Rawa w Katowicach może być piękną rzeką. Grzegorz Layer ma plan [PROJEKT + ZDJĘCIA]

Dyplom z Rawy

Pomysł na to, jak nabrzeża Rawy w Katowicach zrewitalizować, ma Grzegorz Layer, świeży dyplomant z Politechniki Śląskiej. Pomysłem na przywrócenie Rawy stolicy aglomeracji obronił pracę dyplomową na Wydziale Architektury i Urbanistyki. Proponuje, aby rewitalizować rzekę na kilku odcinkach od ulicy Grundamanna do Uniwersytetu Śląskiego. Pomysł ma śmiały, drogi, ale nie niewykonalny. Wręcz przeciwnie, możliwy do przekopiowania w innych miastach aglomeracji, przez które rzeka przepływa. A na pewno już dobry przyczynek do dyskusji.

- Cała idea opiera się na renaturalizacji koryta rzeki, która jest prowadzona np. w Niemczech już od 20 lat. Tam wcześniej koryta rzek zabetonowano, ale okazało się, że to się nie sprawdza, więc rzeki są przywracane mieszkańcom - mówi Layer. Szukając pomysłu na pracę magisterską, zainteresował się Rawą, bo nikt dotąd tego nie zrobił. - To zapomniany temat, nikt nie mówi o tym, aby wyeksponować Rawę w Katowicach, a to niesamowity atut, że przepływa przez centrum i przez rynek - dodaje.

Stowarzyszenie jest za

Temat już podchwyciło katowickie Stowarzyszenie Moje Miasto, które chce nim zainteresować władze miasta.

- Chcemy rozpocząć dyskusję na temat rewitalizacji rzeki. Na pewno pojawią się argumenty, że Rawa to ściek, ale przecież ona w całości wpływa do oczyszczalni w Klimzowcu i wypływa stamtąd czysta. Na jej odcinku na osiedlu Tysiąclecia są ryby i kaczki, a przepływając przez Załęże znów jest jak żur - komentuje Dominik Tokarski z SMM. Dodaje, że przywrócenie rzeki miastu znacznie poprawi jego wizerunek. - Umożliwi stworzenie traktu rowerowego na trasie Zawodzie - centrum - Tysiąclecie wzdłuż rzeki. To ekologiczne, ekonomiczne i promiejskie rozwiązanie - tłumaczy.

Co proponuje Layer? Nabrzeże pierwszego odcinka rzeki od ulicy Grundmanna do Sokolskiej miałoby pełnić funkcje rekreacyjno-parkowe, z bujną roślinnością, parkiem doświadczeń, czy ścieżką zdrowia. Dalej, między Sokolską a Teatralną, Layer proponuje, aby stworzyć - na placu Obrońców Katowic - wodne place, powstałe z wody rozlewającej się z koryta. Odcinek od rynku aż do ulicy Dudy Gracza idealnie nadaje się do przekształcenia w nadrzeczny miejski pasaż. Został jeszcze fragment nabrzeża od Uniwersytetu Śląskiego po Uniwersytet Ekonomiczny, Layer zaprojektował między sztucznie utworzonymi kanałami Rawy wzdłuż rzeki, wyspy pełne atrakcji ze sceną, ścianką wspinaczkową czy boiskami. Wzdłuż wszystkich odcinków miałyby biec trakty piesze i rowerowe. Śmiałe? To mało powiedziane.

Na świecie to przerabiali

- Ten projekt nie oznacza, że tak ma być, on ma pokazać jedną z setek możliwości. Zwrócić uwagę na problem zapomnianej i zaniedbanej rzeki. Nie chodzi o to, aby wyłożyć 100 mln zł i już, to długofalowe planowanie, analizy i etapowanie, proces, który potrwa wiele lat - mówi autor projektu. Ale też pomysł, który się opłaca.

Layer przestudiował, jak miejskie rzeki rewitalizuje się za granicą. W swojej pracy, jako przykłady dobrych praktyk, z których Katowice mogłyby korzystać, przytacza działania prowadzone w… Seulu, Singapurze, czy chociażby Los Angeles. Szukał daleko, ale właśnie w tych miastach odnalazł rzeki, które przed rewitalizacją przypominały Rawę - niewielkie, zanieczyszczone cieki wodne, wolno sunące betonowymi korytami, wokół których życie zamarło.

W Seulu skala rewitalizacji była ogromna. Strumień Cheong- gyecheon w latach 50. ubiegłego wieku stał się ściekiem, a jego brzegi wysypiskiem śmieci, wkrótce więc zabudowano strumień miejską autostradą. Kilkadziesiąt lat później, w 2003 roku, ruszyła rewitalizacja terenów nadbrzeżnych potoku. W sumie objęła odcinek o długości 6 kilometrów, wyburzono autostradę i w efekcie powstała zielona oś miasta, gęsto porośnięta roślinnością, z fontannami i kaskadami.

Jak to z tą Rawą jest

Czy podobne przemiany możliwe są w Katowicach? Do tej pory w stolicy aglomeracji Rawę z mapy miasta raczej starano się wymazać, a przynajmniej zabudować, gdzie tylko się da.

Problem już w definicji. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej uznał, że Rawa od swojego źródła aż do Zawodzia, za Uniwersytetem Ekonomicznym, to otwarty kanał ściekowy. Rzeka zaczyna się dopiero za UE i kończy u ujścia do Brynicy. Stanowisko KZGW wynika z analizy tego, co płynie w korycie Rawy. W całej masie niesionych wód ponad 85 proc. stanowią ścieki. Ale nie na każdym odcinku zanieczyszczenie jest identyczne. Rawa ma 18 km długości. Jej źródło znajduje się w Rudzie Śląskiej, dalej płynie przez Święto- chłowice, a w Chorzowie wpływa do oczyszczalni Klimzowiec i wypływa czysta. Schody, a właściwie ścieki zaczynają się w śródmieściu Katowic. Duża jego część nie jest skanalizowana, ścieki trafiają wprost do Rawy.

Regulację i przebudowę koryta na odcinku od Bankowej do Brynicy rzeka już przeszła. Inwestycja trwała prawie... 30 lat i pochłonęła setki milionów złotych. Pierwsze prace rozpoczęły się w 1975 roku! Przez kolejne lata historia wielkiej modernizacji obfitowała w momenty dramatyczne. W latach 80. w czasie robót Rawa, na wysokości stawu Morawa w Szopienicach, wylała. Trzeba było ewakuować 78 rodzin, których mieszkania zostały całkowicie zalane. Kolejna powódź wystąpiła w 1995 roku w centrum, gdy w wyniku oberwania chmury rzeka przybrała i zalała Bankową, Szkolną i piwnice rektoratu Uniwersytetu Śląskiego. Była też w końcu afera finansowa związana z pieniędzmi przekazywanymi na regulację rzeki.

Bulwary. Ale jakie?

Dziś skala inwestycji nie musi być tak ogromna. Do tego Rawa w centrum Katowic w dużej mierze płynie odkrytym korytem, więc nie trzeba niczego burzyć, jak w Seulu.

- Co ważne, rewitalizacja nie wymaga wyłożenia dużej ilości pieniędzy naraz, bo można spokojnie taki projekt realizować etapami - dodaje Tokarski.

Jeden z etapów już właściwie się dzieje - w ramach drugiego etapu przebudowy centrum Katowic przebudowywane jest zniszczone koryto rzeki pod placem Obrońców Katowic. Plan jest taki, aby po zakończeniu prac rzekę znów przykryć, a o jej obecności w tym miejscu mają świadczyć jedynie cieki wodne. Prace trwają, więc plan można jeszcze zmienić.

W dalszej kolejności realizować można to, co i tak miasto już planowało, czyli dokończenie Bulwarów Rawy. Nie ma ich na odcinku od rynku aż po ulicę Bankową. W tym roku na inwestycję brakuje pieniędzy, nie wiadomo, czy będą w przyszłym roku. Plan był taki, aby bulwary były kopią tych rozciągających się między Bankową a Uniwersytetem Ekonomicznym. Realizowany projekt wydaje się chybiony. Bulwary już przebudowane, miały przyciągnąć ludzi, a nie przyciągają nikogo. Brakuje ławek i zieleni, a w betonowym, głębokim korycie wody jest jak na lekarstwo.

JAKA POWINNA BYĆ PRZYSZŁOŚC RAWY W KATOWICACH? CZY MA BYĆ RZEKĄ CZY SKANALIZOWANYM ŚCIEKIEM? ZOBACZ WIZUALIZACJE I NAPISZ KOMENTARZ

*Nietypowe zjawisko! Tatry, Babia i inne góry widziane z Katowic i Sosnowca [ZOBACZ ZDJĘCIA]
*Klubowa Mapa Województwa Śląskiego już działa! [ZOBACZ, GDZIE SIĘ BAWIĆ]
*KATOWICE, SOSNOWIEC, BĘDZIN i CZELADŹ Z LOTU PTAKA [ZOBACZ ZDJĘCIA]
*Zakaz palenia węglem w piecach: Ile to będzie nas kosztowało? [SZOKUJĄCE WNIOSKI]