Śląsk to nie tylko węgiel i kopalnie. Kiedyś Pałac w Kopicach zamieszkiwał "Śląski Kopciuszek"... Nie, to nie bajka! Przekonajcie się sami

Od roku 1360 Kopice były zamieszkiwane przez rodzinę von Borsnitz, a później przeszły w ręce rodziny von Beess od 1450 roku. W 1534 roku posiadłość należała do kanonika wrocławskiej katedry, Baltzara von Neckerna, a następnie do Jana Henryka Heymanna von Rosenthala, Gotfryda von Spaetgena, a od 1751 roku do szlacheckiej rodziny von Sierstorpff. Dawna siedziba rycerzy została przekształcona w rezydencję w stylu klasycystycznym w 1783 roku według projektu Hansa Rudolpha, architekta z Opola.

W 1859 roku nieruchomość została nabyta przez Hansa Ulryka von Schaffgotscha i Joannę Gryczik von Schomberg-Godulla, właścicielkę majątku w Kopicach. W 1864 roku przeprowadzono przebudowę pałacu według projektu architekta Karla Lüdecke z Wrocławia i mistrza budowlanego Konstantego Heidenreicha z Kopic. Ogród został zaaranżowany przez Wilhelma Hampela, Królewskiego Ogrodnika. Po przebudowie pałac przybrał neogotycki charakter z elementami neorenesansowymi.

Ruiny pałacu, otoczone parkiem krajobrazowym o powierzchni 70 ha zaprojektowanym przez Wilhelma Hampela, znajdują się po stronie południowo-zachodniej. W parku znalazło się aż 10 stawów oraz liczne okazy drzew liściastych i iglastych. Pierwotnie w jego zakamarkach istniało wiele budowli, w tym romantyczna Świątynia Dumania...

Do lutego 1945 roku pałac i park były w posiadaniu rodziny von Schaffgotsch. W 1948 roku, w ramach likwidacji majątków dworskich, obraz z pałacu, Madonnę Lombardzką z XVI wieku, został przekazany do Muzeum Powiatowego w Nysie. Jest to prawdopodobnie jedyny ocalały obraz z tego miejsca. W 1958 roku pałac został podpalony przez nieznanych sprawców i w kolejnych latach był narażony na grabieże i dewastacje. Oficjalnie należał do Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w Katowicach.

W 1990 roku został zakupiony przez krakowskiego przedsiębiorcę Adama Koca i Violettę Koc za symboliczną kwotę 5000 złotych, płatną w ratach do 2014 roku. Inwestor złożył obietnicę gminie, że przywróci pałac do stanu sprzed 1958 roku w ciągu 4 lat, jednak nie dotrzymał swojego słowa. Budynek nadal podlegał dewastacjom i kradzieżom. W wyniku tych zniszczeń obiekt utracił wiele cennych elementów, takich jak rzeźba św. Elżbiety, św. Jadwigi, rycerza Siboto, posąg Hansa Ulricha Schaffgotscha i fontannę. Zniszczono również Świątynię Dumania w parku.

W kolejnych latach obiekt przechodził z rąk do rąk, aż finalnie 28 stycznia 2022 roku, kupił go opolski przedsiębiorca Joachim Wiesiollek, właściciel pałacu w Żyrowej. Za jego zgodą, czerwcu odbyły się tam kolejne Kopickie Spotkania Pałacowe, kiedy to turyści mogą zajrzeć na włości Kopciuszka.

Opowieść o "Śląskim Kopciuszku" brzmi jak bajka, opowiadana dzieciom na dobranoc, a jednak wydarzyła się naprawdę! Gdyby nie tajemniczy Godula, po którym nie zachowała się żadna fotografia ani malowany portret, Joanna Gryzik mogłaby pozostać zwyczajną półsierotą, córką służącej i komornika...

W archiwum Miejskim w Katowicach znajdują się dokumenty sądowe dotyczące zaciekłej walki o spadek po Karolu Goduli. Dotyczyła ogromnego majątku. Nie miały go odziedziczyć siostry Goduli, lecz wiejska dziewczynka przygarnięta przez jego służącą.

Ojciec Joanny Gryzik zmarł wcześnie, a matka z dwiema córkami znalazła się w biedzie. Chciała ponownie wyjść za mąż, ale potencjalny kandydat nie chciał jej z dwójką dzieci. Zdecydowała więc oddać jedno dziecko pod cudzą opiekę. Opuszczona dziewczynka trafiła pod dach Karola Goduli. Magnat, który sam nie mógł mieć dzieci z powodu kalectwa, dostrzegł w Joasi zalety i postanowił ją wychować i dobrze wydać za mąż.

Nawet w najgorszych koszmarach jego rodzina nie przewidywała, że przepisze jej cały swój majątek, w tym kopalnie i huty. Krewni nie mieli zamiaru oddać tak ogromnej fortuny. Karol Godula miał trzy starsze siostry: Mariannę, Joannę i Franciszkę. Marianna wyszła za barona Augusta de Lengsfelda z Gliwic, Joanna za Ferdynanda Gottwalda z Raciborza, a Franciszka za Jana Neuverta z Frysztatu. Rodzina, mająca majątek oszacowany na 2 miliony talarów, otrzymała legaty o wartości około 200 tysięcy talarów. I jeszcze jedną istotną obietnicę: jeśli Joanna Gryzik zmarłaby bezdzietnie, cała fortuna przypadłaby potomkom sióstr Karola Goduli.

Krewni desperacko próbują obalić testament, ale nie jest to łatwe, ponieważ decyzja magnata jest zgodna z prawem. Co ciekawe, to tak dziwna historia, że dziwi nawet sędziów! Sprawa toczy się na różnych instancjach i dochodzi aż do trybunału cesarskiego. Sądy sugerują jednak krewnym rozwiązanie konfliktu drogą polubowną. Testamentu nie można obalić.

Według legendy, planowano nawet dokonać zamachu na Joasię, ponieważ jedyną szansą dla konkurentów było jej bezdzietne odejście ze świata żywych... Dziewczynka musiała ukrywać się we Wrocławiu, a przez cały okres niepełnoletniości majątkiem zarządzał Maksymilian Scheffler, jeden z najbardziej lojalnych przyjaciół Goduli.

Wydaje się, że Godula nie darzył swojej rodziny sympatią... Za jego plecami nazywano go dziwakiem. Krewni nie mogli znieść faktu, że nie otrzymują od niego pieniędzy, a jedynie ofertę pracy i zapłatę za jej wykonanie. Jedynie z bratem, Ernestem, utrzymywał bliższe stosunki. Niestety, Ernest był nieudacznikiem i alkoholikiem, dlatego nie mógł zostać spadkobiercą tak ogromnej fortuny...

Joanna dorasta, otrzymuje wykształcenie i wychodzi za mąż za hrabiego. Nadzieje krewnych Goduli zostają ostatecznie rozwiane, gdy hrabina von Schaffgotsch rodzi syna i kolejne dzieci. Śląski Kopciuszek wraz z rodziną w końcu zamieszkali w pałacu w Kopicach. Hrabianka w ciągu swego życia pomnożyła odziedziczony majątek razy siedem i chętnie się nim dzieliła z innymi. Była między innymi fundatorką szkół, sierocińców oraz kościołów.

Jak wspominaliśmy, od 2022 roku magiczny pałac w Kopicach należy już do osoby prywatnej. Choć pozostały z niego w dużej mierze tylko ruiny, nadal zachwycają one swoim osobliwym pięknem...

Pałac został zaprojektowany na planie litery L. Stara część budynku zachowała swoje trzy kondygnacje i zyskała reprezentacyjne wejścia w postaci ryzalitów z portykami po stronie zachodniej i wschodniej, które są zwieńczone bogato zdobionymi trójkątnymi szczytami.

Wysokość pałacu podkreślają dwie czworoboczne wieże. Pierwsza wieża, południowa, została zbudowana w pierwszym etapie rozbudowy. Początkowo miała wysoką kopułę o wydłużonym ośmiobocznym planie. Druga, niższa wieża (północna) została umieszczona bezpośrednio przy wodnym kanale, biegnącym od strony północnej. Jest połączona z głównym budynkiem przez przewiązkę z bramą przejazdową i nakryta wysoką ostrosłupową kopułą.

Główny korpus pałacu ma układ trójtraktowy. W jego środkowej części znajduje się dwukondygnacyjny hol z dwoma klatkami schodowymi umieszczonymi naprzeciwko siebie, oraz jadalnia z gwiaździstym sklepieniem od strony wschodniej. Od południa pałacu znajdowała się jednonawowa kaplica pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Miała ona neogotycki wystrój z krzyżowo-żebrowymi sklepieniami.

W środkowej części dwukondygnacyjnego skrzydła północnego znajdowała się reprezentacyjna sala, znana jako sala rycerska, która była doświetlana dużym świetlikiem dachowym. W części wschodniej tego skrzydła znajdowały się oranżeria i rozarium. Druga reprezentacyjna sala, zwana salą zieloną, znajdowała się w głównym korpusie, w jego północno-wschodniej części. Sala ta posiadała bogatą dekorację sztukatorską na ścianach i suficie.

Pierwotnie elewacje pałacu były bogato ozdobione sztukaterią, reliefami i rzeźbami autorstwa Carla Kerna z Wrocławia. Sztukaterie wypełniały m.in. pola nadokienne na pierwszym piętrze. Część z nich była ceramiczna o ceglastym kolorze. Balustrady tarasów i balkonów miały dekoracje wieloliści i rybich pęcherzy.

Pałac był przykryty wysokimi, wielospadowymi dachami. Nad głównym korpusem znajdował się symetryczny czterospadowy dach, a nad skrzydłem północnym symetryczny dwuspadowy dach z ozdobnymi szczytami. Na najwyższych kalenicach znajdowały się ozdobne metalowe grzebienie. Współcześnie zobaczyć możemy już tylko ruiny...

Zapraszamy Was, drodzy czytelnicy, do wspólnego podziwiania przepięknych zdjęć Pałacu w Kopicach, zarówno współczesnych, jak i archiwalnych. Ta wyjątkowa budowla zachwyca swoim urokiem i bogactwem detali, nawet pozostają w ruinie...