Psychoterapeuci z Izraela pomagają uchodźcom z Ukrainy. “Trauma nas nie definiuje”

Na terenie Sosnowca - według danych Urzędu Miasta - przebywa około sześć i pół tysiąca uchodźców z Ukrainy. Poza pomocą doraźną w postaci zakwaterowania i wyżywienia, niezbędne jest zapewnienie im pomocy psychologicznej. Aby zapewnić jak najwyższą jakość świadczonej pomocy, Urząd Miasta Sosnowiec zaprosił dwóch izraelskich psychologów, specjalizujących się w zagadnieniach leczenia traumy: Yoava Gevę i Alexa Galchinsky’ego.

W serii szkoleń z zakresu interwencji kryzysowej i pomocy leczenia traumy wśród dzieci i młodzieży przybliżyli słuchaczom zagadnienia z zakresu pracy z uchodźcami z kraju objętego wojną. W wywiadzie dla mediów opowiedzieli o swojej pracy i udzielili szeregu rad i wskazówek dla osób mających kontakt z osobami w stanie traumy.

Yoav Geva, certyfikowany psycholog szkolny i dyrektor służby psychologicznej w Ramli, zwraca uwagę na stan pamięci osoby straumatyzowanej. W jego słowach, staje się ona fragmentaryczna, człowiek z takim doświadczeniem traci do niej pełen dostęp, a niektóre wspomnienia przy nieprzepracowanej traumie mogą wrócić dopiero po kilku latach, negatywnie wpływając na stan mentalny.

- To, co próbujemy tu zrobić, to, czego próbujemy tu nauczyć biorących udział w kursie psychologów to to, żeby umieli oni stworzyć dla ludzi bezpieczne środowisko, w których poszkodowane osoby będą mogły do traumatycznych wspomnień dotrzeć i je przetrawić, poradzić sobie z tym emocjonalnie i zamknąć. Najważniejszy przekaz to ten, że trauma nas nie definiuje. To jeden punkt w naszym życiu, z którym w końcu sobie poradzimy i wrócimy do normalności. To my opowiadamy swoje własne historie i to chcemy przekazać ofiarom traumy, którym pomagamy.

Zapytany o to, jak rozmawiać z osobami, które przeszły traumę, Yoav Geva wskazuje na stworzenie poczucia zaangażowania i przestrzeni, w której osoba taka poczuje się bezpiecznie.

- Należy zasygnalizować, że w osobie straumatyzowanej widzimy siłę i możliwość przepracowania swoich problemów, powrotu do normalności. Jednak najważniejsza jest możliwość aktywizacji. Daje to szansę na pójście naprzód i pozostawienie przeszłości za sobą.

W tej kwestii zwróciliśmy się z pytaniem do Rzecznika Prasowego Urzędu Miasta Sosnowiec, Rafała Łysego. Zapytany o pomoc instytucjonalną dla uchodźców, odpowiada:

- Miasto podejmuje kroki, by jak najszybciej i najłatwiej przeprowadzić proces adaptacji środowiskowej. Mamy pod opieką ponad 600 dzieci z Ukrainy, które uczęszczają do szkół na terenie Sosnowca. One asymilują się bardzo szybko. Dla osób starszych mogących podjąć pracę mamy specjalne oferty. Można zapoznać się z nimi w naszym punkcie informacyjnym przy Modrzejewskiej 42. Staramy się dostosowywać oferty pracy do potrzeb naszych gości. To nic nadzwyczajnie nowego, bo w ten sam sposób pomagamy mieszkańcom naszego miasta. Największą barierą pozostaje wciąż język. Nad tym cały czas pracujemy, stąd też Wiosenna Szkoła Języka Polskiego organizowana przez nasze instytucje kultury, stąd też praca nad Wakacyjną Szkołą Języka Polskiego. Chcemy, żeby zajęcia wakacyjnej szkoły odbywały się w kilku lub kilkunastu placówkach szkolnych. I tak właśnie działamy - mówi.

W wywiadzie dla mediów Yoav Geva poruszył też kwestię samej traumy i jej objawów wśród uchodźców.

- Najczęstsze objawy to strach i lęk powodowany codziennymi rzeczami. Ludzie są pobudzeni i nadwrażliwi, w zwykłych sytuacjach reagują w sposób nadpobudliwy. Kolejnym objawem jest unikanie codziennych czynności, których powtórzenie może przywołać traumatyczne wspomnienia. Ostatnim, a zarazem najważniejszym objawem są powracające wspomnienia, tak zwane flashbacki, natarczywe myśli. Można porównać je do sytuacji, w której mamy natarczywego gościa, którego nie chcemy wpuścić do domu, a który ciągle stoi na progu i puka. Staramy się go zignorować, ale cały czas słyszymy pukanie, które nie pozwala nam się na niczym skupić.

Zapytany o to, czy istnieje różnica w pracy z osobami z Ukrainy i Izraela, Yoav przytacza smutną anegdotę - poprzedniego dnia, podczas gdy razem z Alexem Galchinsky’m przeprowadzali szkolenia w kwestii pomocy osobom z traumą, w Tel Awiwie doszło do zamachu terrorystycznego, w wyniku którego zginęły co najmniej dwie osoby, a kolejne cztery zostały ranne.

- Nie ma znaczenia, gdzie dzieją się takie rzeczy, to wciąż szokujące, straszne wydarzenia. My, psycholodzy, jesteśmy pierwszą linią pomocy dla osób poszkodowanych, nieważne czy to efekt zamachu terrorystycznego czy widok bombardowanego miasta rodzinnego – oba wydarzenia są tak samo traumatyczne.

Drugi z zaproszonych gości, Alex Galchinsky, w swojej wypowiedzi podkreślił rolę, jaką spełnia adaptacja w procesie zwalczania traumy. Sam będąc uchodźcą z Ukrainy, od ćwierć wieku mieszkającym w Izraelu, wskazuje na wagę pomocy w języku zrozumiałym dla osoby szukającej schronienia przed wojną za granicą.

- Stosowanie języka obcego może tylko pogłębić poczucie wyobcowania. Osoby w różnym wieku mają różne potrzeby. Im szybciej dzieli się im pomocy, takiej jak szkoła, praca czy możliwość wyjścia wśród ludzi, działania, to aklimatyzacja odbędzie się szybciej. Natomiast jeżeli chodzi o traumy psychologiczne, należy jak najszybciej je zdiagnozować i udzielić pomocy psychologicznej i psychoterapeutycznej. Skutki tej traumy i posttraumy mogą mieć tragiczne skutki - mogą przerodzić się w agresję.

O roli psychologów i terapeutów przy pomocy uchodźcom opowiedziała Anna Jedynak, pełnomocnik prezydenta miasta ds. Funduszy Zewnętrznych i Polityki Społecznej.

- Wiedzieliśmy, że problemy psychologiczne i traumy będą się dopiero pojawiały. Chcieliśmy się do nich przygotować, zasięgając pomocy u Yoava Gevy i Alexa Galchinsky’ego. Stowarzyszenie Moc Wsparcia i eksperci wkroczyli już w pierwszych dniach pobytu uchodźców w naszych ośrodkach, pytali o potrzeby, pytali o to jak się czują, czy chcą zostać, czy czegoś potrzebują, rozmawiają z dziećmi.

Anna Jedynak przedstawiła też plany miasta w stosunku do długofalowej pomocy uchodźcom.

- Wszystkie obwarowania mówią o 60 dniach wsparcia, mam nadzieję że zostanie to przedłużone. Kolejny krok będzie taki, że osoby usamodzielniające się znajdą zatrudnienie w naszych ośrodkach, będą także dostarczane mieszkania socjalne o niższym czynszu, co ma ułatwić początkowo utrzymanie się. Ci ludzie, tak jak mówili eksperci, próbują tu żyć, odnaleźć się w nowej rzeczywistości, nie chować się już w ośrodkach - mówi.

Kursy zorganizowane przez Urząd Miasta Sosnowiec to nie koniec współpracy pomiędzy Stowarzyszeniem Moc Wsparcia z psychoterapeutami z Izraela. Wprowadzane podczas aktualnej wizyty rozwiązania w temacie udzielania pomocy uchodźcom będą dalej przez nich monitorowane i wspólnie udoskonalane.