PRZEMYSŁAW MIŚKIEWICZ "Precz z komuną": Wczesna jesień - oto moja pora

Kiedyś człowiek najbardziej cieszył się z wiosny - zapowiadała bliskie wakacje: wyjazdy, urlopy, morze, rejsy po Mazurach.

A potem przychodziła jesień a wraz z nią poczucie beznadziei - znowu perspektywa dziesięciu miesięcy szkoły, a z czasem pracy. Teraz, w wieku wczesnej jesieni, chwilę po 60., zaczynam patrzeć na jesień jak na dostojną panią. Ta wczesna jesień jest fajna, kolorowa, bywa ciepła i miła. Czasami zapłacze deszczem na wspomnienie młodości, zawieje wiatrem, bo coś ją zaboli, ale jest jednak dobra i wyrozumiała.

Całkiem niedawno pisałem o piosenkach letnich. Niedawno nie oznacza tego, co jeszcze kilkanaście lat temu: obecnie może to być kilka miesięcy czy lat. Z nagła przyszedł czas na piosenki jesienne, bo każda pora roku ma swoje utwory, a kilka z nich to prawdziwe perełki.

Zacznijmy od mistrza Czesława:

Mimozami jesień się zaczyna
Złotawa krucha i miła
To Ty to Ty jesteś ta dziewczyna
Która do mnie na ulicę wychodziła
Od Twoich listów pachniało w sieni
Gdym wracał zdyszany ze szkoły
A po ulicach w lekkiej jesieni
Fruwały za mną jasne anioły
Mimozami zwiędłość przypomina
Nieśmiertelnik żółty październik
To Ty to Ty moja jedyna
Przychodziłaś wieczorem do cukierni

Piękny wiersz Juliana Tuwima, a jakie wykonanie. To jeden z utworów, które dla mnie, dzieciaka, były na przełomie lat 60/70 dotknięciem piękna. Niemen był jakby nie z tego świata. W przaśnym PRL-u, kolorowo ubrany młody człowiek, zupełnie nie pasował do rzeczywistości, a równocześnie fascynował. Był kimś niesamowitym. Repatriant z Białoruskiej SRR (czyli ze Związku Radzieckiego) w rzeczywistości nazywał się Wydrzycki, ale przyjął pseudonim od rzeki, nad którą się urodził.

Prawdę powiedziawszy to nie bardzo wiem, jak cenzura się na to wszystko zgadzała. A „Wspomnienie” pokazało, że jest kimś, kto przeskoczył epokę.

Jesień liść ostatni już spadł
Jesień deszcz zmył butów Twych ślad
Jesień idzie ku mnie przez park
Wczoraj minął miesiąc jak list
Przyniósł mi listonosz a dziś
Niesie tylko liście i wiatr
To cudowny był dzień
Gdy przyrzekałaś mi że Nie rozdzieli nas nikt
Że co dzień list będziesz słać do mnie

Chłopaki z Czerwonych Gitar wywodzili się z Trójmiasta, gdzie po przyjeździe do Polski zamieszkał na jakich czas Niemen. Znali się, ale wybrali inne drogi.

Czerwone Gitary były jedną z grup big bitu, czyli mocnego uderzenia, ale w rzeczywistości była to muzyka bardziej uładzona. Tekst „Jesień idzie przez park” trafiał jednak do każdego w wieku od siedmiu do trzydziestu lat.

Śpiewałem go smucąc się tym, że do kolejnych wakacji jest znowu tak daleko. Aczkolwiek słowa: "znów szybko miną nam dni….” dawały nadzieję, że rok szkolny nie trwa wiecznie. Zresztą wtedy chcieliśmy żeby czas płynął jak najszybciej, zupełnie inaczej niż teraz.

Pamiętasz, była jesień
Mały hotel "Pod Różami", pokój numer osiem
Staruszek portier z uśmiechem dawał klucz
Na schodach niecierpliwie
Całowałeś po kryjomu moje włosy
Czy więcej złotych liści było
Czy twych pieszczot, miły
Dzisiaj nie wiem już
Odszedłeś potem nagle, drzwi otwarte
Liść powiewem wiatru padł mi do nóg
I wtedy zrozumiałam, to się kończy
Pożegnania, czas już przekroczyć próg

Sława Przybylska - legenda polskiej piosenki. Piosenka z filmu „Pożegnania” dopadła mnie dopiero w drugiej w połowie lat 70. To była bardziej muzyka moich dziadków, pewnie ją słyszałem wcześniej, ale to jest tak jak z winem, które smakuje w jakimś miejscu, a potem przywiezione do domu już jest zupełnie inne. W tym przypadku Przybylska trafiła kiedyś w klimat i na liście moich piosenek, nie tylko o jesieni, została już na całe życie.

Za naszym oknem pada deszcz
Na piecu skrzypce stroi świerszcz
Dziewczyny płaczą, bo skończyło się już lato
I tylko słychać gdzieś
Koncert jesienny na dwa świerszcze i wiatr w kominie
W ogrodzie zasnął pod gruszą chochoł
I śni o pięknej dziewczynie
A Strach na wróble przydrożne wierzby liczy
Tańcząc na miedzy w objęciach polnej myszy

To prawdziwe cudo. Magda Umer jedna z najbardziej rozpoznawalnych piosenkarek poezji śpiewanej. „Koncert jesienny na dwa świerszcze i wiatr w kominie” był wydarzeniem, tekst dość skomplikowany, muzyka nie najłatwiejsza, a jednak … praktycznie wszyscy go pamiętają. Jest nostalgiczny i naprawdę piękny, zresztą nie tylko on, bo kolejny, o którym teraz, to już majstersztyk.

W żółtych płomieniach liści brzoza dopala się ślicznie
Grudzień ucieka za grudniem, styczeń mi stuka za styczniem
Wśród ptaków wielkie poruszenie, ci odlatują, ci zostają
Na łące stoją jak na scenie, czy też przeżyją, czy dotrwają.

Łucja Prus i Skaldowie - cóż za zestawienie! Do tego słowa Osieckiej, wszystko razem daje efekt fenomenalny. A dalej tekst o gęsiach po wyroku, które nie doczekają już kolędy, po prostu wciska w fotel. Łucja Prus jakby trochę przepowiedziała sobie to szybkie uciekanie grudni i stukanie styczni. Ona już dawno nie żyje, a genialna piosenka o jesieni, przemijaniu i pewnym determinizmie, którego pokonać nie możemy, jest piękna jak 50 lat temu i zachwyca jakby była zupełnie nowa.

Chciałbym napisać o bardzo wielu utworach i ich wykonawcach: Ordonka i „Jesienna piosenka”, Fogg z pięknymi „Jesiennymi różami”, Natasza Zylska i „Kasztany” czy wyśmiewany ongiś, a jednak kapitalny, Janusz Laskowski i jego „Żółty, jesienny liść”. Ale to może kiedyś, w innym miejscu w dłuższej formie.

Teraz na koniec Jacek Kaczmarski, który już będzie wprowadzał w nastrój późnej jesieni i nadchodzącej zimy, trochę przy tym strasząc:

Bo za szybą jesienna ulewa zajadła
Podchodzą do okien strzygi i widziadła
Odwróć się od szyby, rozmawiaj na migi
Strzygi i widziadła, widziadła i strzygi

No cóż dodać, chyba tylko jedno: Precz z komuną!!!