Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Śląska linia Maginota. Polskie fortyfikacje na Górnym Śląsku

Michał Witas
Śląska linia Maginota: 73 lata tamu ważną rolę w obronie zachodniej granicy II RP miały odgrywać fortyfikacje na terenie Górnego Sląska. Obszar Warowny Śląsk (OWŚ) znajdował się w pobliżu granicy polsko-niemieckiej i przecinał obszar Górnego Śląska.

Swoje umocnienia tuż przed wybuchem wojny wybudowali tam również Niemcy. Pamięć o obiektach pielęgnuje piekarskie stowarzyszenie "Pro Fortalicium".

Pierwsze plany budowy warownych obiektów w regionie pojawiły się już na przełomie lat 20. i 30. XX w. Pierwsze schrony bojowe powstały w latach 1933/35 w Dąbrówce Wielkiej i Bobrownikach.

Zadaniem OWŚ była obrona zachodniej granicy II RP, a w szczególności ważnych ośrodków przemysłu na Górnym Śląsku przed agresją ze strony III Rzeszy. Schron dowodzenia znajdował się na Górze Wyzwolenia w Parku Redena w Chorzowie.
Tworzono tzw. punkty oporu, czyli skupiska bunkrów zdolnych do obrony okrężnej tak, aby broniący oddział nie mógł zostać zaskoczony z żadnego kierunku.

Oprócz schronów bojowych wyposażonych w karabiny maszynowe i stanowiska dla artylerii w celu zmylenia przeciwnika powstały także obiekty pozorne i pozorno-bojowe.

Początkowo OWŚ rozciągał się od Przeczyc na północy po Wyry na południu. W 1938 roku obszar ten nazwano Obszarem Warownym "Śląsk". Latem 1939 roku Obszar objął m. in. Częstochowę i Pszczynę. Częstochowa miała być ważnym punktem obrony ze względu na wypełnienie luki pomiędzy armiami "Kraków i "Łódź". W przededniu wojny utworzono Grupę Operacyjną "Śląsk" pod dowództwem gen. Jana "Jagmina" Sadowskiego. Grupa kontrolowała Obszar Warowny "Śląsk".

Ze względu na niemiecką agresję na Czechosłowację, w marcu 1939 r. konieczne stało się zabezpieczenie południowej granicy Polski. To zadanie miały spełniać punkty oporu "Jeleśnia" i "Węgierska Górka". Umocnienia miały powstać też w rejonie Niezdary (powiat tarnogórski) i Mikołowa. Prac jednak nie ukończono.

Wiosną 1939 roku Niemcy rozpoczęli budowę tzw. Pozycji Górnośląskiej. Schrony w rejonie Zbrosławic, Biskupic i Bytomia były odpowiedzią na polskie umocnienia. Stronie niemieckiej bardziej jednak chodziło o "wojnę psychologiczną". Odsunięto na bok cele taktyczno-militarne. W schronach umieszczono jednak dużą ilość broni przeciwpancernej.

Wojna na Górnym Śląsku skończyła się bardzo szybko. Walki ominęły obiekty warowne. 1 września niemiecka 14 armia zaatakowała Górny Śląsk od strony Częstochowy, Rybnika i Bielska - Białej. Obszar Rybnika ze względu na trudne położenie geograficzne miał za zadanie opóźniać natarcie sił niemieckich. Udało się obronić Żory, stoczono bitwę w rejonie Wyr i Gostyni - bitwę wyrską, lecz 2 września Niemcy zajęli Pszczynę.

Armia Kraków walczyła w rejonie fortyfikacji Węgierskiej Górki. Po przegranej bitwie o Pszczynę ostatecznie jednak wycofano Armię Kraków ze Śląska. Na północy regionu polskie oddziały walczyły pod Mokrą, lecz szybko wycofały się z rejonu Kłobucka i Częstochowy.

Działania wojenne powróciły do regionu zimą 1945 roku. Wycofujący się Niemcy starli się z Armią Czerwoną m. in. w Żorach i Raciborzu. Wcześniej, w 1944 r. powstały niemieckie umocnienia w rejonie Mierzęcic, Tarnowskich Gór i Dąbrowy Górniczej - tzw. linia b2. Linia składała się głownie z okopów i małych bunkrów jednoosobowych.

Fortyfikacje śląskie liczą obecnie około 200 schronów o różnej wielkości, wytrzymałości i przeznaczeniu. Obiekty Obszaru Warownego Śląsk nie zostały uznane za zabytki i wpisane do rejestru zabytków. Niektóre z nich w Chorzowie, Mikołowie, Piekarach Śląskich, Wyrach i Węgierskiej Górce zostały włączone przez gminy do ewidencji miejsc pamięci. Prowadzi ją Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach.

W 2001 roku powstało Stowarzyszenie Na Rzecz Zabytków Fortyfikacji "Pro Fortalicium". Celem stowarzyszenia z siedzibą w Piekarach Śląskich jest próba ratowania zabytków polskiej i niemieckiej architektury militarnej oraz zainteresowanie ludzi problematyką fortyfikacji. W remontowanych schronach tworzone są izby muzealne. Stowarzyszenie bierze również udział w corocznej inscenizacji "Bitwy wyrskiej".
Zobacz: Linia Maginota. Fort Schoenenbourg w Alzacji


*Tauron Nowa Muzyka ZNAJDŹ SIĘ NA ZDJĘCIACH
*Beerfest 2012 zakończony ZOBACZ ZDJĘCIA
*KONKURS FOTOLATO 2012: Przyślij zdjęcia, zgarnij nagrody!

Codziennie rano najświeższe informacje z woj. śląskiego prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!