wyłącznie strona prawna tej decyzji, bo jak wiemy, sądy katowickie dwukrotnie odrzuciły wnioski o rejestrację organizacji, która miała w nazwie: "ludność narodowości śląskiej" czy "osoby deklarujące przynależność do narodowości śląskiej".
Sąd, w moim przekonaniu, dokonał nowej interpretacji przepisów ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Też - wyłącznie jako prawnik - chciałbym wiedzieć, jak sąd uzasadnił swoją decyzję.
STIWARZYSZENIE OSÓB NARODOWOŚCI ŚLĄSKIEJ, CZYLI KTO ZA TYM STOI? CZYTAJ
Nikt dotąd jej nie zaskarżył i nikt nie wniósł o jej pisemne uzasadnienie. Możemy więc nigdy nie poznać szczegółów. Czy sąd rejestrowy w Opolu mógł kierować się ustawą o spisie powszechnym, która dość ogólnikowo dawała możliwość określenia, kim kto się czuje z punktu widzenia narodowego?
Nie chcę oceniać słuszności tej decyzji sądu, ale mam wątpliwości, czy na podstawie ustawy o spisie powszechnym można było dokonać rejestracji Stowarzyszenia Osób Narodowości Śląskiej i dokonać interpretacji właśnie tych przepisów. Poczekajmy, bo decyzja opolskiego sądu nie jest jeszcze prawomocna.
ROCZNIOK: MOŻLIWE, ŻE ZLNŚ POŁĄCZY SIĘ Z SONS
To prawda, ale starosta opolski już zapowiedział, że nie będzie jej zaskarżał. Przyjrzał się statutowi i zgłosił tylko drobne poprawki proceduralne. Po skardze jednego z mieszkańców interesuje się decyzją sądu prokurator.
Prokurator rzeczywiście ma możliwości prawne, by ingerować także w decyzje administracyjne.
CZUJESZ SIĘ ŚLĄZAKIEM? ZAPISZ SIĘ DO STOWARZYSZENIA - ZOBACZ, JAK TO ZROBIĆ
"Stowarzyszenie jest organizacją osób deklarujących przynależność do narodowości śląskiej" - czytamy w statucie. Czy sąd w ten sposób uznał, że istnieje narodowość śląska?
Tak można powiedzieć.
STOWARZYSZENIE OSÓB NARODOWOŚCI ŚLĄSKIEJ ZAREJESTROWANE
W ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych jest cały ich katalog jako zbiór zamknięty. Nie ma w nim mowy o narodowości śląskiej.
Dlatego powinniśmy poznać, jak sąd uzasadnił taką interpretację przepisów, bo niewątpliwie zasiał wątpliwości.
Sądy w Katowicach odmawiając wpisu do rejestru organizacji z nazwą "narodowość śląska", uzasadniały m.in. tym, że taka rejestracja prowadziłaby do kreowania przez sąd - wbrew woli ustawodawcy i zapisom ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych - nieistniejącego obiektywnie narodu śląskiego i tym samym nowej mniejszości - narodowości śląskiej. W Katowicach nie można było zarejestrować, a w Opolu - owszem? Co to za prawo?
Jest to przyczynek do dyskusji nad niejednolicie rozumianymi przepisami w całej Polsce, do dyskusji o zaufaniu do organów sądowniczych i do państwa. W niejasnym stanie prawnym sądy mają duże pole do popisu i orzekają w każdym województwie inaczej. Potrzebne są takie uregulowania, które nie będą budzić tylu różnych wątpliwości interpretacyjnych. Wtedy mniej zależeć będzie od uznania sądu.

Dwa razy wnioski o rejestrację narodowości śląskiej odrzucane w Katowicach trafiły do Sądu Najwyższego, który potwierdził, że katowickie sądy postąpiły słusznie. Dwa razy sprawa trafiła do Strasburga i tam też uznano, że Polska nie złamała prawa odmawiając rejestracji. To może wcześniejsze decyzje były błędne?
Też tego nie rozumiem i dlatego uważam, że należy upublicznić uzasadnienie sądu opolskiego, skoro w tej samej sprawie, z tym samym stanem faktycznym, sądy orzekły odmiennie.

Mimo pomyślnej decyzji opolskiego sądu Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zapowiada złożenie w Sejmie projektu o uznaniu Ślązaków za mniejszość etniczną.
Niewątpliwie jest w tym jakaś sprzeczność. Sąd w Opolu wyprzedził tok ustawodawczy nad nowelizacją ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych.

CZYTAJ KONIECZNIE W TYM TEMACIE:
JERZY GORZELIK WSTĄPI DO STOWARZYSZENIA OSÓB NARODOWOŚCI ŚLĄSKIEJ
POSEŁ MAREK PLURA WSTĘPUJE DO STOWARZYSZENIA OSÓB NARODOWOŚCI ŚLĄSKIEJ
KUTZ: SĄDOWE UZNANIE STOWARZYSZENIA TO SUKCES ŚLĄZAKÓW
WÓDZ: REJESTRACJA STOWARZYSZENIA ZASŁUGĄ RAŚ

Celem Stowarzyszenia jest między innymi "Rozbudzanie i ugruntowywanie świadomości narodowej Ślązaków". Czy to budzi wątpliwości prawne?
Nie, bo nikt nigdy nie zdefiniował, z punktu widzenia prawnego, co to jest "świadomość narodowa". Można sobie rozbudzać tę świadomość narodową do woli.

Jak rozumieć paragraf statutu, że SONŚ "nie będzie rejestrowało komitetu wyborczego w wyborach parlamentarnych"?
Stowarzyszenie samo się ograniczyło w prawach, być może dlatego, żeby nie drażnić sądu podczas rejestracji. Statuty nie są jednak uchwalane raz na zawsze, można je zmieniać.

Wystarczy uchwała walnego zebranie podjęta bezwzględną większością głosów.
Ostatecznie jednak o tych zmianach znów zadecyduje sąd rejestrowy. Jeśli uzna zmiany za niezgodne z prawem - odrzuci wniosek.

Jeśli prawo wyborcze zezwoli takim stowarzyszeniom jak SONŚ rejestrować komitety wyborcze, to może zakazać im sąd rejestrowy?
W żadnym wypadku, to oczywiste. Prawo wyborcze ma rangę ustawy, jest aktem wyższego rzędu, więc nawet statutu stowarzyszenia nie trzeba będzie wtedy zmieniać.

Rozmawiała Teresa Semik

* CZYTAJ KONIECZNIE:

*LISTA LEKÓW REFUNDOWANYCH I NOWE RECEPTY [PORADNIK]
*NAJŁADNIEJSZE SZOPKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO - ZOBACZ ZDJĘCIA
*Codziennie rano najświeższe informacje z woj. śląskiego prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera

WIELKI KONKURS. Pokaż zimę na Śląsku i wygraj narciarski WEEKEND!Wybieramy NAJFAJNIEJSZĄ CHOINKĘ w woj. śląskim. ZAGŁOSUJ na swoją!