Pustynia Błędowska: Miliony euro do piachu

Ile warta jest pustynia? Nie, to wcale nie jest pytanie retoryczne. Dla Pustyni Błędowskiej - największego takiego obszaru w Polsce, położonego na granicy województw śląskiego i małopolskiego - "być albo nie być" wycenione zostało na blisko 5 milionów euro. Pieniądze dali: Bruksela, Warszawa oraz lokalni samorządowcy.

Bruksela pierwszy raz dała pieniądze polskiej armii

W czerwcu ma się rozpocząć karczowanie ok. 400 hektarów wojskowego poligonu w północnej części pustyni. W ciągu 2 kolejnych lat zniknąć mają rosnące tam sosny, brzozy i wierzby.

- I tym sposobem pustynia na powrót stanie się pustynią - mówi Katarzyna Kępa, zajmująca się promocją projektu Life+ w Rejonowym Zarządzie Infrastruktury w Krakowie.

W ramach przedsięwzięcia teren zostanie także oczyszczony z niewybuchów. Pieniądze na realizację zadania (2,365 mln euro) pochodzić będą z Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak podkreśla Katarzyna Kępa, będzie to pierwszy projekt wojskowy w Polsce dotowany przez Brukselę.

Od wakacji można będzie znów wędrować

Podczas gdy wojsko będzie zaczynać czyszczenie z drzew, krzewów i pocisków swojej części pustyni, cywile będą już kończyli podobną operację. Od trzech lat taką właśnie rekultywację przechodzi bowiem 300 hektarów piasków na terenie gminy Klucze.

Operacja pochłonie ponad 2,5 mln euro, które w zdecydowanej większości pochodzą z budżetu Brukseli i NFOŚiGW (5 procent kosztów wziął na siebie lokalny samorząd). Dzięki nim pustynia nie tylko zostanie na powrót oddana we władanie piaskom, ale również zinwentaryzowana pod względem przyrodniczym.

- Poza tym zostaną wytyczone trzy ścieżki spacerowe. Zostanie też wydany przewodnik dla turystów i powstanie Pustynne Centrum Informacji - wylicza Agnieszka Walnik, kierownik projektu "Pustynia Błędowska" w Urzędzie Gminy Klucze. Jak dodaje, trasy dla turystów będą gotowe w listopadzie.

- Wejść na pustynię można będzie jednak już w wakacje - zapowiada Agnieszka Walnik.

Pustynia przetrwa, ale człowiek musi jej pomóc

Armia z oczyszczeniem swojej części pustyni będzie miała zapewne mniej zachodu niż cywile. Wojskowa część terenu jest mniej zarośnięta, bo od początku XX wieku wykorzystywana jest jako poligon. W latach II wojny światowej ćwiczył tutaj np. Afrika Korps, dziś trenują tu spadochroniarze z 6. Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa (w jej skład wchodzą m.in. bataliony z Gliwic oraz Bielska-Białej). A że przy okazji tych ćwiczeń nieco rozjeżdżają pustynię, więc roślinność ma nieco mniejszą szansę niż w części cywilnej, by się zakorzenić. - I bardzo dobrze - mówią naukowcy. - Bo - jak dodają - z niewielką pomocą człowieka Pustynia Błędowska ma spore szanse, by przetrwać kolejne dziesięciolecia.

- Jasne, że to nie jest szerokość geograficzna, gdzie normalnie występują pustynie, a ilość występujących tu opadów również nie odbiega od sąsiednich terenów. Z drugiej strony jednak występujące tam piaski polodowcowe charakteryzują się dużą przepuszczalnością dla deszczu, a w momencie wysuszenia mają tendencję do przesuwania się - wyjaśnia prof. Adam Rostański, botanik z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego.

Jak powstała pustynia?

Istnienie Pustyni Błędowskiej zawdzięczamy po części naturze, po części zaś działalności człowieka. Przyjmuje się, że wskutek intensywnej wycinki lasów, jaką prowadzono tu w średniowieczu na potrzeby górnictwa i hutnictwa, odsłonięte zostały grube pokłady polodowcowych piachów. Równocześnie obniżył się poziom wód gruntowych, co również sprzyjało pustynnieniu tego obszaru.

Podobnie jak człowiek pomógł w powstaniu pustyni, tak ma też znaczny udział w jej kurczeniu się. Po II wojnie światowej część tego terenu zaorano, a następnie obsadzono wierzbą kaspijską oraz sosną zwyczajną. Miało to zapobiec nawiewaniu piasku na sąsiadujące z pustynią pola. Operacja okazała się skuteczna. W połączeniu z podnoszeniem się wód gruntowych doprowadziło to do zarośnięcia (w różnym stopniu) znacznej części obszaru pustyni.

Obecnie liczy sobie ona niespełna 10 km długości, a jej szerokość nie przekracza 4 km (jest największym pustynnym obszarem w Polsce). Przepływa przez nią Biała Przemsza, przy której rozciągają się tzw. Bagna Błędowskie.
W przeszłości na terenie Pustyni Błędowskiej zdarzały się podobno fatamorgany.

*Eurowybory 2014: Sprawdź, kogo naprawdę popierasz [TEST WYBORCZY]
*Egzamin gimnazjalny 2014 ARKUSZE + KLUCZ ODPOWIEDZI
*Gala 50 wpływowych kobiet woj. śląskiego [ZOBACZ ZDJĘCIA Z GALI]