Program Kolej Plus umożliwi przywrócenie połączeń kolejowych do miast, które nie mają dostępu do kolei

Wydawany przez wiele lat papierowy Sieciowy Rozkład Jazdy Pociągów kolejarze zwykli nazywać „cegłą”. Wzięło się to stąd, że w książce wielkości zeszytu linii i połączeń rzeczywiście było tak dużo , że całość przypominała cegłówkę. Gdyby dzisiaj wydano kolejny rozkład zgodnie z zasadami sprzed lat, owa „cegła” byłaby o wiele cieńsza.

Po 1990 roku w Polsce zlikwidowano wiele połączeń kolejowych, zarówno takich, które rzeczywiście nie miały szans na funkcjonowanie w warunkach rynkowych, ale i takich, które zabito poprzez nieodpowiedni rozkład jazdy, zaniżaną prędkość, brak skomunikowań, a które w Czechach czy na Słowacji pewnie z powodzeniem by funkcjonowały. Sporo połączeń z inicjatywy głównie samorządów jest przywracanych. Właśnie taki, w połączeniu również z budową całkowicie nowych linii, jest rządowy program Kolej Plus, który ma na celu dofinansowanie stworzenia na nowo połączeń kolejowych, a zarazem likwidację wykluczenia komunikacyjnego mniejszych miast i wsi.

- Dzięki realizacji programu Kolej Plus, będącego pod egidą Ministerstwa Infrastruktury, możliwe będzie przywrócenie połączeń kolejowych do miast, które nie mają dostępu do kolei. Głównym jego celem jest połączenie miejscowości liczących powyżej 10 tys. Program przyczyni się do eliminowania wykluczenia komunikacyjnego poprzez zapewnienie lepszego dostępu do kolei. Realizacja Kolej Plus wpłynie na poprawę warunków życia mieszkańców i wzrost atrakcyjności wielu regionów Polski - zaznacza Mirosław Siemieniec, rzecznik PKP Polskich Linii Kolejowych.

Wnioski złożyły zarządy województw, starostwa powiatowe, urzędy miast i gmin oraz stowarzyszenia. Najwięcej wniosków złożyły województwa: śląskie (19), podkarpackie (11), małopolskie i mazowieckie (9), lubuskie (8). Ponadto wpłynęły zgłoszenia z województw: warmińsko- mazurskie i kujawsko-pomorskie (6), dolnośląskie, lubelskie i wielkopolskie (5), zachodniopomorskie (4), łódzkie, podlaskie, świętokrzyskie, pomorskie (2) oraz opolskie (1).

- Inwestycje kolejowe w ramach Programu Kolej Plus skutecznie pomogą zwalczyć wykluczenie komunikacyjne oraz sprzyjają utrzymaniu gospodarki na ścieżce rozwoju gospodarczego. W regionach poprawią się warunki życia mieszkańców. Program Kolej Plus to rozwój komunikacji dostępnej, ekologicznej i atrakcyjnej - powiedział Andrzej Bittel, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury.

Kolejarze zaznaczają, że program służy także promowaniu ekologicznych środków transportu oraz wspieraniu polskiej gospodarki poprzez stymulowanie inwestycji infrastrukturalnych. Kolejowy transport jest najbardziej ekologiczną formą transportu pasażerów w komunikacji zbiorowej. I nie da się ukryć, że coraz więcej osób do kolei wraca.

Budżet programu to 6,6 miliarda złotych, w tym ok. 5,6 miliarda złotych stanowią środki budżetu państwa, czyli 85 procent, a ok. 1 miliard złotych to środki jednostek samorządu terytorialnego, czyli 15 procent. Nadesłane wnioski obejmują projekty na kwotę około 25 mld zł. To czterokrotnie więcej niż obecnie przewiduje Program Kolej Plus. Wnioski dotyczą linii kolejowych o długości ok. 2 tys. km. Propozycje złożono na nowe trasy, niewykorzystywane od lat lub tylko o ruchu towarowym.

Nie brakuje również wniosków dotyczących województwa śląskiego. Wszak i tutaj nie brakuje porzuconych przez przewoźników pasażerskich i zarządcę infrastruktury linii kolejowych. Kiedyś można przecież było dojechać pociągiem z Gliwic do Rybnika czy Bytomia, a także z Bielska-Białej do Cieszyna. Mało chlubnym przykładem jest prawie 90-tysięczne Jastrzębie-Zdrój, które jest największym w Europie miastem pozbawionym dostępu do kolei pasażerskiej. Właśnie projekt pod nazwą „Uzupełnienie sieci kolejowej o połączenie kolejowe Jastrzębia-Zdroju z Katowicami” zgłoszony przez województwo śląskie znalazł się na liście wszystkich pomysłów, którą pochwaliły się PKP Polskie Linii Kolejowe. Są na niej również dwa projekty z Beskidów zgłoszone przez Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Subregionu Południowego Województwa Śląskiego Aglomeracja Beskidzka. Mowa o rewitalizacji odcinka z Bielska-Białej do Skoczowa (to część wspomnianej dawnej linii Bielsko-Biała - Cieszyn, której fragment z Goleszowa do Cieszyna zostanie zrewitalizowany przy okazji remontu linii do Wisły), a także modernizacji linii z Żywca do Suchej Beskidzkiej wraz z odbudową bezmyślnie rozebranej przez kolej mijanki w Hucisku. Co ciekawe, podobny projekt, którego celem ma być usprawnienie podróży między Krakowem a Żywcem złożyło również województwo małopolskie. Jest też pomysł, by znów zaczęły kursować pociągi z Raciborza przez Głubczyce do Racławic Śląskich, a także nowego przystanku w Wodzisławiu Śląskim.

Najwięcej projektów z terenu województwa śląskiego złożyły jednak miasta i gminy z terenu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Chodzi zarówno o odbudowę dłuższych lub krótszych fragmentów linii, jak również budowę nowych przystanków, które poprawią dostęp do kolei. Ma na tym zyskać stworzona na zamówienie Metropolii koncepcja Kolei Metropolitalnej.

- Chcąc jak najlepiej wykorzystać szanse jakie daje Program „Kolej Plus”, zainicjowaliśmy wspólne prace w naszych strukturach, aby zgłaszane projekty wpisywały się w koncepcję Kolei Metropolitalnej. Wszystkie zgłoszone projekty były konsultowane z gminami, a Metropolia zapewniła wsad merytoryczny do wniosków. Otrzymanie dofinansowania pozwoli nam płynnie przechodzić z fazy planowania do realizacji inwestycji - mówi Grzegorz Kwitek, członek zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, odpowiedzialny za transport. - Co najważniejsze - Metropolia sfinansuje 15-procentowy wkład własny, natomiast dokumenty planistyczne, które będą wymagane po zakwalifikowaniu do drugiego etapu naboru, będą już opracowane w zleconym przez nas studium wykonalności dla Kolei Metropolitalnej - podkreśla.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia chciałaby stworzyć dzięki rządowemu dofinansowaniu alternatywne połączenie między Gliwicami a Katowicami. Pociągi miałyby kursować między innymi przez Rudę Śląską-Kochłowice i Zabrze Makoszowy. Kiedyś jeździły tędy osobówki, ale w relacji z Gliwic do Katowic-Ligoty. Podobna idea przyświeca pomysłowi utworzenia nowego połączenia z Tychów do Katowic przez Katowice-Ochojec i Katowice-Kostuchnę. Ta linia akurat jest świeżo po remoncie, podczas którego rozebrano... stare perony, które teraz trzeba by odbudować. Jest też pomysł, by dzięki Kolei Plus sfinansować odbudowę linii z Pyskowic do Pyskowic Miasta. Również tutaj docierały kiedyś pociągi osobowe z Gliwic, a nawet z Katowic, ale nic się nie opłacało kolei, aż w końcu tory rozebrano. Częściowo odbudowany, a częściowo zrewitalizowany miałby zostać również odcinek torów z Dąbrowy Górniczej przez Dąbrowę Górniczą-Gołonóg do Dąbrowy Górniczej-Strzemieszyc. I tu jeździły kiedyś pociągi dowożące do Huty Katowice pracowników z terenu całej praktycznie dzisiejszej Metropolii, ale też przestały się kiedyś opłacać. Zupełnie nową koncepcją jest za to odbudowa połączenia Gliwic z Bytomiem, ale nie jak dawniej trasą przez Zabrze-Biskupice, ale przez Rudę Śląską. Ważnym i niezwykle oczekiwanym przez pasażerów projektem jest też „Zwiększenie zdolności przepustowej linii kolejowej nr 140 na odc. Katowice Ligota - Orzesze Jaśkowice poprzez budowę drugiego toru i dodatkowych przystanków osobowych”. Liderem tego projektu jest miasto Mikołów. Partnerami obok GZM są Katowice, Łaziska Górne, Orzesze i Województwo Śląskie. Realizacja tego przedsięwzięcia wychodzi poza granice Metropolii. Jego realizacja będzie możliwa dzięki współpracy z województwem śląskim.

Przy pomocy rządowego programu Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia chce też sfinansować budowę kilku nowych przystanków. Miałyby one powstać w rejonie tzw. Mijanki w Świętochłowicach, w Zaborzu i w rejonie ul. Armii Krajowej w Zabrzu, w rejonie ul. Bema i w Czechowicach w Gliwicach, na Rozbarku i na os. Arki Bożka w Bytomiu i w rejonie dawnej kopalni w Mysłowicach. GZM chciałaby również przywrócić do ruchu pasażerskiego stację Tychy Miasto, przez którą teraz pociągi z Katowic do stacji Tychy Lodowisko przejeżdżają, ale się nie zatrzymują.

Przedstawiciele Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii podkreślają, że lista propozycji to efekt intensywnej współpracy Metropolii oraz gmin członkowskich, by składane wnioski wpisywały się w koncepcję Kolei Metropolitalnej. Otrzymanie dofinansowania na realizację tych inwestycji przyspieszy proces jej budowy i usprawni funkcjonowanie transportu szynowego na terenie GZM. Łączny koszt wszystkich zgłoszonych projektów to ok. 1,7 miliarda złotych, a szacowany wkład własny, który sfinansuje Metropolia to ponad 200 milionów złotych .

- Każdy ze zgłoszonych projektów został szczegółowo przeanalizowany i omówiony z gminami, miastami GZM, a także z PKP PLK. Wybraliśmy inwestycje, które wpisują się w projekt Kolei Metropolitalnej i mają realne szanse na dofinansowanie - tłumaczy Lucjan Dec, dyrektor Departamentu Komunikacji i Transportu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Na liście ogłoszonej przez PKP PLK nie ma innych możliwych do realizacji w województwie śląskim projektów, o których wspominali m.in. przedstawiciele stowarzyszenia Kolej na Śląsk. To chociażby rewitalizacji linii Tarnowskie Góry - Fosowskie, budowa nowego przystanku Sosnowiec Jęzor przy Designer Outlet Sosnowiec czy przywrócenie połączeń z Gliwic przez Knurów do Rybnika (dzisiaj linią tą kursują jedynie połączenia weekendowe z Gliwic w Beskidy.

Tak czy inaczej lista jest już zamknięta. Teraz czas na sprawdzenie każdego wniosku pod względem formalnym. Do 26 listopada PKP Polskie Linie Kolejowe SA będą szczegółowo analizować każdy wniosek. Będą rozmowy z wnioskodawcami, by do kolejnego etapu przeszły propozycje, które spełniają postawione w programie kryteria.

- W kolejnych etapach wykorzystamy nasze doświadczenie i potencjał do budowy i odbudowy linii kolejowych lub przystanków, które zostaną zakwalifikowane do realizacji. Takie inicjatywy jak program Kolej Plus pozwalają eliminować wykluczenie komunikacyjne poprzez zapewnienie lepszego dostępu do kolei mieszkańcom regionów - powiedział Ireneusz Merchel, prezes zarządu PKP Polskich Linii Kolejowych SA.

Remonty na szlakach kolejowych województwa śląskiego już trwają, chociaż nie z programu Kolej Plus. Bardzo wyczekiwaną inwestycją jest remont końcowego odcinka połączenia Katowic z Beskidem Śląskim, czyli trasy pomiędzy Chybiem a Wisłą. W tym roku remontowany jest odcinek między Chybiem a Skoczowem, a w przyszłym roku zmienić ma się szlak między Skoczowem a stacją Wisła Głębce. Popularna wśród górskich turystów linia była już praktycznie w stanie śmierci technicznej.

Efektem inwestycji będzie zasadnicza poprawa kolejowego połączenia południa Polski z Beskidem Śląskim. Z Katowic do Wisły Głębce dojedziemy w ok. 1h 40 min, o ponad pół godziny szybciej niż obecnie. Na zmodernizowanych odcinkach będzie więcej pociągów. Składy pasażerskie przyspieszą miejscami z 20 lub 30 km/h do 80 - 120 km/h. Wartość inwestycji to prawie 460 mln złotych, z czego 85% pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego.

Inną inwestycją, o której mówi się od lat, a która wreszcie ma być realizowana jest połączenie miast Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii z lotniskiem w Pyrzowicach. Przez wiele lat o tym połączeniu jedynie mówiono i rysowano na mapie różne warianty dotarcia do lotniska, aż wreszcie zdecydowano się na odbudowę linii z Zawiercia do Tarnowskich Gór, po której do lat siedemdziesiątych jeździły pociągi pasażerskie, a do dzisiaj na odcinku z Zawiercia do Siewierza można spotkać składy towarowe.

Inwestycja obejmie 52 obiekty inżynieryjne, w tym budowę dwupoziomowych skrzyżowań m.in. z autostradą A1 i drogą wojewódzką DW 913 Będzin - Pyrzowice (droga dojazdowa do lotniska). Będzie bezpieczniej dzięki modernizacji 38 przejazdów kolejowo-drogowych. Projekt ma także istotne znaczenie dla sprawnych przewozów towarowych. Linia będzie bardzo ważną trasą obsługującą bocznicę towarową CARGO MPL Katowice oraz dwie bocznice w Siewierzu. Pozytywnie wpłynie na transport towarów drogą kolejową i lotniczą. Pociągi towarowe przyspieszą do 80 km/h, linią pojadą też cięższe składy - dopuszczalny nacisk na oś ma wynieść 221 kN/oś.

Kończą się z kolei prace na trasie dawnej Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej między Zawierciem a Częstochową i na rozgrzebanej od kilkunastu lat linii z Katowic do Krakowa między Trzebinią a Krzeszowicami. Kolejarze pomału szykują się z kolei do remontu linii przebiegającej przez Bytom i Tarnowskie Góry. Oby tylko potem organizatorzy transportu znaleźli środki na odpowiednią liczbę pociągów na tych trasach. I najważniejsze: żeby znaleźli się pasażerowie.