Remont gierkówki: Na DK 91 w Śląskiem odkryto klinkierową nawierzchnię dawnej szosy katowicko-warszawskiej

Klinkierowa szosa została odkryta po zerwaniu nawierzchni asfaltowej na odcinku gierkówki w Śląskiem. Chodzi o pięciokilometrową część obecnej DK 91 (kiedyś była to DK1) między Brudzowicami i Markowicami. To teren na granicy powiatów będzińskiego i myszkowskiego.
Klinkierowa nawierzchnia to pozostałość dawnej „szosy warszawsko-katowickiej”, którą zbudowano pod koniec lat trzydziestych ubiegłego wieku. Oczywiście nie na całej długości była to pięknie wybrukowana klinkierem droga. Jednak dziś jej pozostałości robią wrażenie.

Warto wiedzieć, że wspomniana stara droga ze Śląska do Warszawy mogła przetrwać pod asfaltem, bo została wykorzystana podczas budowy dwupasmowej gierkówki w latach siedemdziesiątych. Jedna jezdnia powstała właśnie na śladzie tej starej szosy. Droga została w tym miejscu „zmodernizowana”, tak wtedy o tym pisano. Po prostu do starej drogi dobudowano drugą nitkę, a starą drogę zmodernizowano. Był to zabieg, dzięki któremu wówczas starano się obniżyć koszty i uniknąć niespodzianek związanych z wytyczaniem nowej trasy i pozyskiwaniem terenów pod nią. Uzasadniono to potrzebą przyśpieszenia budowy oraz jak najszybszego połączenia największej aglomeracji miejskiej z największą aglomeracją przemysłową kraju. Przypomnijmy, że gierkówkę o długości 276 km zbudowano w trzy lata. Zaczęto ją budować w 1973 roku, a w październiku 1976 roku uroczyście oddano ją do ruchu. Była to wówczas najnowocześniejsza dwupasmowa trasa w Polsce. W części między Częstochową i Piotrkowem Trybunalskim zaprojektowano ją nawet w parametrach autostrady, choć finalnie wtedy autostradą nie została. Aż do ostatnich lat, kiedy to po śladzie dawnej gierkówki powstaje autostrada A1.

Przy budowie gierkówki uczestniczyło około 60 przedsiębiorstw. Na budowie pracowało ponad 5 tysięcy osób, do tego wojsko. Bez pomocy żołnierzy trasa nie miałaby szans na tak szybkie powstanie. Nowa gierkówka to była nowa organizacja ruchu w tym miejscu. Poprzez jej budowę planowano wyeliminowanie z trasy Warszawa-Katowice ruchu konnego i pojazdów takich jak rowery czy wózki. Wcześniej taki właśnie ruch odbywał się po starej szosie.

Odkrycie klinkieru po zdarciu głównej warstwy nawierzchni asfaltowej pokazało więc kawałek historii tej trasy. Niestety, prawdopodobnie będzie to ostatni raz, kiedy możemy oglądać jej pozostałości w tym miejscu. Świat idzie z postępem, a kapitalny remont oznacza pozbycie się starej i niezbyt spójnej podbudowy.

- To kapitalny remont drogi, więc obejmuje również wymianę i budowę nowej podbudowy drogi, tak by spełniała oczekiwane parametry dotyczące m.in. nośności. Dlatego klinkierowa nawierzchnia zostanie usunięta – potwierdził nam Marek Prusak, rzecznik Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Katowicach.

Materiał rozbiórkowy z placu budowy jest zgodnie z obowiązującymi przepisami jest własnością wykonawcy. Droga na remontowanym odcinku będzie więc praktycznie zbudowana od nowa. Znikną koleiny i kolizyjne skrzyżowania, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad już od kilku lat planowała remont tej trasy. Inwestycja zakłada przebudowę dwóch skrzyżowań i likwidację jednego skrzyżowania w miejscowości Zabijak. Skrzyżowania będą skanalizowane, trójwlotowe, z wyspą. Będą o wiele bezpieczniejsze od obecnych. Wybudowane zostaną również chodniki, które umożliwią bezpieczne dojście do przystanków autobusowych przy drodze krajowej. W ramach przebudowy przewidziano m.in. zamknięcie niebezpiecznego skrzyżowania z ul. Leśną w Zabijaku i budowę dwóch zatok do przeprowadzania kontroli pojazdów przez policję i Inspekcję Transportu Drogowego. W ramach inwestycji powstaną też chodniki, przepusty, urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego i elementy ochrony środowiska. Przebudowane zostaną zatoki autobusowe. Zbudowana lub przebudowana zostanie kanalizacja deszczowa, powstaną kanały technologiczne i oświetlenie drogi. Przebudowa DK91 na tym ponad 5-kilometrowym odcinku przewiduje również pełną wymianę konstrukcji nawierzchni jezdni, która zostanie dostosowana do wymogów nośności 11,5 t/oś. Remont kosztuje 69 milionów złotych
To niejedyny kapitalny remont na dawnej gierkówce. Kilka miesięcy temu rozpoczęły się prace na innej części obecnej DK 91 – między Nową Wsią i Zawadą. Remont kosztuje 63 mln zł i potrwa do końca 2022 roku. Tam również wzrośnie nośność drogi do 11 t/oś oraz znikną koleiny.

Do podobnego remontu przygotowywany jest również kolejny odcinek starej gierkówki. Dla odcinków na drodze krajowej nr 91 Częstochowa - Nowa Wieś, Zawada - Siedlec Duży oraz Siedlec Duży - Koziegłowy została już przygotowana dokumentacja projektowa. Ogłoszenie przetargu na przebudowę tych odcinków planowane jest jeszcze w tym roku. Równolegle trwa opracowywanie dokumentacji projektowej dla przebudowy drogi na odcinkach Koziegłowy - Markowice i Siewierz - Podwarpie, które powinno zakończyć się w tym roku.
Gierkówka musi być przystosowana do przyjęcia dużego i ciężkiego transportu, bo po zakończeniu budowy autostrady A1, która jest obecnie bezpłatna, DK 91 stanie się alternatywą dla tej trasy. Dodajmy, że bezpłatną, w przeciwieństwie do autostrady, przejazd którą będzie w przyszłości płatny.

Obecnie ruch na gierkówce jest dużo niższy niż przed otwarciem dla ruchu równoległej do niej autostrady A1. DK 91 na tym odcinku, według ostatniego Generalnego Pomiaru Ruchu jest drogą która odnotowała największy w Polsce spadek ruchu. Chodzi o odcinek między Częstochową i Podwarpiem. Wystarczy przypomnieć, że jeszcze w 2015 roku, gdy obecna DK 91 była jeszcze DK 1 – ruch na odcinku Częstochowa -Poczesna wynosił w ciągu doby 48 493 samochody, a już w 2020/21 trasą jeździło średnio 25 867 pojazdów. To prawie o połowę mniej. Podobne spadki widać na odcinku Koziegłowy – Poczesna. Z 41 022 pojazdów na dobę, ruch spadł tam do zaledwie 20 676 pojazdów, a na odcinku od Siewierza do Koziegłów z 38 668 pojazdów na dobę do 15 913 pojazdów.