Jak podała Europejska Agencja Środowiska, w 2013 r. aż 6 polskich aglomeracji znalazło się w pierwszej dziesiątce miast europejskich z największą liczbą dni w roku, w których przekroczono dobowe dopuszczalne stężenie pyłu PM10 (pozostałe cztery miasta są w Bułgarii). Według WHO, zanieczyszczone powietrze w Europie kosztuje podatników 1,6 bln dolarów rocznie. Polska płaci 101,8 mld dolarów rocznie.
Przyczyn zanieczyszczenia powietrza jest kilka: domowe piece grzewcze, elektrownie węglowe i zakłady przemysłowe oraz transport samochodowy. Głównym źródłem zanieczyszczenia polskiego powietrza rakotwórczym benzo(a)pirenem jest „niska emisja”.
To skutek ogrzewania domów za pomocą węgla i innych paliw stałych. Często w piecach niespełniających żadnych standardów emisyjnych. W piecach tych można spalić nie tylko odpady węglowe (flot, muł i miał), ale także zwykłe śmieci, w tym tworzywa sztuczne. W wielu krajach węgiel tego typu jest traktowany jako odpad i nie jest sprzedawany - właśnie ze względu na jego bardzo negatywny wpływ na jakość powietrza.
JAKI WPŁYW NA ZDROWIE MA SMOG? MÓWI LEKARZ
W Polsce, niestety, nie istnieją żadne normy dla jakości węgla sprzedawanego gospodarstwom domowym. Pył zawieszony zawiera substancje toksyczne i rakotwórcze, jak węglowodory aromatyczne - m.in. benzo(a)piren - metale ciężkie i dioksyny. Długotrwałe oddychanie zanieczyszczonym powietrzem najbardziej niebezpieczne jest dla dzieci, ludzi w podeszłym wieku, kobiet w ciąży oraz osób z chorobami dróg oddechowych.
A smog zabija. Liczne badania potwierdzają większą umieralność, ale także umieralność związaną z chorobami układu krążenia i układu oddechowego, m.in. chorobą niedokrwienną serca, prze-wlekłą obturacyjną chorobą płuc i rakiem płuc. Prowadzi także do przedwczesnego starzenia się układu nerwowego, a w konsekwencji - do przyspieszenia i nasilenia procesu upośledzenia zdolności poznawczych u osób starszych. Dzieci mieszkające na terenach o wyższym poziomie zanieczyszczeń powietrza osiągają gorsze wyniki w nauce niż ich rówieśnicy z mniej zanieczyszczonych terenów.
Narażenie matki na pył zawieszony zwiększa ryzyko poronienia, wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, a także niskiej wagi urodzeniowej noworodka. Ekspozycja matek na związki z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i dioksyn przekłada się - między innymi - na gorszy rozwój układu nerwowego dziecka, a w konsekwencji na wyższe problemy z koncentracją i uwagą oraz niższy iloraz inteligencji. Szczególnie zagrożone są dzieci, osoby starsze oraz osoby cierpiące na choroby układu krążenia lub choroby układu oddechowego. Wrażliwe na wpływ zanieczyszczeń powietrza są osoby o niskim statusie socjoekonomicznym.
Powiedzmy jednak wprost: nie jesteśmy skazani na oddychanie zanieczyszczonym powietrzem. By jednak skutecznie walczyć ze smogiem, potrzebna jest silna współpraca rządu, parlamentu i samorządów lokalnych oraz regionalnych. Ograniczenie emisji z domowych pieców grzewczych powinno być jednym z głównych celów. Jak to zrobić?
Po pierwsze, przyjęcie odpowiednich poziomów informowania i alarmowania o podwyższonym poziomie zanieczyszczenia powietrza jest niezmiernie ważne dla ochrony zdrowia obywateli. Z przerażeniem musimy stwierdzić, że obecnie obowiązujący w Polsce poziom alarmowy jest prawie czterokrotnie wyższy niż w Paryżu i wynosi 300 g/m sześc.
Po drugie, trzeba wprowadzić jak najszybciej normy jakości dla węgla sprzedawanego indywidualnym odbiorcom. W piecach domowych nie powinien być spalany węgiel o dużej zawartości popiołu, siarki czy chloru. Węgiel złej jakości może być skutecznie spalany w instalacjach przemysłowych, które są wyposażone w wysokiej jakości filtry i nie emitują pyłów szkodliwych substancji do powietrza.
(wideo X-News)
Wreszcie po trzecie, należy jak najszybciej umożliwić samorządom lokalnym tworzenie stref niskiej emisji w miastach i regulowanie przepływu komunikacji samochodowej przez centralne rejony miast. W wielu wypadkach samorządy lokalne chcą wprowadzenia tzw. stref ograniczonej emisji komunikacyjnej (Low Emission Zones - LEZ), czyli obszarów, na które mogą wjeżdżać tylko pojazdy spełniające określone normy emisji zanieczyszczeń. Najwięksi truciciele mieliby zabroniony wjazd do centrów miast. Takie strefy działają już z sukcesem w wielu miastach europejskich. Innymi sposobami walki mogłyby być ograniczenia w ruchu pojazdów czy systemy pobierania opłat drogowych w konkretnych miastach.
Odpowiedzialność za jakość powietrza spoczywa głównie na władzach lokalnych i regionalnych. Dzisiaj sejmiki wojewódzkie mogą już określić normy emisyjne dla wszystkich instalacji grzewczych funkcjonujących na ich obszarze. W ślad za uchwałą sejmiku i rady gminy powinno iść odpowiednio opracowanie i realizacja programów ochrony powietrza oraz lokalnych programów ograniczenia niskiej emisji.
Trzeba docenić determinację urzędów marszałkowskich województw małopolskiego, śląskiego i dolnośląskiego, które podejmują wspólnie z lokalnymi alarmami smo-gowymi dialog w celu opracowania standardów technicznych dla kotłów, obowiązujących na terenie województwa. To nie są działania antywęglowe, ale działania zmierzające do ograniczenia spalania w piecach domowych śmieci i paliw złej jakości.
Dzisiaj nie ma ważniejszego zadania niż troska o czyste powietrze, a co za tym idzie -o klimat. Samorządy lokalne i regionalne potrzebują instrumentów, aby dbać o czyste powietrze. Środki na wymianę kotłów są ograniczone. Wydaje się oczywiste, że potrzebny jest inteligentny montaż finansowy środków gminnych i tych, będących w dyspozycji Narodowego Funduszu Och-rony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dobrze przygotowane ramy prawne pozwolą nam odesłać na śmietnik historii gryzący dym z kotłów węglowych, spaliny samochodowe i smog.
Patryk Białas - publicysta, fundacja Napraw Sobie Miasto, Katowicki Alarm Smogowy.
Jarosław Makowski - filozof, teolog, publicysta, dyrektor programowy portalu Miasto Think Tank, radny Sejmiku Śląskiego z ramienia PO.
*Chcesz kupić auto w cenie 15-20 tys. zł? Sprawdź najlepsze oferty
*Co się wydarzyło na "Nocy Kobiet" w Spiżu w Katowicach ZOBACZ ZDJĘCIA
*Rozmowy nie przerywają, transmisja danych szybka RAPORT NAJLEPSZYCH SIECI KOMÓRKOWYCH
*Jesteś Ślązakiem, czy Zagłębiakiem? Rozwiąż quiz
*1000 zł na dziecko: JAK DOSTAĆ BECIKOWE? ZOBACZ KROK PO KROKU
ZOBACZ TAKŻE
Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?